Аллергиялық реакциялар. Анықтама. Классификация. Әрбір реакция түріне негізгі клиникалық көріністер және аурулардың мысалдары. (толық жауап)
Аллергия- иммунологиялық реактивтіліктің өзгеруіне байланысты,ағзаның әртүрлі заттарға жоғарғы сезімталдығы.
Классификация:
Анафилактикалық (I тип)
Денеге бірінші рет енген аллерген бұлтты жасушалардың бетінде бекітілген арнайы антиденелердің (E - IgE типті иммуноглобулиндер) пайда болуын тудырады. Бұл жағдай сенсибилизация деп аталады. Сенсибилизацияланған ағзаның тітіркендіргішпен қайта-қайта жанасуында бұлтты жасушалардың IgE-тәуелді активтенуі орын алады. Бұл гистаминнің, гепариннің және аллергиялық реакциялардың көрінісіне жауапты басқа қабыну медиаторларының босатылуын тудырады.
I типті аллергиялық реакциялар көбінесе өсімдік тозаңының құрамдас бөліктерінен (шөптер, гүлдер, ағаштар), тұрмыстық, эпидермиялық және тағамдық аллергендерден, кейбір препараттардан, сондай-ақ бөгде қан сарысуынан туындайды.
I тип анафилактикалық шокпен, аллергиялық ринитпен, атопиялық бронх демікпесімен, атопиялық дерматитпен, аллергиялық есекжеммен және Квинке ісінуімен, анафилактикалық реакциялармен, мысалы, тамаққа, жәндіктердің шағуына және тағы басқаларға тән.
Цитотоксикалық (II тип)
Реакцияның бұл түрінде антиденелер дененің өз тіндерінің жасушаларына бұрын бекітілген заттарға қарсы әрекет етеді. Нәтижесінде олардың өлу процесі басталады. Дәл осы себепті II типті аллергиялық реакциялар цитотоксикалық деп аталады.
Реакцияның бұл түріндегі антигендер көбінесе бактериялық, вирустық және басқа да жұқпалы аллергендер, аутоаллергендер және препараттар болып табылады. II типте дәрілік аллергия пайда болуы мүмкін, кейде қан құю кезінде де осындай реакция пайда болады: ағза ондағы жасушаларды бөтен деп санайды және олардан қорғайды.
Иммунокомплекс (III тип)
Ол айналадағы тіндерді зақымдайтын медиаторлардың шығарылуын белсендіретін антиденелермен аллерген кешендерінің түзілуімен сипатталады. Мұндай реакция тағамға, дәріге, ингаляцияға, вирустық және бактериялық аллергендерге және антитоксикалық сарысуларға жауап ретінде дамуы мүмкін.
III типті реакциядан туындаған аурулар: сарысу ауруы, дәрілік аллергия және аутоаллергиялық аурулар (ревматоидты артрит, жүйелі қызыл жегі) .
Баяу типті жоғары сезімталдық (IV тип)
Аллергенді қабылдауға жауап ретінде сенсибилизацияланған Т-лимфоциттер түзіледі. Олардың бетінде сәйкес антигендермен әрекеттесе алатын рецепторлар бар. Аллерген қайтадан түскен кезде олар сенсибилизацияланған лимфоциттермен біріктіріледі, бұл медиаторлардың - лимфокиндердің босап шығуына әкеледі, соның салдарынан аллергия белгілері пайда болады.
IV типті реакциялардың себептері әртүрлі микроорганизмдердің, паразиттердің, саңырауқұлақтардың, гельминттердің, вирустардың құрамдас бөліктері болуы мүмкін, сонымен қатар құрамында вирусы бар және ісік жасушалары, бөгде белоктар, гаптендер болуы мүмкін.
Мұндай реакцияның ең қарапайым мысалы - Манту сынағы.