Алматы 2013 Рецензенттер: Алибеков С. Т
Халықаралық жеке құқықтың қайнар көздері
жүктеу/скачать 2,59 Mb.
|
Халықаралық жеке құқық лекция
§5 Халықаралық жеке құқықтың қайнар көздері. Халықаралық жеке құқықтың қайнар көзінің түсінігіне өзара байланысты екі элементтер кіреді Біріншіден нормаларға заңи міндеттілік сипатын беру яғни мемлекеттік ерікті білдіру жолы, екіншіден нормалардың сыртқы нысанының сипаты Әр түрлі жүйелерінің қайнар көздерінің ерекшілігі құқықтық реттеудің объектілерінің ерекшелгімен анықталады.Құқықтың қайнар көзі дегеніміз құқықтық нормалары мазмұндалатын ресми нысан Құқықтың қайнар көзі ол нақты заңи істі шешу үшін, құқықтық норманы анықтауға мүмкіндік береді. Халықаралық жеке құқықта қайнар көздің 5 түрі бар: 1) халықаралық келісімдер; 2) ішкі заңнама; 3) сот және арбитраждық тәжірибе; 4) әдет –ғұрыптар,5) ілімдер. Ілімде көрсетілген халықаралық жеке құқықтың қайнар көздерінің негізгі ерекшелігі оның екіжақты сипатталынуында және теңдей заң күші барлығында: бір жағынан қайнар көздері халықаралық келісімдер және халықаралық әдет-ғұрыптар, ал екінші жағынан ішкі заңи нормалар мен мемлекеттік сот тәжірибесі. а) Халықаралық келісім шарттар Халықаралық жеке құқықтың қайнар көздері ретінде көпжақты конвенциялар ерекше орын алады. Халықаралық келісімшарттарды қабылдау- шетелдік элементпен күрделенген, халықаралық жеке құқықтың жеке құқықтық қатынастарды реттейтін бірыңғай құқықтық нормаларлды шығару процесі. Бұл процесс ғылымда унификация деп аталады. . Унификация халықаралық дәрежеде модельді заңдарды қабылдаумен жүзеге асырылады. Халықаралық келісімдерді жасаумен халықаралық жеке құқықтың нормаларын унификациялауға маманданған халықаралық ұйымдар жасап шығарады. Ең алғашқы халықаралық ұйым Гаага конференциясы. 2004 жылы Гаага конференциясының аясында 40 астам конвенция жасалынды: - Ажырасуды тану жөніндегі конвенция 1970ж; - Тауарлады халықаралық сатуда қолданылатын құқық туралы 1955ж конвенция; - Өсиет нысанына байланысты коллизиялар жөніндегі конвенция1961ж; - Азаматтық іс жүргізу жөніндегі 1954 жылғы конвенция. Қарастырылатын ұйымдарға, сонымен қатар БҰҰ Халықаралық сауда құқығы жөніндегі комиссия (ЮНСИТРАЛ). Бұл комиссия 1996 жылғы БҰҰ Бас Ассамблеясының қосымша органы ретінде құрылған. Ол өз қызметінің процесінде мынадай құжаттарды дайындады: -1974 жылғы Тауарларды халықаралық сату және сатып алу жөніндегі конвенция; -1978 жылғы Жүктерді теңізбен халықаралық тасымалдау туралы конвенция; -1991 жылғы Көлік терминалының халықаралық саудадағы операторлардың жауапкершілігі туралы конвенция. Халықаралық жеке құқықты унификациялау процесінде халықаралық экономикалық қатынастар саласында Халықаралық сауда палатасы ерекше орын алады. Халықаралық сауда палатасының маңызы- оның әдет- ғұрыптарды биресми кодификациясын жүргізуінде. Халықаралық үкіметаралық ұйым бола отырып, Халықаралық сауда палатасы унификацияланған ережелерден тұратын көптеген жинақтар жасап шығарады. Унификацияға қарағанда гармонизация әртүрлі мемлекеттердің құқықтарын жақындату процесін жүзеге асырады. Көптеген ілімде гармонизация төтенше және белгілі бір мақсатқа негізделген болып бөлінеді. Бірінші жағдайда, гармонизация мемлекетке шетел құқығын мәжбүрлеп орындату жолымен жүзеге асырылады. Екінші жағдайда, рецeпция жолымен жүзеге асырылады, әр түрлі мемлекеттердің құқықтық жүйесін жақындастыру мақсатында бір мемлекеттің екінші мемлекеттен құқықтық нормаларының белгілі бір жүйесін алуы. Cонымен қатар, біржақты және өзара гармонизацияны ажыратамыз. Біржақты гармонизация дегеніміз- бір мемлекеттің өзінің құқығын басқа мемлекеттің құқығына икемдеуі. Мысалы, Белгиядағы Францияның 1804 жылғы Азаматтық кодекстің таралуы (Наполеон кодексі). Өзара гармонизация дегеніміз- бірнеше мемлекеттің халықаралық типтік заңдарды қолдана отырып, бірдей нормалардан тұратын құқықтық актілерді қабылдау. жүктеу/скачать 2,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|