Алматы экономика және статистика академиясы

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
141 
 
 
 
 
Алматы экономика және статистика академиясы
 
 
«Информатика» кафедрасы 
 
 
 
   
 
 
 
 
                                                                   
 
 
 
 
 
 
 
СТУДЕНТТІҢ ӚЗДІК ЖҦМЫСЫН ОРЫНДАУ БОЙЫНША 
ӘДІСТЕМЕЛІК НҦСҚАУ 
 
 
 
 
 
«Компьютерлік графика»  пәні бойынша 
 
«050602 - Информатика»  мамандығы  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
142 
 
 
Алматы, 2012 
 
 
№1 СӚЖ тапсырмалары.Компьютерлік графикаға кіріспе 

Компьютерлік графиканың негізгі қолданылатын облыстары.  

Компьютерлік графиканың  түрлері.  

Графикалық бейнелерді енгізу  құрылғылары және олардың негізгі сипаттамалары.  
 
1 тапсырма.  
1.Кескіндерді тану немесе техникалық кӛру жүйесі дегеніміз не? 
2.Бейнелерді і ӛңдеу жұмыстарына  қандай жұмыстар жатады? 
3.Компьютерлік графика нені зерттейді? 
4.Автоматтандырылған жобалау жүйелері  дегеніміз не? 
5.Компьютерлік  графиканың даму тарихы. 
6.Компьютерлік графиканың негізгі қолданылатын облыстарын атаңыз. 
7.Компьютерлік графика қандай түрлерге бӛлінеді? 
8.Векторлық графика деп қандай графиканы айтамыз? 
9.Растрліқ графика деп қандай графиканы айтамыз? 
10.Фрактальдық графика мысалдарын келтіріңіз. 
2 тапсырма.  
1.
 
Графикалық бейнелерді шығаруға арналған қандай құрылғыларды білесіздер? 
2.
 
Дисплей  буфері дегеніміз не? 
3.
 
Экран түріне байланысты мониторлар қандай түрлерге бӛлінеді? 
4.
 
Бейнеадаптер дегеніміз не? 
5.
 
Бейнеадаптерлердің қандай түрлерін білесіздер? 
6.
 
Баспаға басу технологиясы бойынша принтерлерді қандай түрлерге бӛлуге 
болады? 
7.
 
Бүріккіш принтерлер қалай жұмыс істейді? 
8.
 
Лазерлік принтерлерге сипаттама беріңіз. 
9.
 
Плоттер дегеніміз не? 
10.
 
Сканерлер қандай түрлерге бӛлінеді? 
 
№2 СӚЖ тапсырмалары. Компьютерлік графикадағы тҥс моделдері 

Түс түсінігі және оның сипаттамалары.    

Аддитивтік түстер жүйесі.  

Субтрактифтік түстер жүйесі. 
 
1 тапсырма.  
1.Сәйкес келмейтін форматтар дегеніміз ен? 
2.Ӛзіндік «арнайы» формат дегенді ұалай түсінуге болады? 
3.TIFF форматы не үшін қолданылады? 
4.PSD форматының түстік қамту диапазоны қандай? 
5.JPEG форматын қандай компания шығарған? 
6.JPEG форматын қандай қандай сығу алгоритмі қолданылады? 

 
143 
7.Сығылу мүмкіндігінің жоғарылығына байланысты қандай формат Интернетте 
кеңінен таралып отыр? 
8.PDF форматы не үшін қолданылады? 
 
2 тапсырма.  
1.Компьютерлік графикадағы Түс түсінігі. 
2.Ахроматиялық түстер деп қандай түстерді айтамыз?  
3.Аддитивтік түстер жүйесі қалай алынады?  
4.Субтрактифтік түстер жүйесінің негізгі түстеріне қандай түстер жатады? 
5.HSB - түстік моделінде H,S,B әріптері нені білдіреді? 
6.Lab- түстік моделінің ерекшелігі неде? 
7.Грассман заңдылықтар атаңыз. 
 
№3 СӚЖ тапсырмалары. Растрлық графика 

Растрлық  графика  туралы  жалпы  түсініктер.  Бейнелерді  растрлық  өрнектеу.   
Растр түрлері. 

Растрлық бейнелердің жадыдан алатын орындарына әсер ететін факторлар. 
 
1 тапсырма.  
       1. Фрактал түсінігі. 
       2.  В  каком  году  возникли  первые  идеи  фрактальдық  геометрия  түсінігі  қай 
жылдары пайда болды? 
       3. Пеано қисығын құру алгоритмін түсіндіріңіз. 
       4. Фракталдардың негізгі қасиеті неде? 
       6. Геометриалық фрактал дегеніміз не? 
       7. Алгебралық фракталдың қандай ерекшеліктері бар?  
2 тапсырма.  
1.Растрлық графика деп қандай графиканы айтамыз? 
2.Бейнелерді қалай растрлық ӛрнектеутеуге болады? 
3.Растрдың қандай түрлері бар? 
4.Растрлық бейнелердің жадыдан алатын орындарына  қандай факторлар әсер 
етеді? 
5.Растрлық графиканың қандай жетістіктері мен кемшіліктері бар?  
6.Растрлық графиканың геометриялық сипаттамаларын атаңыз.  
7.Растрлық бейненің түстер саны дегеніміз не? 
8.Растрлық  графикамен  мұмыс  істеуге  арналған  қандай  графикалық  редакторлар 
бар? 
 
№4 СӚЖ тапсырмалары. Ҥшӛлшемді графика  
 
1. Үшөлшемді графиканың негізгі түсініктері.  
2. Үшөлшемді графикамен жұмыс істейтін программа құралдары. 
 
1 тапсырма.  
1.Векторлық графика деп қандай графиканы айтамыз? 
2.Векторлық графиканың логикалық элементтері не? 
3.Векторлық графиканың негізгі объектісі не? 
4.Векторлық бейнелер қандай құрылыммен орналасады?  
5.Ең жоғарғы деңгейде не орналасады? 
6.Интернеттегі векторлық графиканың қандай ерекшеліктері бар? 
7.Векторлық графикамен жұмыс істеуге арналған қандай графикалық 
редакторларды білесіз? 

 
144 
2 тапсырма.  
1.
 
Үшӛлшемді графиканың негізгі түсініктері. 
2.
 
Объектінің формасын ӛзгерту дегенді қалай түсінуге болады? 
3.
 
Қарапайым фигуралардан объектілер құрудың қандай тәсілдерін білесіздер? 
4.
 
Үшӛлшемді  графиканы  ӛңдейтін  программалардың  ішінен  қандай  программа  ең 
жиі таралған? 
5.
 
Шынайы  объектілерді  құру  үшін  қандай  геометриялық  қарапайым  фигуралар 
қолданылады? 
6.
 
Рендеринг дегеніміз не? 
7.
 
7.Үшӛлшемді графиканы ӛңдейу үшін қолданылатын программаларды атаңыз. 
8.
 
3D Studio Max  пакетінің қандай ерекшеліктері бар? 
 
№5 СӚЖ тапсырмалары. MS Paint редакторы. 
Жҧмыстың мақсаты: 

 
студенттерді MS Paint редакторымен жҧмыс істеуге ҥйрету; 

 
негізгі қҧралдармен таныстыру; 

 
MS Paint графикалық редакторының тҥспен жҧмыс істеудегі  
     мҥмкіндіктерін   ҥйрету.  

 
студенттерді графикалық редактордың командаларымен таныстыру. 
 
1  тапсырма.  Қарындаш,  қылқалам,  құралдарының  кӛмегімен  тӛмендегі  ӛрнектерді 
салыңыз. 
                     
 
  2 тапсырма. Бейнелерді трансформациялау. 
        
 
 
 3 тапсырма. Тӛмендегі тапсырмаларды орындаңыз. 
 
 

 
145 
                 
 
 
4 тапсырма. 
1.
 
MS  Paint  программасының  кӛптеген  құралдарының  параметрлерін  баптау 
мүмкіндіктері бар. Оны қалай орындауға болады? 
2.
 
Суретті  салуда  тышқанның  оң  жақ  батырмасы  мен  сол  жақ  батырмасын 
қолданудың не айырмашылығы дар? 
3.
 
MS Pain программасында бір мезгілде қанша құжат ӛңдеуге болады? 
4.
 
MS Paint графикалық редакторында қандай түс моделдері қолданылады? 
5.
 
Графикалық редакторда текст енгізіп, оны форматтауға болады ма? 
6.
 
Суреттің айнадағы кескінін қалай алуға болады? 
 
№6 СӚЖ тапсырмалары. 
1 тапсырма. 
1.  Windows қосымшаларын іске қосып, ӛзіңізге белгілі әдістерді атаңыздар. 
4. Жаңа суретке CorelDRAW үнсіз келісім бойынша қандай ат береді? 
5. Меню қатары қандай мақсатта қоданылады? 
6. Құралдар панелі не үшін қолданылады? 
7. Қарапайым геометриялық объектіге қандай фигураларды жатқызуға болады? 
8. Түзу сызу үшін қандай құралдар қолданылады? 
9. Объектіні кӛшіру әдістерін атаңыздар? 
10. Егер экранда графиктер панелі жоқ болса оны қалай шақырамыз? 
 
2 тапсырма.  
1.
 
Бірнеше  эффектілер  мысалдарын  келтіріңіз,  олардың  қандай  құралдармен 
орындалғанын айтыңыз. 
2.
 
Линза  деген  сӛзді  қалай  түсінеміз,  оның  қангдай  түрлері  бар  және  онымен  жұмыс 
істейтін құралдарды қалай баптауға болады.    
3.
 
Мөлдірлілікті  линза  мӛлдірлілігі  кӛмегімен  және  "Интерактивтік  мӛлдірлілік" 
құралы кӛмегімен қалай баптауға болады?   
 
№7 СӚЖ тапсырмалары. Суреттерді бояу. Кӛмекші жҧмыс режимдері. 
 
Жҧмыс мақсаты:   

 Ӛрнекті бояумен құюды пайдалану. 

 Текстуралық бояумен құюдың ерекшеліктері. 

. Контурдың түсін, қалыңдығын, стилін ӛзгерту. 
  
1 тапсырма. Зонт суретін салу. 

 
146 
 
 
2тапсырма.  
 
1.
 
CorelDraw программасында объектіні бояумен құюдың қандай түрлері бар? 
2.
 
Әр тәсілдің қандай ерекшеліктері бар? 
3.
 
Түс моделі дегеніміз не? Қандай түс моделдерін білесіздер? 
4.
 
бъектінің ішіндегі бояуын қалай ӛзгертуге болады? Контурды қалай алып тастауға 
болады? 
5.
 
Программада  қандай  сәндік  бояу  түрлері  бар  және  олармен  жұмыс  істеу  үшін 
қандай құралдар қолданылады? 
6.
 
Градиентті  бояумен  құюдың  негізгі  параметрлері  қандай  және  олар  қандай 
аймақтарда қолданылуы мүмкін? 
7.
 
Контурдың негізгі параметрлерін және оларды ӛзгерту тәсілдерін атаңыз? 
      8.Безье қисығы, Суперсызықтар, Өлшемді көрсету құралдары не үшін 
қолданылады? 
9.
 
Бірнеше объектілермен жұмыс істеу құралдары қай уақытта экранда кӛрінеді? 
 
№8 СӚЖ тапсырмалары. CorelDRAW редакторында сызықтың тҥрлерін салу 
тәсілдері 
 
Жҧмыс мақсаты: 

 
студенттерді CorelDRAW терезесімен таныстыру; 

 
студенттерді тіктӛртбұрыш, эллипс, кӛпбұрыш, спираль т.б. құралдармен жұмыс 
істеуге үйрету. 
 
1 тапсырма. Цилиндрді салыңыз. 
 
                                             
 
 
2 тапсырма. 
1.Объектіні қисыққа қалай түрлендіруе болады? 

 
147 
2.Түстердің қосымша палитрасын шақыру үшін не істеу керек?   Объект контурының 
түсін қалай ӛзгертуге болады?  
3.Объектілерді таңдап ерекшелеу үшін қандай пернені басу керек? 
4.Қисық түйіндерін қалай редакциялауға болады? 
5.Какие  способы  рисования  прямоугольников  и  эллипсов  существуют?  Какие 
инструменты применяются при каждом из способов и как они действуют? 
6.Геометриялық фигурларды салуда   и  пернелерінің атқаратын қызметі 
қандай?  
 
№9 СӚЖ тапсырмалары. CorelDRAW-да бірнеше объектілермен жҧмыс істеу. 
 
Жұмыс мақсаты:    

 
студенттерді  күрделі объектілерді біріктіру тәсілдерімен таныстыру; 
 
1 тапсырма. Тӛменде кӛрсетілген суреттерді салыңызз.  
 
 
          
             
      
 
                
           
                  
 
 
2 тапсырма. 
1.Intersect With (Қиылысу аймағын алу) операциясының нәтижесінде не аламыз? 
2.Weld To (Біріктіру) операциясының нәтижесінде не аламыз? 
3.Weld To (Біріктіру)  операциясының нәтижесінде не аламыз? 
4.Біріктіру  операциясы не үшін қолданылады? 
5.Объектілерді топтау және топтан шығару  дегеніміз не? 
6. Объектілердің орналасу ретін ӛзгерту командаларын атаңыз. 
7.Объектілерді топтау не қолданылады?  
 
№10 СӚЖ тапсырмалары. Арнайы эффектілер. 
 
Жҧмыс мақсаты:   

 Бір фигураның екінші фигураға біртіндеп ӛзгеріп, ауысуын кӛрсету.  

 Дӛң, сай эффектілерін қолдануды ҥйрену.   

 Кӛлемді бейнелерді айналдыру.    
1 тапсырма. Құттықтау открыткаларын салыңыз.  
 

 
148 
 
 
 
 
2 тапсырма. Логотип салыңыз. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
№11 СӚЖ тапсырмалары. Powerclip. Растрлық бейнелерді ӛңдеу 
 
Жҧмыс мақсаты:   

Студенттерді растрлық бейнелерді ӛңдеу тәсілдерімен таныстыру. 
 
1 тапсырма.  
 
 
1-суретте  бірнеше  объект  кӛрсетілген.  Жоғарысында  тіктӛртбұрыш  кӛк  бояумен 
толтырылып,  үстінде  қар  бұршақтары  шашыратылған.    Қар  бұршақтарының  түсі  ақ, 
контурсыз. Одан тӛмен фигуралық мәтін орналасқан.   

 
149 
                                  
 
1-сурет. Маска астында қалатын объект және маска болатын объект –фигуралық мәтін. 
 
2-суретте  қар  бұршақтарының  үстінен  қара  бояумен  боялған  тіктӛртбұрыш 
салынған,  мәтін  блогы  оның  үстіне  ораластырылған  да,  қара  тіктӛртбұрышпен 
біріктірілген. Нәтижеде тіктӛртбұрыш тесіктері бар маскаға айналып, тесіктерінен қыстың 
ұшқындап жатқан қар кӛрінісі ббайқалады.   
                                 
 
2-сурет. Дайын маска бейнені мәтін кӛлемімен жабады. 
 
2 тапсырма.   
1.
 
Растерлік және векторлық бейнелерді жүктеудің қандай айырмашылықтары бар?  
2.
 
СогеlDraw-ға жүктейтін векторлық бейнелерді қайдан алуға болады және олармен не 
істеуге болады?  
3.
 
Бейне кӛлемін қалай ӛзгертуге болады? 
4.
 
Қандай жағдайда қисықтың түйінді нүктелерін қосуға немесе алып тастауға болады? 
5.
 
Жазуды қисыққа ӛалай түрлендіруге болады?  
6.
 
Коллаж салу дегенді қалай түсіндіресіз? 
 
№12 СӚЖ тапсырмалары. Photoshop интерфейсі. Негізгі қҧралдары.                             
 
Жұмыс мақсаты:       

 
студенттерді Photoshop графикалық редакторының терезесімен таныстыру; 

 
студенттерді ерекшеленген аймақтармен жұмыс істеуге үйрету. 
 

 
150 
1 тапсырма.  
1. 
 
 
2. 
 
 
3. 
 
 
2 тапсырма.  
 
1.
 
Растерлік графикада бейненің негізгі элементі не?  
2.
 
Векторлық  графиканың  растерлік  графикадан  айырмашылығы  неде?  Векторлық 
графика мен растерлік графиканың ең кішкентай элементтерін салыстырыңыз. 
3.
 
Adobe Photoshop программасы интерфейсінің элементтерін атаңыз. 
4.
 
Photoshop программасында орындаған операциядан қалай бас тартуға болады?  
5.
 
Параметрлер панелінде нелер орналасқан? 
6.
 
Палитра дегеніміз не? 
 
№13 СӚЖ тапсырмалары. Photoshop редакторында қабаттармен жұмыс істеу. 
 
Жҧмыстың  мақсаты : 

 
 студенттерді қабаттармен жұмыс істеуге үйрету ; 

 
 студенттерді жартылай мӛлдір қабаттармен жұмыс істеуге үйрету. 
 

 
151 
1 тапсырма. Су бетіндегі бейнені салыңыз.  
 
 
 
 
2 тапсырма. 
1. Белсенді қабат ӛшіп қалуы мүмкін бе? 
2. Blur фильтрі не үшін қолданады? 
3. Түс палитрасына жаңа  түс қосу үшін не істеу керек? 
4. Ұяшықтың негізгі түске ӛзгеруі үшін қандай пернені басу керек? 
6. Белгіленген аймақта түс реңдері ӛзгертуге қандай команда рұқсат етеді ? 
8.  Қабат – Көрініп тұрған аймақтарды біріктіру не үшін қолданылады ? 
10. Мөлдірлілік  параметрін қосса не болады? 
 
№14 СӚЖ тапсырмалары. Photoshop редакторында бейнелерді ӛңдеудегі арнайы 
эффектілер. 
 
Жұмыс мақсаты:    

 
 студенттерді  Мәтін және Вертикальды Мәтін құралдарымен таныстыру; 

 
 студенттерді  Мәтін маскасы құралымен таныстыру; 

 
 студенттерді фигураларды құруға және оларды трансформациялауға үйрету; 
 

 
152 
1 тапсырма. Жанып жатқан әріптерді салыңыз.  
 
 
 
 
 
 
 
2 тапсырма. 
1.  (Tupe Mask) Мәтіндік маска  құралы не үшін қолданылады? К чему приводит 
увеличение кернинга? 
2. Бейнені  «жарықтандыру» үшін қандай құрал пайдаланылады? 
3. Қабаттарды байланыстыру арқылы қандай эффект алуға болады? 
4. Қабаттар панелін шақыру үшін не істеу керек? 
5. Өшіргіш құралы не үшін қажет? 
 
№15 СӚЖ тапсырмалары. Photoshop программасында мәтіндерді ӛңдеудегі 
арнайы арнайы эффектілер. 
 
Жұмыс мақсаты:    

 
 студенттерді жазбаларды әдемілеп ӛңдеуге үйрету; 

 
 студенттерді жазбаларға әртүрлі фильтрлерді қолдануды үйрету. 
 

 
153 
1 тапсырма. Жұлдыздардан мәтін құрыңыз.  
 
2 тапсырма. 
1. Қандай командалардың кӛмегімен бейнені бояуға болады? 
2. Бұлт және  Хром фильтрлерін қолдану неге  әкеліп соқтырады? 
3. Қабатты растрлеу командасын қолданғаннан кейін қандай нәтиже аламыз? 
4. Шу фильтрі не үшін қолданылады? 
5. Мәтінді жаңа қабатқа қалай клейлеуге болады? 
 
 
 
 
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ 
 
 
«Компьютерлік графика»  пәні бойынша 
 
«050602 - Информатика»  мамандығы  
 
 
 
 
Негізгі оқу-әдістемелік әдебиеттердің болуы (дана) 
Студент
тер 
континг
енті 
 
Еск 
ер 
ту 
Оқулықтар мен оқу құралдары 
Электро
нды 
оқулықт
ар мен 
оқу 
құралда
ры 
ПОӘК 
қ/б 
о/б 
қ/б  о/б 
қ/б 
о/б  қ/б  о/б 
 
  Миронов Д. Corel Draw 10: Учебный курс. – 
СПб.: Питер, 2001. – 488 с.: ил. 
 
  1 
ПО
ӘК 
ПО
ӘК 
3 
13 
 
  Тайц А. Эффективная работа с Photoshop 6 
(+CD ROM) – СПб.: Питер, 2001, 736с. 
 
  1 
 
 
 
 
 
  В.Е.Михайленко, 
В.Н.Кислоокий, 
А.А.Лященко 
и 
др. 
Геометрическое 
  1 
 
 
 
 
 

 
154 
моделирование  и  машинная  графика  в 
САПР. Учебник. Киев: ВШ, 1991г.-373с. 
 
  М.Н.Петров,  В.П.Молочков.  Компьютерная 
графика.  Учебник  (+СD)  СПб:  Питер, 
2002. – 736с:ил. 
 
  1 
 
 
 
 
 
  Бурлаков  М.  Эффекты  в  программах 
растровой  графики.  –  М.:Биная,  2000.  - 
496с.: ил. 
 
  1 
 
 
 
 
 
  Порев 
В.Н. 
Компьютерная 
графика: 
учебное пособие/ В.Н. Пореев. – СПб.: БХВ-
Петербург, 2004. -428с.: ил. 
 
  1 
 
 
 
 
 
  Рейнбоу 
В. 
Компьютерная 
графика: 
Энциклопедия. 
–М.; 
СПб.; 
Нижний 
Новгород: Питер, 2003. -766с.: ил. 
 
  1