Алматы мектегь 1989

Қ ы р ы қ ж і л і к қ ы л ы п ұстау — е лді
б і р і к т і р м е й бөлі п-бөл;
ұс т ау .
Т а м ы р б о л у  — д о с болу.
А қ ж ү л ы қ б о л у  — е с кі ру, тозу.
Т е к с т т і л і н і ң к ө р к е м - о б р а з д ы к у р ь і л ы с ы да оз і ші не б і рпеп 
к о м п о п е и т т е р д і б і р і к т і р е д і . С а й м а с а й д ы ң « қ а л ы ц д ы ғ ы н » алуі 
к е л і п ж а т қ а н көрііністі б ей н е л е у г е қызімет ететі н т г л д і к т ә е і л д е
ге п а з а р а у д а р а й ы қ . С ы р т т а й а л ғ а н д а асыіп-төгі лгеи қ у а н ы і
б а й с а л т а м а т б ей н е л е не д і . О ғ а н т а б и ғ а т т а үн қ о с қ а н д а й .
« Қ а р а ғ а п мен ш ы р ш а н ы ц ну о р м а н ы с ы ң с ы ғ а н С а т ы ш а т қ
л ы н ы ң іші т о й - д у м а н н а н м а с а т т а н ғ а н . К о л с а й д а н қ ұ л а й т ы н кү 
кіреуіік өзені т ү й е т а с т а р ғ а а р с - а р с с оғ ып, с о д а н с о н а у к ө к а с па
ға қ а р а й уы с - у ы с а қ м а р ж а н н а н ш а ш у ш а ш ы л ы п ж а т қ а и д а
Б а й мен б ай к ұ д а б о л с а
— а р а с ы н д а т а й п а л ғ а н ж о р ғ а жүр< 
д е г е н де п, С а й м а с а п күіТсу б о л ғ а н д а , М ұ қ ы ш — қ а й ы н а т а , қаті 
п ас ы, соз ж ү й о с і ж а р а с қ а н . . . »
« Кө л с . а йд ы ц б ет і нен к ө г і л д і р а с п а н, з ү м і р е г ш ы р ш а л а р , з 
б о р ж а т есіл д ү н и е т ү г с л к ө рі п е ді — болм ь г с т а н б о л ж а у с ы з к 
рі кг і көрінеді...
Т е б е д е н ш а ц қ стіп қ ы р а н қ а л к ь г п б а р а ж а т а д ы . Ас па н а я с ы
д а , көл түібінде а қ т о р ғ ы н б ү л т т а р ж ү з і п ж ү р е д і . Ж а т ж е р г е к 
тіп б а р а ж а т қ а н ж а с к е л і н г е ә л е м д е ж о қ а қ ж а у л ы қ с ый л а ғ ы с
к е л г е н д е й а с п а н мен к ә л б і р - б і р і н е м ө л д і р е й қ а р а с а д ы » .
Т е к с т е р д е қ ю л д а н ы л ғ а н т і л д і к к ү р а л д а р д ы ң борі де кемер 
неп а с ып т ө г і лг ен ш а т т ы қ т ы * қ у а н ы ш т ы , ж а й б а р а к а т ө м і р д і бе 
иел ейд і . С у р е т ж а с а й т ы п с ә з б о я у л а р ы а ш ы қ , о л а р д ы ң м а ғ ы н
л а р ы , т ецеу, эпитет, м а қ а л - м о т е л , тіпті д ы б ы с т ы қ к а Г г ' а л а у л г 
д а ш а т - ш а д ы м а н к ү й д і б е й н е л е у г е к ы з м е т етеді.
А л а й д а б үл ж а п д ы ң а л д а м ш ы қ ү б ы л ы с екені көп кешікп* 
б а й қ а л а д ы . Т е к с т і ң к ө р к е м д і к мәні н а р т т ы р ы п т ү р ғ а н ж а й д ь
бірі — осы с ы р т қ ы қ ұ б ы л ы с пең ішкі м а э м ү н а р а с ы в д а ғ ы сә 
ке с с і з д і к.
« Қ а р а ш а н ы ң с у ы қ күзі. Б і р а қ м ү н д а шөп с а р ғ а й м а с , ке 
қ у р а м а с . С о н д ы қ т а н д а әлі ж а з сіияқты с е зі мд і ә л д и л е й д і . Са: 
м а с а й қ а р ж а у ы п , ж о л б і т е л і п қ а л а д ы - а у д ег е н к ү д і к т е н ары. 
ғ а « д а й , қ а й т у ғ а а с ы ғ а р емес. Ж а п - ж а с ы л д ү н и е . Қ а р б а с с а д 
сол ж а с ы л к ү й і н д е кетеді. Б ү л ж е р д і ң өс Імдігі де Н ү к е т а й та 
д ы р л а с . Қ а р а с т ы п д а ж а п - ж а с к ү й і н д е к а л м а қ » .
А л ғ а ш қ ы с о й л е м н і ң өзі көп ж а й д ы а ң г а р т а д ы . О л — кәкте 
меп к ү з ді ц, кыстын, б і р - бі р і н е с ә й к ес е м есті г і н а л ғ а ш а ң ғ а р т ;
тын сөіілем. Қ ү з г і с у ык , қ а р ■
— С а й м а с а й б о л ы с т ы ң бейнесі бо: 
са, ж а п - ж а с ы л д ү н н е — I і ү к е т а й т а ғ д ы р ы . С-оңғы с ө й л е м д е р ос: 
с ә й к е с с і з д і к т і ң мәні н о д а н әрі т е р е ң д е т е д і : «т е к т ө р т і н ш і сәйлс: 
ғ а н а о қ и ғ а ғ а т і к е л е й қ а т ы с т ы ж а й д ы б а я н д а й д ы . Сөйт і п, ж а з \
120

ш ы Т а л ғ а р табиғатьінын, е р е к ш е л і г і н к ө р к е м о б р а з ж а с а у ғ а ше- 
бер п а й д а л л н г а н .
Үзі нді дегі
келссі 
Сурсттолетін 
к өрІ н і с т с р — С а й м а с а п д ы и
қ а й ы н а т а с ы үйі нде к у с т өс ек т і ц ү ст і нд е ж а т ы п түс к ә руі , х а б а р
ке л і п е л і не қ а й т у ғ а д а й ь ш д а л у ы , ж о л с а п а р ы .
Түс — жаз уі і і ы стпЛІндегі ө з і н д і к к ә р к е м д г к тәсіл. О н ы н мін- 
дет і — а л д а ғ ы б о л а т ы н істі б о л ж а п б і лд і р у , с оғ а н ме ң з е у , ны- 
Піандау. Түс т і ц осы к ы з м с т і н т е кст ег і б а с к а д а т і л д і к қ ұ р а л д а р
од ан әрі б ек і т е түссді. Түст егі Қ ы з ы л Ж е б е — б о л ы с т ы н істегсн 
істері, з о р л ы қ т а р ы үші н кек к а й т а р а т ы н т а ж а л бейнес і р е т і н д е
а л ы н а д ы : « К е н е т Қ ы з ы л Жебені н. т а ма ғ ын і а н қ ы п - қ ы з ы л ш о к
ш а ш ы р а п , б о л ы с т ы ң бетін 
ш ы ж г ы р а кү й д і р і п б а р а ж а т а д ы » .
О д а н әрі ж а з у ш ы к о л д а н ғ а н т і л д і к қ ү р а л д а р , о л а р д ы ң м а ғ ы н а -
б о я у л а р ы а л д а ғ ы б о л а т ы н к а н д ы ісіке д а й ы н д а й береді : «. . . бо­
л ы с кө ц і лі пе к ү д і к а л ып қ а л д ы . . . . Қы з ы л ж е б е н і т үс і н д е ке рг е ні
ш о шыт т ы. . .
. . . Ерт е ңі не с ә ске т үс те су ыт
ж ү р і п , х а б а р ш ы келі п жетті... 
К а з і р с о л қ ы з ы л ш ы р а й л ы бет і нен к а н қ а ш ы и , қ у к ы л т а р т ы п ,
б ой ы ш ә г і н к і р е п қ а л ғ а н д а й , үйге қ а я у л ы о р а лд ы . . .
...Луыл ие л е р і ү р л иі с і ң к і р еп :
—
Ж а й ш ы л ы қ па, м ы р з а ? — деп с а б ы р с ы з д а н а ж а н - ж а қ т а н
с ұ р а қ қойды...
...Өзін-өзі о с ы л а й ж ұ б а т қ а н м е н , к ө ңі л і н е көлеціке түсіп, қа -
б а ғ ы а ш ы л м а й койды...
...бір с ұ ң қ ы л д а қ с ұ р а қ б е р е ке с і н алды. . . ».
Б о л ы с « к ө ң і лі не т үске н к ө л е ң к е » ке лесі сәтте, к а л ы ң д ы ғ ы н
алыгі ж о л ғ а ш ы қ қ а н д а о д а н әрі қ о ю л а н а түседі.
« Тең- т е ң ж а с а у - ж а б д ы қ тиеген керуе н С а т ы д а н ш ы ғ ы п , Та у-
Ш е л с к а с у ы н а қ а р а й б ет а л ғ а н д а , Қ а р а ш а н ы ң қ а р а с у ы қ ж е л і
[ к а р а ғ а й баісын т ербет і п, қ ы л қ а н д а р ы қ ы л қ о б ы з ш а б о з д а п түр- 
і ған. А с п а н д ы а у н а қ ш ы ғ а н б ұ л ш ы қ - б ү л ш ы қ қ а р а с ұ р б ү л т қа п -
т а ды .
Т а у д ы ц б ү р а л а ң с ү р л е у ж о л ы бір к ы р ғ а ш ы ғ ы п , бір о йғ а тү- 
) сіп, с а л т а н а т т ы көш ү з і к - с о з ы қ ке л е ж а т к а н . Ш ы ң д а р д ы б ү л т
) б ү р к е п, қ а р а у ы т ы п қ а р а ғ а й л ы б ет к сй ғ а н а көрі неді . Қ ы л а м ы қ -
г т ап к а р тусе б а с т а д ы » .
Д а у ы л а л д ы н д а ғ ы ішін т а р т к а н т ы н ы ш т ы к . Б і р а к бүл т аби-
ч ғ а т т а ғ ы емес, а д а м д а р а р а с ы н д а ғ ы а л а й - т ү л е й қ а қ т ы ғ ы с т ы ң — 
л к а н д ы о к и ғ а н ы ц
а л д ы н д а ғ ы күй. Тек с т е г і
с ә з д е р д і ң
с ы р т қ ы
і) 
б о я у л а р ы мен 
і шк і
м а з м ү н ы , « к а р а » сөз і ні ң т үрлі т ү л ғ а д а к а й -
т - т а л а н а ж ү м с а л у ы , б а я н д а у ы ш т а р д ы ң ш а қ г ы қ т ү л ғ а л а р ы (өт кен 
ц ш а қ е с і м ш е т ү л ғ а с ы мен а у ы с п а л ы осы ш а қ т ү л ғ а л а р ы н ы н . а л- 
■/ масып қ о л д а н у ы ) ос ыны б ей нел ейд і .
121

К е л е с і с ә тт ег і С а й м а с а й д ы ң қ и я л ы д а ж а з у ш ы н ы н . к ө р к е м
б е й и о л е у т ә с і л д е р і н і ц қ а т а р ы н а ж а т а д ы . Қ и я л д а ғ ы шьимылдық- 
т ы ң ү з і л і п т үсуі а л д а ғ ы о ң с ы з ж а й д а н х а б а р б е р ет і н б елг і б о л ­
са, а в т о р б а я н д а у ы н д а ғ ы қ ү н д ы з бөрііктің ү ш ы п кет уі д е сонд ай 
сиімволдьгқ белгі.
Т а ғ ы д а т а б и ғ а т бейнесі :
« Қ а р
қ ы л а м ы қ т а ғ а н ы н қ о й м а д ы . А й н а л а т ө ң і р е к күцг і рт 
т а р т т ы . С о л ж а қ қ а п т а л б иі к т ау, т а у д ы ө р м е л е й өс ке н ш ы р ш а -
л а р қ ы л а у қ а р д а н б у р ы л т а р т қ а н . О ң ж а қ қ а . п т а л д ы ң реңі сар- 
ғ ыш, ш ы р ш а с ы з , ш ы р а й с ы з т ы р б ы қ б ұ т а л а р , с ү р ғ ы л т т а с т а р
Е л с і з м е ң і р е у ш а т қ а л . Б і р топ а т т ы а д а м д а р ж а н ы н а л а т ы н д а й
т е к са у ь г с қ а н ш ы қ ы л ы қ т а й д ы .
К е н е т С а й м а с а й д ы ң көз а л д ы н а ,
б у а л д ы р а р а с ы н а н шығг
к е л г е нд е й , Қ ы з ы л Ж е б е т ұ р а қ а л д ы . Б о л ы с т ы ң т ұ л а б о й ы дір 
етті. Е л е с л е з д е ғ а й ы п б о л д ы. Қ ы л а у л а ғ а н м ұ н а р д а н ештеңс 
к ө р і нб е д і . С а й м а с а й д ы ң к өң і л і б е й - ж а й к ү й г е түсті. Қ ы д ы р ж о л
д ы ң ү с т і н д е , б а ғ а ж е т п е с о л ж а м е н о р а л ы п қ а й т қ а н д а , к-өңілінс 
не ш а й т а н ү я л а ғ а н ы б е й м ә л і м .
Қ а р к е йд е қызғылпгыім болыг
к өрі ні п, к е йд е ш а ш ы р а ғ а н қ а н д а й к ү р е ң қ ы з ы л т а р т т ы .
Больгс қ а м ш ы ү с т а ғ а н қ о л ы м е н көз і н у қ а л а п б о лы п қа й тг
а ш ы п еді, ш а т қ а л д ы ң ш ы р ш а л ы ж а ғ ь г н а н б ұ т а л ы ж а д а ғ а й ж а
ғ ы н а а т қ ы л а п Қ ы з ы л Ж е б е қ а р ғ ы п е т к е н д е й көрі нді . А г а ш т а р
д ы ң б ұ т а ғ ы н к ы з ы л қ ы р а у т ұ т ы п қ а л ғ а н д а й » .
Текстегі, б е й н е л е у ш і қ ы з м е т а т қ а р а т ы н сын с с і м д е р д і ң с ы р т
к ы б о я у ы д а , і шкі м а з м ү н ы д а т үссі з , б е й м ә л і м ж а й - к ү й д і біл 
д і р ет і н с ө з д е р б о л ы п ке л у і ж а й д а н - ж а й е м е с (күңгірт, б у р ы л  

жүктеу/скачать 4,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: