Осылайша, халықаралық жеке құқықтың әрекет етуінің екінші шарты – шетел элементімен күрделенген құқықтық қатынастардың тек азаматтық салада орын алуы. Бұл сала мұрагерлік, отбасылық, зиян келтіру, шаруашылық, авторлық, патенттік, сыртқы экономикалы және өзге де азаматтық-құқықтық қатынастарды қамтиды.
Сонымен, халықаралық жеке құқықтың реттеу пәні болып халықаралық өмірде пайда болатын азаматтық-құқықтық қатынастар табылады. Бұл позиция кеңестік халықаралық жеке құқық қалыптасуының ерте шағында И.С.Перетерскиймен ұсынылған болатын.
§ 3. Халықаралық жеке құқықтың құқық саласы ретiндегi мәнi Халықаралық жеке құқықтың мақсаты – бір мемлекеттің юрисдикциясының шеңберінен тыс қатынастарды реттеу. Ешқандай мемлекет шетел тәртібінің пайдасына өз құқығын ерікті түрде өзгертпейтінін ескерсек, халықаралық жеке құқықты «құқықтық компромисс» ретінде қарастыруымызға болады. Оның мәнісі мемлекет өзінің құқықтық жүйесін өзгертпестен, оған арнайы коллизиялық нормаларды – құқықтық жүйені таңдау ережелерін енгізуінде.
Халықаралық жеке құқық негізгі мақсаттарына белгілі бір қызметтерді орындауды білдіретін мәселелерді шешу арқылы қол жеткізеді. Бұл басты қызметтер - өз мемлекетінің азаматтарының және шетелдіктердің мүліктік және мүліктік емес құқықтарын қорғау болып табылады.
Шетелдіктердің құқықтарын қорғау оларға ұлттық құқықтық реттеу ұсыну арқылы жүзеге асырылады. Сонымен қатар, әрбір мемлекеттің заңнамасы шетелдік тұлғалардың құқықтық мәртебесінің ерекшелігін ескеретін арнайы нормаларды да қамтиды. Мұндай нормалар Қазақстанның барлық құқық салаларында да көрініс тапқан.
Халықаралық жеке құқық алдында тұрған келесі бір маңызды мақсат – сот және арбитраж шешімдерін үйлестіру. Мұндай үйлесімділік дау қаралған жеріне қарамастан осы дау бойынша шығарылған шешімі объективті нәтижелі болуын қамтамасыз етеді.
Сот шығаратын шешімдердің бірегейлілігіне әр түрлі мемлекеттердің халықаралық жеке құқығына альтернативті коллизиялық нормаларының бекітілуі оң әсерін тигізіп отыр. Заң шығарушылар бекітілген ережелердің ішінен құқықтық қатынасқа түсуші тараптар үшін ең тиімді норманы қолдану мүмкіндігін қарастырған.
Халықаралық жеке құқықтың құқықтық жүйедегі орны
