Алимхан Жунисбек verstka 19 06 18 indd indd
жүктеу/скачать 10,2 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақ сөзінің талданым желісі
| езулік
еріндік Т ы С ы Т ұ С ұ жіңішке езулік еріндік Т і С і Т ү С ү 3.1-сызба. Әліпби тізбегіндегі дыбыстың ақиқат мәні (қою сызықпен бөлектенген) Қазақ сөзінің талданым желісі Теориялық фонетика тұрғысынан қарағанда дыбыстан сөзге қарай талдау дұрыс нәтиже бермейді. Өйткені жоғарыда көрсетілгендей, ондай жағдайда дыбыстың бір ғана айтылым үлгісі қамтылады да, өзге үлгілері жасырын қалып қояды. Сондықтан қазақ сөзінің талданым желісі мәтіннен (сөйлемнен) дыбыс бағытында жүргізілу керек. Сонда ғана тілдегі дыбыс үлгілерін түгел табуға болады. 28 Басқаша айтқанда (4.2-сызба), мәтін (сөйлем) сөз буын дыбыс Басқаша айтқанда (3.2-сызба), - алдымен мәтін (сөйлем) алынады, оның ішінде әртүрлі үндесім әуезді сөздер кездеседі; - мәтін (сөйлем) ішінен сөз бөлінеді, ол сөздің өзіне тән үндесім әуезі бар; - сөзден сол сөзге тән үндесім әуезді буын ажыратылады; - буыннан барып сол буынға тән үндесім әуезді дыбыс табылады. Осы жолмен табылған дыбыстар қазақ тіліне тән ақиқат дыбыстар болып шығады (3.3-сызба). Сөйтіп, қазақ тіліндегі дыбыстардың әліп- би тізбегінен өзгеше толық құрамы шығады. 26 (сингармониялық) тіл. Түркі (қазақ) тілдерінің үнді-еуропа тілдерінің ізімен талданып жүргендігі бұған дейінгі тілтанымдағы еуропаөзімшіл (еуропацентристік) ұстанымның басымдылығынан болып отыр. Өкінішке қарай, қазақ (түркі) фонетистері әзірге еуропацентризмнен арыла алмай келеді. Қазақ тілі үндесім (сингармониялық) тіл болғандықтан, оның дыбыс құрамына тән ұғымдар мен атаулардың өз ерекшелігі болады. жүктеу/скачать 10,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|