Қалыпты физиология (дәрістер жинағы)
Йодталған гормондардың түзілуінің реттелу механизмдері
жүктеу/скачать 1,01 Mb. Pdf көрінісі
|
Дәрістер жинағы
- Бұл бет үшін навигация:
- Тиреокальцитониннің физиологиялық ролі Тиреокальцитонин
| Йодталған гормондардың түзілуінің реттелу механизмдері:
1) гипофиздің артқы бөлігінен шығатын тиреотропин арқылы реттеу. Гормонның йодталу кезеңдерінің бәріне әсер етеді; 2) йодтың қатысуымен реттеу. Аз мөлшері гормонның түзілуін жеделдетеді, көп болса – тежейді; 3) вегетативтік жүйке жүйесімен реттеу: симпатикалық жүйе – гормондардың өндірілуін күшейтеді, парасимпатикалық – төмендетеді; 4) гипоталамус арқылы реттеу. Гипоталамуста бөлінетін тиреолиберин гипофиздегі тиреотропиннің шығуын қолдайды, ал бұл гормон қалқанша безінде йодталған гормондардың түзілуіне күшті әсерін тигізеді; 5) торлы құрылым арқылы реттеу. Оның құрылымдарының қозу гормондардың өндірілуін жоғарылатады; 6) ми қыртысының қатысуымен реттеу.Тәжірибеде ми қыртысы алып тасталған (декортикация) жануарларда бастапқы кезде қалқанша бездің қызметі белсенді болып, біраз уақыттан кейін төмендейді. Тиреокальцитониннің физиологиялық ролі Тиреокальцитонин – қалқанша бездің фолликулаларының айналасында орналасқан жасушаларда түзіледі. Бұл гормон кальций мен фосфаттардың алмасуына қатысады, оның әсерінен қандағы кальций мен фосфаттың деңгейі төмендейді. Тиреокальцитонин сүйек тіндерінен Са 2+ иондарының шығуын тежеп, оның сүйекте шөгінді түрінде қалуын ұлғайтады. Ол сүйек тіндерін бұзатын остеокластардың қызметіне тосқауыл болады да, керісінше, сүйек тіндерінің пайда болуына қатысатын остеобласттарды белсендіреді. Қандағы Са 2+ иондары мен фосфат мөлшерінің азаюы, бұл гормонның бұйрек түтікшелеріндегі осы заттардың қайта сіңуін төмендету әсерінен болады. Мұндай жағдайда несеппен бірге бұл заттар сыртқа көп шығарылады. Тиреокальцитонин жасуша мембранасындағы Са 2+ -тартқышының белсендігін күшейтіп, кальций иондарының жасушадан шығуына келтіреді. Сонымен қатар бұл гормон митохондрийдің Са 2+ иондарын сіңіру қабілетін күшейтеді. Қорыта келгенде, тиреокальцитонин организмді Са 2+ иондарының аса көп болуынан қорғайды және оның сүйекте сақталуына ықпал жасайды. Тиреокальцитонин сөлінісінің реттелуі қандағы Са 2+ иондарының мөлшеріне бағынышты: кальцийдің қандағы шамасы өскенде (гиперкальциемия), гормонның да мөлшері ұлғаяды, яғни қандағы Са 2+ -дің концентрациясы белгілі бір деңгейде сақталады. Тиреокальцитониннің сөлінісін күшейтетін биологиялық белсенді заттар бар – гастрин, глюкагон, холецистокинин. жүктеу/скачать 1,01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|