Алимхан Жунисбек verstka 19 06 18 indd indd


й дыбысы болып табылады  (орыс үлгісімен қысқа  й



Pdf көрінісі
бет151/221
Дата13.02.2023
өлшемі10,2 Mb.
#67422
1   ...   147   148   149   150   151   152   153   154   ...   221
й дыбысы болып табылады 
(орыс үлгісімен қысқа 
й деп жүргеніміз дұрыс емес, қазақ тілінде 
қысқа/созылыңқы дыбыс жоқ). Тіркестің екінші сыңары бірде дауысты 
а болса, бірде дауысты ә болады. Ендеше оқулықтарымыздағы дауысты 
я деп жүргеніміз дербес-дербес екі тіркестің таңбасы екен, басқаша 
айтқанда, дыбыс емес, таңба (әріп) екен. Сонда қазақ тілінде екі дыбыс 
тіркесін бір таңбамен (әріппен) белгілеп жүр екенбіз.
Келесі тіркес түрін «тұйық тіркес» деп атадық: дауыстыдан 
басталып, дауыссызға бітеді: Дт+Дз. 
Тұйық тіркес екі түрлі болып келеді. 
Бірінші тұйық тіркес. Тіркестің бірінші сыңары бірде дауысты 
ы болса, бірде дауысты і болады. Тіркестің екінші сыңары дауыссыз 
й дыбысы болып табылады (орыс үлгісімен қысқа й деп жүргеніміз 
дұрыс емес, қазақ тілінде қысқа/созылыңқы дыбыс жоқ).
ы 
і 
й 
Ендеше оқулықтарымыздағы дауысты 
и деп жүргеніміз дербес-
дербес екі тіркестің таңбасы екен, басқаша айтқанда, дыбыс емес 
таңба (әріп) екен. Сонда қазақ тілінде екі дыбыс тіркесін бір таңбамен 
(әріппен) белгілеп жүр екенбіз.
Екінші тұйық тіркес. Тіркестің бірінші сыңары бірде дауысты 
ұ 
болса, бірде дауысты 
ү болады. Тіркестің екінші сыңары дауыссыз у 
дыбысы болып табылады (орыс үлгісімен дауысты 
у деп жүргеніміз 
дұрыс емес, қазақ тілінде дауысты 
у дыбысы жоқ).
Ендеше оқулықтарымыздағы дауысты 
у деп жүргеніміз дербес-
дербес екі дыбыс тіркесінің таңбасы екен, басқаша айтқанда, дыбыс 
емес, таңба (әріп) екен. Сонда қазақ тілінде екі дыбыс тіркесін тағы да 
бір таңбамен (әріппен) белгілеп жүр екенбіз.


232
ұ 
ү 
у 
Соңғы тіркес түрін бітеу тіркес деп атаймыз: дауыссыздан 
басталып, дауыстымен жалғасып, дауыссызбен аяқталады: Д
3

т

3
.
Тіркестің бірінші сыңары дауыссыз 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   147   148   149   150   151   152   153   154   ...   221




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет