Алматыкітап баспасы 2023 математика
жүктеу/скачать 25,96 Mb. Pdf көрінісі
|
| АЛ
М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 62 САБАҚ 93 Теңдеу Балалар халық аспаптар ансамблінің концертіне кел- ді. Әлия мен Сырымға теңдеулерді оқуға кө мектес. Белгісіз компоненттерді ата. Теңдеулерді шеш. 1 Егер айырманың мәніне азайтқышты қоссаң, онда азайғыш шығады. Егер азайғыштан айырманың мәнін кемітсең, онда азайтқыш шығады. ЕСІҢЕ ТҮСІР! Теңдеуде амалдың қандай компоненттері бел- гісіз? Теңдеуді шешіп, оның дұрыстығын тексер. 2 Теңдеу шешуді үйренесің. ЖАҢАНЫ ОҚЫП-ҮЙРЕНУ x + 2 = 5 5 + x = 7 a a a b b b 5 3 а b 3 8 АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 63 Фольклорлық ансамбльдің концертіне барамыз Егер теңдеуді шешсең, Әлияның билетіндегі қатар мен орынды анықтайсың. 40 + х = 50 10 – х = 6 3 ӨЗІНДІК ЖҰМЫС Сағаттарда концерттің басталу және аяқ- талу уақыты көрсетілген. Концерт қанша уақытқа созылды? Сағат үлгілерін пайдала- нып, өзің тапсырма құрастыр. 5 МАТЕМАТИКА КҮНДЕЛІКТІ ӨМІРДЕ Қатар Орын Есепте. Досыңды тексер. 4 ЖҰПТЫҚ ЖҰМЫС 6 + 4 7 + 3 3 + 4 2 + 6 10 – 7 7 + 2 100 – 1 0 80 – 50 20 + 40 100 – 80 90 – 60 40 – 30 АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 64 САБАҚ 94 Теңдеу Кез келген екі теңдеуді шеш. 2 ӨЗІНДІК ЖҰМЫС ТЕҢДЕУ ШЕШУ Теңдеу шешуді үйренесің. ПЫСЫҚТАУ 50 + х = 70 50 – а = 30 а + 20 = 80 а – 70 = 20 Сырым анасымен бірге қонақ күтуге дайындалып жатыр. Сөреден 7 тәрелкені алғанда, онда әлі 2 тәрелке қалды. Сөреде барлығы неше тәрелке болған? 1 Теңдеулерде амалдың қандай компоненті белгісіз екенін айт. Оны қалай табуға болатынын түсіндір. Теңдеулерді шешу жолына қара. х – 7 = 2 х = 2 + 7 х = – 7 = 2 2 = 2 9 – х = 2 х = 9 – 2 х = 9 – = 2 2 = 2 7 + х = 9 х = 9 – 7 х = 7 + = 9 9 = 9 9 х 7 х 2 7 9 2 х АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 65 Қазақ – қонақжай халық Есептерді оқы. Есептерді толықтырып, оларды шығар. а) Үстелде 7 кесе бар. Олардың 4-еуі – жасыл түсті. Қалғандары – қызыл. ә) Үстелде кесе бар. Тағы кесе қойылды. Үстелде барлығы неше кесе болды? 3 ЖҰПТЫҚ ЖҰМЫС Салыстыр. 4 Өрнектер құрып, олардың мәнін тап. 5 СЕН ЗЕРТТЕУШІСІҢ 20 + 30 * 60 70 * 90 – 30 100 * 80 + 10 100 – 60 * 50 30 + 20 * 60 – 20 50 + 10 * 100 – 40 ? ? 4 7 –– 50 50 10 10 + + 20 20 40 40 30 30 = = + + 90 90 70 70 = = 30 30 100 100 –– 10 10 АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 66 САБАҚ Санды және әріпті теңдіктер құруды үйренесің. ЖАҢАНЫ ОҚЫП-ҮЙРЕНУ 95 Санды және әріпті теңдіктер Суретке және санды теңдіктерге қара. Олар- ды түсіндір. 1 Суреттерге өрнектер таңда. Суреттер мен өрнектер бойынша есептер құрастыр. Олардың біреуін шығар. 2 ЖҰПТЫҚ ЖҰМЫС а + b = c c – b = а Қосындының мәні Азайғыш Қосылғыш Азайтқыш Қосылғыш Айырманың мәні а + b = с b + а = с с – а = b с – b = а 2 + 5 = 7 8 + 2 5 + 2 = 7 7 – 2 = 5 10 – 2 7 – 5 = 2 8 – 2 а b с 8 8 Әріпті теңдіктердің қалай құрылғанын түсіндір. АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 67 Достарға арналған кәдесыйлар Теңдіктер құрастыр. Кім жылдам? 4 ӨЗІНДІК ЖҰМЫС Бірінші бағанға санды және әріпті өрнектерді, ал екінші бағанға санды және әріпті теңдіктерді жаз. 10 + 40 с + а = b а – 20 9 + 1 = 10 b – c = a 70 – с 3 Кәдесыйларды үш қорапқа теңдей бөліп сал. Оларды екі қорапқа теңдей бөліп салуға бола ма? 5 МАТЕМАТИКА КҮНДЕЛІКТІ ӨМІРДЕ = + 6 9 4 3 7 – АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 68 САБАҚ 96 Өрнектер. Теңдеулер + < + + = + – < – – = – Сурет бойынша теңдіктер мен теңсіздіктер құрастыр. 1 Әріпті өрнектер жаз. а = 20 болғандағы қосындының мәнін тап. 2 ЖҰПТЫҚ ЖҰМЫС Қосылғыш 20 а 40 Қосылғыш а 50 а Қосындының мәні ТЕҢДЕУ ӨРНЕК Теңдеулер шешесің, өрнектердің мәнін табасың. ПЫСЫҚТАУ АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 69 Жайлауға қонаққа барамыз Теңдеулерді шеш. 20 + х = 60 80 – х = 30 3 ӨЗІНДІК ЖҰМЫС Есепті шығар. Сырым бір сан ойлады. Оны 40-қа кеміткенде 60 саны шықты. Сырым қандай сан ойлады? Өзің осыған ұқсас есеп құрастыр. Былай баста: «Мен бір сан ойладым...». 4 СЕН ЗЕРТТЕУШІСІҢ Балалар балық аулауға барды. Сырымның қар- мағы Дәулеттікіне қарағанда ұзын, бірақ Нұр ландікіне қарағанда қысқа. Қармақтары ке сін ділермен белгіленген. Кімнің қармағы ең ұзыны? 5 МАТЕМАТИКА КҮНДЕЛІКТІ ӨМІРДЕ АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 70 САБАҚ 97 Есептер шығару. Шамалар Балалар «Арқан тарту» ойынын ойнады. «Неше» сөзімен сұрақтар құрастыр. Сурет және қысқаша жазылу бойынша есептер құрас ты р. Олардың біреуін шығар. 1 Салыстыр. 2 70 см + 30 см * 90 см 100 см – 20 см * 70 см 90 кг * 100 кг – 10 кг 50 кг * 80 кг – 30 кг 30 мин + 20 мин * 1 сағ 50 мин + 10 мин * 1 сағ ШАМАЛАР ЕСЕПТЕР Шамалар мәндерімен амалдар орындайсың, есептер шығарасың. ПЫСЫҚТАУ ? – – – – ? – – ?, артық – ? – – – ? … – – ?, кем АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 71 Таза ауада ұлттық ойындар ойнаймыз Қосылғыш 80 30 10 Азайғыш 100 80 50 Қосылғыш 10 40 40 Азайтқыш 10 20 30 Қосындының мәні Айырманың мәні Кесте бойынша өрнектер құрастырып, олардың мәнін тап. 3 ЖҰПТЫҚ ЖҰМЫС Жолақтарды өлше. Теңдіктер мен теңсіздіктер құрастыр. 4 ӨЗІНДІК ЖҰМЫС Нұрдос Бауыржаннан биік, бірақ Сырымнан аласа. Қайрат Дарханнан биік, бірақ Нұрдостан аласа. Дархан ең аласасы емес. Балалардың есімдерін бойлары бойынша ата. Бойлары жо- лақтармен белгіленген. 5 МАТЕМАТИКА КҮНДЕЛІКТІ ӨМІРДЕ см < см см > см см – см = см АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 72 САБАҚ 98 Есептер шығару және теңдеулер шешу Суретшіні ертегілерге салан суреттеріні саны карточкаларда кәрсетілген. Оларды санын ата. Слбалар бойынша есептер растыр. 1 Тедеулерді шеш. х – 80 = 10 10 + х = 100 2 ЖҰПТЫҚ ЖҰМЫС ? ? ЕСЕПТЕР ТЕҢДЕУЛЕР Өзіңнің біліміңді қорытындылайсың. ҚОРЫТЫНДЫЛАУ 3 4 5 2 АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 73 Ертегілер оқығанды жақсы көреміз Әлия кітаптың 10 бетін, ал Сырым одан 3 бетін кем оқыды. Сұрақ қойып, есепті шығар. Кері есеп құрастыр. 3 ӨЗІНДІК ЖҰМЫС Жылдам есепте. 4 СЕН ЗЕРТТЕУШІСІҢ 10 ? – 3 + 1 + 4 – 6 + 2 90 ? – 30 + 20 – 40 – 50 + 30 50 ? + 10 – 20 – 50 + 40 – 30 Теңдеулерді шеш. 5 9 – а = 4 у – 50 = 10 50 + х = 80 ? … – – – – ? , артық – – ? , кем АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 74 САБАҚ Амалдардың белгісіз компоненттерін ата. 1 БІЛУ Кесте бойынша өрнектер құрастыр. Олардың мәнін тап. 2 ТҮСІНУ 99 Сен не білесің? Қосылғыш 8 50 Қосылғыш 2 10 Қосындының мәні Азайғыш 6 100 Азайтқыш 3 70 Айырманың мәні Теңдеулерді шеш. х + 3 = 10 60 – х = 40 3 ҚОЛДАНУ 5 + = 8 – 3 = 5 Қосындының мәні Азайғыш Қосылғыш Азайтқыш Қосылғыш Айырманың мәні Өз біліміңді қорытындылайсың. АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 75 Есепті шығар. Жүзу үйірмесіне 10 ұл мен 20 қыз қатысады. Үйірмеге барлығы неше бала қатысады? 4 ТАЛДАУ № 4 есепке кері есеп құрастыр. 5 ЖИНАҚТАУ ? – – – – ? – ? – Есептеуді тексер. Қатесін түзет. Дұрыс шешімін жаз. 6 БАҒАЛАУ АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 76 САБАҚ 100 Не үйрендің? Балалар «Алдаркәсе» ертегісін оыды. Сра ойып, есепті шы ар. лия ертегіні 4 минут оыды, ал Сырым одан 2 минут арты оыды. Есепке баса сра ойып, оны шы ар. 1 Суреттер мен ысаша жазылуы бойынша есептер рас тыр. Оларды біреуін шы ар. Кері есеп растыр. 2 ЕСЕП ШЫҒАРУ Өз біліміңді қорытындылайсың. ҚОРЫТЫНДЫЛАУ ? – – – – ? – ? – АЛ М АТ Ы КІ ТА П БА СП АС Ы 77 4 + 2 + 3 + 2 + 1 + 5 + 2 – 3 – 1 – 4 – 1 Сүйікті ертегілерден – – ?, кем – – ?, артық – – ? … Есепте. 4 ЖҰПТЫҚ ЖҰМЫС Сурет пен қысқаша жазылуы бойынша есептер құрас тыр. Олардың біреуін шығар. Кері есеп- тер құрастыр. 3 |