Алтын Орда дәуірінің мәдени өркениеттік мұрасы Орындаған: Елшатқызы Назерке

XV ғасырдың өзінде - ақ Алтын Ордада әдеби тіл қалыптасты. Бірақ ол моңғол тілі емес түркі –татар тілінде болды . Моңғолдардың тек өз атауын сақтап қалғаны болмаса , тілі жойылуға жақын қалған болатын.XV ғасырда моңғол тілінде сөйлейтіндер қатары жоқтың қасы болатын.Тіпті ,хан құжаттары да қыпшақ тілінде жазылатын болған .Тіпті Қырымда да түркі тілі үстемдік етті . Базарларда сауда түркі тілінде жүргізілген.Алтын Орда мен Иран арасында тығыз мәдени және сауда қарым қатынастары орнығады.Сол себептіде парсы мәдениеті Алтын Орда қалаларында тез арада ене бастайды.Алтын Ордада парсы тілі кеңінен етек жая бастайды.

• 
  XV ғасырдың өзінде - ақ Алтын Ордада әдеби тіл қалыптасты. Бірақ ол моңғол тілі емес түркі –татар тілінде болды . Моңғолдардың тек өз атауын сақтап қалғаны болмаса , тілі жойылуға жақын қалған болатын.XV ғасырда моңғол тілінде сөйлейтіндер қатары жоқтың қасы болатын.Тіпті ,хан құжаттары да қыпшақ тілінде жазылатын болған .Тіпті Қырымда да түркі тілі үстемдік етті . Базарларда сауда түркі тілінде жүргізілген.Алтын Орда мен Иран арасында тығыз мәдени және сауда қарым қатынастары орнығады.Сол себептіде парсы мәдениеті Алтын Орда қалаларында тез арада ене бастайды.Алтын Ордада парсы тілі кеңінен етек жая бастайды.
  

Адамгершілікті дәріпте мен адалдыққа сүйіспеншілікті жырлау арқылы адамды ізгілікке жетелеген. Алтын Орда дәуіріндегі әдеби ескерткіштердің қай-қайсысыда қыпшақ оғыз немесе оғыз қыпшақ аралас түрінде жазылған.Қазақ тілі қыпшақ тілдерінің бір тармағы болып есептелетінін ескерсек, Алтын орда дәуіріндегі әдебиетті де қазақ әдебиетіне ортақ мұра деп қарастыру әбден орынды. Яғни сол әдеби жәдігерлер негізінде кейінгі қазақ әдебиетінің өрісі кеңіп бұғанасы беки түсті.Олай дейтініміз тарих толқынында жәдігер болған құндылық келер үрпақтың бойына сіңіп ойына ой қосып жол бағдар болатыны уақыт тезінен алынған негіз.

• 
  Адамгершілікті дәріпте мен адалдыққа сүйіспеншілікті жырлау арқылы адамды ізгілікке жетелеген. Алтын Орда дәуіріндегі әдеби ескерткіштердің қай-қайсысыда қыпшақ оғыз немесе оғыз қыпшақ аралас түрінде жазылған.Қазақ тілі қыпшақ тілдерінің бір тармағы болып есептелетінін ескерсек, Алтын орда дәуіріндегі әдебиетті де қазақ әдебиетіне ортақ мұра деп қарастыру әбден орынды. Яғни сол әдеби жәдігерлер негізінде кейінгі қазақ әдебиетінің өрісі кеңіп бұғанасы беки түсті.Олай дейтініміз тарих толқынында жәдігер болған құндылық келер үрпақтың бойына сіңіп ойына ой қосып жол бағдар болатыны уақыт тезінен алынған негіз.
  

Қорытынды

Алтын Орда дәуірінде жалпы түркілік әдеби тілі, оның көркем әдебиет стилі және іс-қағаз стилі қалыптаса бастаған еді.Кейіннен бұлар, барлық қыпшақ,оғыз тілдері сияқты , қазақ әдеби тілінің дамуы барысында алғашқы бастаулардың бірі ретінде қызмет етті. Жазба әдебиеттің пайда болған кезеңі десек те,ауыз әдебиеттің жанданып тұрғанын ұмытпауымыз керек. Уақыт бағаны алға жылжығын сайын адамзат өркениетке , дамуға ұмтылатынына қатпарланған тарих беттерінен куәміз.

Назарларыңызға рахмет !

http://melimde.com

жүктеу/скачать 12,76 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: