Алматы мектегь 1989

п а н а іздеп, е к і н ш і бір а з у л ы қ а с қ ы р д ы ң — Ж а р а с б а й д ы н а у з ы
на ілігуі, с о н ы ц а т с а м ы л т ы г ы , с іл т е с е қ ы л ы ш ы б о л у ы б а я п д а л а
ды. Ө л І м ш і б о л ы п с о қ қ ы ғ а ж ы ғ ы л ғ а н , с о қ қ ы д а п д а гөрі Сә л
м е н н і ц « а б а қ т ы » д ег е н сәзі ж а н ы н а қ а т т ы р а к б а т қ а н Б а қ т ы ғ ұ л
д ы ң а у з ы н а енді к ө б і р с к т үс ет і н сөз д е — п а н а іздеу, қ о р ғ а і
т а б у . Ж а з у ш ы е нді а к т и в қ о л д а н ы о қ а т ү с ке н осы с ө з д і ң с ш ш
ш г м д е р і н т ү г е л г е
ж у ы қ п а й д а л а н а д ы :
« с үй е н е т і н кісі т а бу »
«қ юр ғ а н т а б у » , « б і р е у д і ң қ о л т ы ғ ы н а кіру», « п а н а т а б у » , «үлкен- 
ніц ығ ы».
Б а қ т ы ғ ұ л д ы ң с о қ қ ы ғ а ж ы ғ ы л ғ а н н а н ке йі нг і үй і ші ні ң с үр е ц
сі з күй і н ж а з у ш ы б ы л а й ш а с у р е т т е й д і :
«. . . Таң а т ы п т ы . Т а ғ ы д а с ы т ы р л а п ж ү д е у ж а у ы н ж а у ы п т үр 
Үй іші о т с ыз , с у п- с ү р су ық . Ы ң қ ы л д а п көз і н а ш қ а н д а қ а с ы н д а
б ү к ш и і п , екі көз і н ы с т ы қ ж а с п е н і сірген к ү й д е ө з і не ү ц і л е қ а р а п
о т ы р ғ а н ә й е л і н к е р д і . Түсі с ұ р л а н ы п ж ү д е й т ү с к е н . Үн д е ж о қ . »
Т е к с т е а й р ы қ ш а р о л ь а т қ а р ы п т ұ р ғ а н с ө з д е р — « ж ү д е у » жә- 
не « с ү р » сын е с і м д е рі . А л д ы ң ғ ы қ о л д а н ы с ы н д а о л а р к ө р к е м э п и ­
т ет ж а с а с а ( ж ү д е у жа у ын , с ү п- с ү р с у ы қ ) ,  с о ң ғ ы қ о л д а н ы с т а р ы н -
д а к ә с е м ш е г е а й н а л ы п а л д ы ң ғ ы м а ғ ы н а л а р ы н енді қ и м ы л д ы к
к ү й д е а ш а т үс ед і . О л с ө з д е р д і ң к е л т і р і н д і ( а л д ы ц ғ ы ж а ғ д а й д а )
ж ә н е т у р а ( с о ң ғ ы ж а ғ д а й д а ) м а ғ ы н а л а р ы б і р - б і р і м е н а с т а р л а с а ,
ұ ш т а с а к е л е к ә р к е м о б р а з ж а с а й д ы . Үй і ші н і ң ж ү д е у к ү й і н е таби- 
г а т т а үн қ о с а д ы . О л м ы н а ү з і н д і д е а н ы қ б е й н е л е н е д і : « Б у а л д ы р
к ү ң г і р т к ү з д і ң қ а з і р г і күні к і р л е г е н д е й б о л ы п с а л б ы р а п , к і р ж и і п
гүр. Сұр т он д ы, сұр т үсті ж ү д е у
м е р г е н сүр т ас пен т ү н е рг е н
а с п а н н ы н т уе і не б о я л ы п , қ а л ы ң ж ы м - ж ы р т т ы қ қ а ко>са б а т қ а н -
дай...».
Т е к с т е с ө з д е р д і ң м а ғ ь г н а л ы қ ж а ғ ы ( т у р а ж ә н е а у ы с п а л ы ма- 
ғ ы н а л а р ы ) б ей н е л і қ ы з м е т а т қ а р у м е н қ а т а р , д ы б ы с т а р д ы ң ал- 
л и т е р а ц и я л ы қ қолДаінысы д а т е к с т і ң о б р а з д ы сиіпатьян а ш а түс- 
кен.
Б а қ т ы ғ ү л д ы ц ж е к е б а с ы қ а й р а т т ы , еті тірі ж і г і т б о л ғ а н ы м е н ,
о ғ а н ж а р ы т ы п м ал - ' мү л і к бітпеген. О н ы ң б а л а - ш а ғ а с ы н а н б а с қ а ,
ж и р е н ж о р ғ а ат ы, е к і - үш с иы ры , бес-он е ш к і - л а ғ ы , сосын... кәрі 
шнт і м ы л т ы ғ ы ғ а н а б ар. Ш и т і м ы л т ы қ т ы ң а л д ы н д а ғ ы «корі» 
сөзі д е қ а т а р д а ғ ы , ж ә й э п и т е т т е р д і ң бірі емес. Л о г и к а л ь г қ ж а -
ғ ы н а н д ә л і р е г і «ескі шит і м ы л т ы қ » деу. Б і р а қ ж а з у ш ы о н ы ц ж а н -
д ы нә р с е н і б е й н е л е й т і н « к ә р і » с и н о н и м і н п а й д а л а н у а р қ ы л ы бір- 
аз ж а й д а н х а б а р б ереді . А л д ы м е н , шит і м ы л т ы қ — а т а - б а б а с ы -
нан м ұ р а б о л ы п к е л е ж а т к а н д үші е . О н ы ң э п и т ст і ада>мға бай- 
л а н ы с т ы қ о л д а н ы л а т ы н с ә з 
б о л у ы д а с о н д ы қ г а н . Е к і н ші д е н ,
« к ә р і » созі Б а қ т ы г ү л д ы ц к е д е й т і р ш і л і г і н е де м е ц з е й д і . Үшінші- 
ден, м ы л т ы қ Б а қ т ы ғ ұ л д ы ң ж а н ж о л д а с ы і спеттес. « Еокі » сөзі ол 
қ а р ы м - қ а т ы н а с т ы а л ш а қ т а т а т үс ер еді. Т е р т і н ш і д е н , кә рі шлт і
74

!
Мылт ық — а л д а ғ ы б о л а т ы н к а н д ы о қ и ғ а н ы ң ен. негізгі к а т ы с у -
шы с ы , « кә рі » с өз і н і ң м а ғ ы н а с ы о ғ а н д а ме ң з е й д і .
Б а к т ы ғ ү л ғ а бі ткен к е д е й л і к т і ц
кел'беті о с ы н д а й б о л ғ а п д а ,
о ным е н ү л ке н к о и т р а с ж а с а й т ы н б а й л ы қ т ы ң снпатыіна н а з а р ау- 
да>райық:
« Б о л ы с о т ы р а т ы н ү л к е н т а м г а ш а м ж а ғ ы л ғ а н . Іші ж ы л ы ,
ж а р а с т ы қ т ы ж а й л ы екен. Есіктем т ө р ге шейі н ж а и ы л г а н к ы з ы л
кі лем. Т ө р д е көрпе. О ц ж а к т а ү л к е н сонді, ж а л т ы р а г а н ж ү м с а к
ор ыс тәсегі. С о н ы ң т ұ с ы н а т ү т қ а н түкті, с а р ы а л а кі л ем дс ү й д і н
ішін қуаінтып, ж а к с ы ұ я д а й т ү р л е н т і п түр. Ж ы р г ы қ киіз үй д е
арі қас ынан с у ы қ өтіп, б ү р с е ң д е п ж ү р е т і н Б а қ т ы ғ ү л ғ а м ы н а у үй, 
бір қ о н ып кет ер б о л с а д а ү л к е н сый с и я к т а н а д ы » .
М ұ н д а ғ ы ж а н л ы , т о қ т ұ р м ы с т ы б ей н е л е у г е с ө з д е р д і ц м а ғ ы -
, на л а р ы ғ а н а қ ы з м е т етіп қ о й м а й д ы , с ө й л е м д е р д і ц с и н т а к с и с т і к
к ұ р ь і л ы м ы д а ( а т а у л ы , и н ф и н и т ив т і , б і р ы и ғ а й м ү ш е л і б о лы п
і қ ұ р ыл у ы ) бел г і л і д ә р е ж е д е әс ері н т нгі зген. Б ө л і м д і к о р ы т у ш ы
' «с он ыме н б о л ы с аульгнан т а п қ а н о л ж а с ы п а ы р з а б о л ғ а н Б а қ т ы -
іғұл а я ң д а п үйі не қ а й т т ы » д ег ен с ө й л е м д е г і м ы с қ ы л д ы түсі ну 
і к и ы н д ы қ к е л т і р м е йд і . « О л ж а н ы ң » мәні кейінгі б ө л і м д е р д е а шы -
, л а ды .
Б е с і н ш і б ө л і м н і ң м а з м ү н ы Б а қ т ы ғ ұ л д ы ң б о л ы с қ о л ш о қ п а р ы
[ реті нде а т қ а р ғ а н істері т у р а л ы . Б а қ т ы ғ ұ л д ы ң б о й ы н а бі тк ен б а р
і қ а й р а т ы , к ү ш - ж і г е р і осы т ұс т а аньиқ к өрі неді . Бі>рақ, өкіінішкс 
)орай, ол қ а с и е т т е р а д а л іске, ж ұ р т ш ы л ы қ т ы ң м ү д д е с і н е ж ұ м -
) с а л м а й , больгстың ж е к е б а с ы н ы ц игілігі ү ш і н ж ү м с а л ь ш ж а т а -
,ды. Қ а й ш ы л ы қ о с ын д а . О с ы н ы ц з а р д а б ы н ол ксйін т а р т т ы . Мұп-
д а ғ ы т үс і ні к б ер у д і к е р е к ет ст і п с ә з д с р м ы н а л а р : қ а л а и і ы ш ы г у — 
>сатуга а р н а п б а з а р г а м а л а й д а у ; к е л е  — сөз, гіікір; қ о б а л ж у  — 
і қ п м ы л д а у , бір іске кірісу; а й г ы р  — т о п қ а б а с ш ы б олу; к в л д е -  

жүктеу/скачать 4,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: