An introduction to educational research methods. Введение в образовательные исследовательские методы Білім беру-зерттеу әдістеріне кіріспе

Data Collection

269

зерттеушіге анықтау күрделі болатын іс-әрекеттер туралы пікір білдіруге мүмкіндік 

береді. 

 

Зерттеуші журналдарына жеке бақылаулар, әсерлер, сезімдер мен талдаулар, 

сонымен қатар топтық оқыту, топтық кездесулер және т.б. көрсеткіштеріне қатысты 

зерттеулер кіреді. Күнделіктер мұғалімдер топтарының арасында салыстырылуы 

мүмкін сабаққа қатысты мұғалімнің ниетін тіркеу үшін пайдалы болады. 

 

Күнделіктер жабаша түрде болуы міндетті емес. Кейбір студенттер үшін бұл 

еңсерілмейтін кедергі болуы мүмкін, сонымен қатар уақыт бойынша көп талап ететін 

үдеріс болуы мүмкін. Балама ретінде визуалды күнделіктер, фотосуреттер сериясы 

түріндегі, болмаса бейне жазба түріндегі мәліметтер болуы мүмкін. Жылжымалы 

камераның көмегімен жасалған жазба мейлінше көп шығындармен байланысты, оның 

артықшылығы – ол ойлар мен талқылаулардың аудио жазбасын қамтиды. Автор 

Noyes (2004) «үлкен аға» стилінде бейне күнделікке арналған бөлмені ұйымдастырып, 

жазушы құрылғыны сатып алу қажеттілігінен атап өтті. Сандық (ұялы телефонға 

немесе сандық фотокамераға) олардың мәнін талқылау үшін сұхбат немесе назардағы 

топтарды ұйымдастыруды талап етеді. 

 

Алайда Нойестің тәсілі сыныптағы зерттеу жұмысында оқушылардың бейнесін 

пайдалану бойынша этикалық міндетті орындамайды.  

Визуалды карта түзу 

Концептуалды және ассоциативті карталарды және ілеспе әдістерді дәл осы уақытта 

құру адамдардың идеяларының арасында анықтау үшін педагогика мен іскерлік ортада 

пайдаланылады. Мектеп мәнмәтінінде мұны жұмысты жоспарлауды, конспектілеу 

дағдыларын, ойлауды ұйымдастыру мен идеяларды дамытуды жетілдіру үшін, сонымен 

қатар бағаларды дайындау мен бекіту үшін пайдалануға болады. Осы әдістердің 

көпшілігін мәліметтерді жинауды құрылымдау мен талданатын мәліметтерді басқару 

үшін компьютерлік бағдарламаларды пайдаланады. Осы бағдарламаларға жасалған 

сілтемелерді SAGE (www.sagepub.co.uk/wilson) сайтынан қараңыз.

 

Бұл әдістерді сонымен бірге оқыту үшін емес, зерттеу үшін де пайдалануға 

болады. Күнделіктер жағдайындағыдай, бұл әдістер зерттеуге қатысушыларға 

мүмкіндіктер ашады. Одан бөлек, олар респонденттердің өзімен концепцияларды 

түсінуді көрсетеді. 

 

Басқа карталық немесе визуалды көрсету әдістері қолдан «логикалық 

сызбаларды» түзуді қамтиды. Бұл әдістер, мейлінше қарапайым талдау үдерісіне 

қарамастан, зерттеушіге зерттеуші ауқымын ашуға мүмкіндік береді. Fox фирмасы 

түзген әлеуметтік өзара байланыстарды карталау бойынша ашық құрал оқу 

тәжірибелері үшін бағаны құрумен байланысты білім ағынын зерттейтін жоба 

бойынша мәліметтерді жинау үшін пайдаланылған. Бұл жағдай тәжірибе алмасу және/

немесе жаңа ақпаратты және ұсынымдарды алу үшін канал ретінде қызмет етуі 

мүмкін өз мектептерімен байланысты жеке және кәсіби қатынастарды бейнелеуге 

мүмкіндік береді. Желілік сызба мұғалімдердің өзара қарым-қатынастарының сипаты 

Data Collection

270

мен құндылықтарын анықтау үшін пайдаланылуы мүмкін, және, олардың оқыту 

мүмкіндіктерінің «картасы» ретінде есептелуі мүмкін. Осы міндетті орындамас 

бұрын, осы желілерді бағалаудың ешқандай мүмкіндіктері болмады. Бұл құралды 

сонымен бірге өзінің қоғамдық ортасын оқыту мен/немесе түсіну үшін ресурстар 

ауқымын қарастыру үшін балалар арасындағы өзара байланысты бейнелеу үшін 

тиімді пайдалануға болады. Танымал ауқымның өзара байланысын осының көмегімен 

зерделеуге болатын әлеуметтік зерттеудің негізінде түзілген әлеуметтік өзара қарым-

қатынастарды карталаудың баламалы әдісі әлеуметтік желілерді талдау деп аталады. 

Бұл құралды ол желінің құрылымын түсінуге мүмкіндік беретін болса пайдалануға 

тұрады – мәселен, жеке тұлғалар бір-бірімен байланысты сияқты, және жеке желілерді 

есепке ала отырып желілердегі негізгі жеке тұлғалар болып табылады. Сұрақтар 

желінің басқа қатысушылары туралы жүйелі түрде қойылады, басқалары онымен қалай 

байланысты екендігі туралы, сонымен бірге аталған басқаларымен олардың өзара 

байланысы туралы болады. Осы кезеңде осы мәліметтермен жұмыс жүргізу үшін 

ақысыз бағдарлама – мәселен, http://www.graphic.org/concept.html бар.  

 

 

Күнделіктерге қатысты жоғарыда аталған визуалды құралдарды пайдалануды 

толықтыру үшін, қолдан жасалған визуалды бейнелердің кеңістікті қабылдау туралы 

пікірін алудың пайдалы тәсілі екендігі белгіленген. 

 

Осылайша, нақты қойылған сұраққа жауап іздеу үшін мұғалімдер пайдалана 

алатын көптеген әдістер бар. 5.5 кестені қараңыз. 

Data Collection

271

5.5 кесте. 

Зерттеуге арналған күнделікті құралдар 

 

  Күнделіктерге  қатысты  жоғарыда  аталған  визуалды  құралдарды  пайдалануды  толықтыру  үшін, 

қолдан  жасалған  визуалды  бейнелердің  кеңістікті  қабылдау  туралы  пікірін  алудың  пайдалы  тəәсілі 

екендігі белгіленген.  

  Осылайша,  нақты  қойылған  сұраққа  жауап  іздеу  үшін  мұғалімдер  пайдалана  алатын  көптеген 

əәдістер бар. 5.5 кестені қараңыз.  

 

5.5 кесте. Зерттеуге арналған күнделікті құралдар  

 

Сынып бөлмесінің картасы 

 

•  Сызба 

мен 

сыныптың 

безендірілуіне  сыни  көзбен  қарап 

шығыңыз. Қабырғада кімнің жұмысы 

ілулі? Парталар қалай орналасқан?  

 

•  Өзіңіздің,  баланың,  топтың  – 

қозғалыс ағынын бақылаңыз.  

 

•  Ауызша  ағынды  бақылаңыз  – 

мұғалімдер 

мен 

оқушылар 

арасындағы 

əәңгімелер 

мен 

оқушылар арасындағы əәңгімелер.  

 

Суреттер мен фотосуреттер 

 

•  Тез үлгісін даярлау, визуалды конспектілеу.  

 

  Үлгілер  мен  суреттерді  бір  реттік  жағдайлар  мен  уақытша  таңдауды  жазу  үшін 

пайдаланылатын блокнотқа салыңыз.  

 

•  Оқушының  жұмысы,  жеке  бір  оқушының,  бір  топтың  немесе  бүкіл  сыныптың 

жұмыстарын таңдау.  

Бір  реттік  жағдайлар  туралы 

жазбалар 

 

•  Күнін үнемі көрсетіп отырыңыз  

 

•  Уақытты  тұрақты  түрде  белгілеп 

отырыңыз  

 

•  Бөлшектерге назар аударыңыз 

 

•  Нақты 

сілтемелерді 

жазып 

отырыңыз 

 

•  Цензураны пайдаланбаңыз  

 

Сұхбаттар мен əәңгімелер  

 

•  Күнін,  уақытын,  орны  мен  сұралып  отырған  тұлғаның (тұлғалардың)  атын  үнемі 

көрсетіп отырыңыз  

 

•  Өз  сұхбатыңыз  немесе  əәңгіменің  мақсатын  алдын-ала  ойластырып  алыңыз.  Нені 

білгіңіз келеді?  

 

•  Аудиожазбаға қатысты мəәселені алдын-ала шешіп алыңыз да, өз аппаратураңызды 

тексеріп шығыңыз  

 

•  Иəә/жоқ деген жауаптар алынатын сұрақтар қоймаңыз.  

 

•  Жақсы тыңдаушы болыңыз.  

 

Сауалнамалар 

 

•  Салыстыру  үшін  мəәліметтер  қажет 

болған  кезде  үлкен  топтар  немесе 

бүкіл сынып үшін жақсы 

 

 

•  Қандай 

түрдегі 

сұрақтарды 

қоятыныңыз маңызды  

 

•  Сауалнама ұзақтығы маңызды 

 

Социограммалар  

 

Социограмма – өз сыныбыңызда əәлеуметтік өзара байланысты сізге бейнелеуге көмек 

беретін талдау құралы болып табылады. Егер сіз сыныптың интербелсенді қарқынын 

өзгерткіңіз келсе, олар аса пайдалы болып келеді. Социограмма үшін мəәліметтерді алу 

үшін сізге өз сыныбыңыздағы əәрбір балаға бірдей сұрақтарды қою қажет 1) Егер мен 

төрт оқушыдан тұратын оқу тобын құрған болсам, онда сіз өз тобыңызға кімді тартар 

едіңіз? (2) Егер  мен  төрт  оқушыны  өзіммен  бірге  түскі  ас  ішуге  шақырсам,  онда  өз 

тобыңызға  кімді  қосар  едіңіз?  (3)  Егер  сіз  сыныптағы  жаңа  оқушы  болсаңыз,  онда 

қандай  үш  оқушыны  сіз  маған  таңдауға  ұсыныс  жасар  едіңіз?  Сұрақтарды  ауызша 

қоюға болады, алайда оқушылардың жауаптарын жазып отыру қажет, өйткені олардың 

жауаптарын карталау үшін мəәліметтер болуы қажет.  

 

Бақылаулардың уақыттық 

таңдалымы 

 

5.4 суретті қараңыз 

Мұғалімнің зерттеу журналы  

 

ƏӘрбір зерттеуші мұғалім зерттеу журналын жүргізуі тиіс. Оған барлығын жазуға болады 

– зерттеу нысаны бойынша өз іс-əәрекеттеріңізді сипаттау үшін күніне 10 минут, сіздің 

бір  реттік  жайттарға  қатысты  ескертулеріңіз,  осы  ескертулер  бойынша  сіздің 

ойларыңыз,  тақырыбыңыз  бойынша  негізгі  оқу  бойынша  сіздің  ескертулеріңіз.  Екінші 

жағынан  алғанда,  бұл  зерттеу  туралы  сіздің  ойларыңызды  жазуға  арналған  орын 

болуы  мүмкін.  Кез  келген  жағдайда  оны  жазуға  қолайлы  орын  етуге  сіз  үшін  құнды 

болуы үшін ыңғайлы орынға айналдырыңыз. Оны сыныпта қалдырып кетпеңіз. Оған сіз 

қағаз бетіне өз ойыңызды жазасыз. Сіз үшін аса маңызды жұмысты орындау үшін сіз 

келетін ерекше жерде сақтау қажет.  

 

 

 

Data Collection

272

Негізгі ойлар

Негізгі сұрағыңызға жауап беру үшін түрлі ақпараттарды жинау тәсілдерін 

пайдалана аласыз. Бұл әдістер зерттеу жобасын түзу кезеңінде анықталады. 

Әрбір әдіс артықшылықтар мен кемшіліктерге ие. Зерттеуші ретінде сізге 

белгілі бір әдіспен жүктелген шектеулерді азайту үшін бар мүмкіндікті жасау 

қажет. 

Рефлексияға арналған сұрақтар 

•  Сіз  өз  зерттеу  жобаңызда  ұсынылған  ақпараттарды  жинау  әдістерін 

пайдалануда этикалық сипаттар туралы ойландыңыз ба? 

•  Мәліметтерді жинауды бастамас бұрын, сіз ұсынып отырған мәліметтерді 

жинау әдістерін шектеуді азайтуды есепке алдыңыз ба?

Қосымша оқу үшін

Deci, R. and Ryan, R. (2012) ‘Self determination theory’. Available at: http://www.self 

determinationtheory.org/ (accessed April 2012).

Drever, E. (1995) Using Semi-structured interviews in small-scale research: a teacher’s 

guide. Edinburgh: SCRE.

Fox, A., McCormick, R., Procter, R. and Carmichael, R. (2007) ‘The design and use of 

a mapping tool as a baseline means of identifying an organisation’s active networks’, 

International Journal of Research and Method in Education, 30(2): 127–147.

Hay, D. and Kinchin, I. (2008) ‘Using concept mapping to measure learning quality’. 

Education and Training, 50(2): 167–182.

Kinchin, I, Streatfield, D. and Hay, D. (2010) ‘Using concept mapping to enhance the 

research interview’, International Journal of Qualitative Methods, 9(1): 52–68.

Munn, P. and Drever, E. (1997) Using Questionnaires in Small-scale Research: a teacher’s 

guide. Edinburgh: SCRE.

Prosser, J. (2006) ‘Real Life Methods Working Papers: Researching with visual images’, ESRC 

National Centre for Research Methods NCRM Working Paper Series 6/06. Available at: 

http://www.ncrm.ac.uk/ (accessed April 2012).

Prosser, J. and Loxley, A. (2008) Introducing Visual Methods. National Centre for Research 

Methods NCRM Review Papers NCRM/010. Available at: http://www.ncrm.ac.uk/ accessed 

April 2012

Simpson, M. and Tuson, J. (1997) Using Observation in Small-scale Research: A Beginner’s 

Guide. Edinburgh: SCRE.

Wragg, E. (1994) An Introduction to Classroom Observation. Abingdon: Routledge.

Data Collection

273

Handling Data

274

Handling Data

275

HANDLING DATA

CHAPTER 6

Chapter Overview

This chapter will provide help with data reduction and data display.  The chapter will 

start with practical advice on how to store data in a systematic way as it is collected. 

Examples of appropriate presentational devices will also be provided, along with 

further guidance on how to review qualitative data so that the reader can see clearly 

how you have been interpreting written and visual data.

Handling Data

276

Figure 6.1 

The stages of data handling

Do not underestimate the sheer quantity of data that you will rapidly gather during your 

research project. It is easy to find that you have collected so much data that you are not 

certain how to analyse it or write it up. Somehow, gathering data seems more productive 

than analysing it. Guard against producing excessive unnecessary data as a bulwark against 

potential failure. Try to analyse your data as you go along as this will also confirm whether 

you are collecting the right sort and quantity of data. It will also help you to check that 

your original analytical intentions were correct and still appropriate to answer your 

questions.

Be systematic in making sense of all that you have done so far. Figure 8.2, is taken from 

Zina O’Leary’s book, Researching Real-world Problems (2005), and sets out a very clear 

methodical, organized approach to data handling which clarifies this process into five tasks.

KEEPING YOUR EYE ON THE MAIN GAME

Be systematic in making sense of all that you have done so far. Figure 8.2, is taken from 

Zina O’Leary’s book, Researching Real-world Problems (2005), and sets out a very clear 

methodical, organized approach to data handling which clarifies this process into five tasks.

Figure 6.1 

The process of data analysis (with permission from O’Leary, 2005)

 

Figure 8.2  The process of data analysis (with permission from O’Leary, 2005) 

Handling Data

277

SETTING UP AN ORGANIZED STORAGE SYSTEM

Data will accumulate rapidly once you start the research process so set up a recording

and storage system before you start collecting data. The easiest way of doing this is to

keep a research diary. Log in your data as you collect it, record information about the

context and any anomalies or issues that arose while you were collecting the data.

Organize and group sources into logical categories. Start to select and focus on all the 

relevant important sources before you start to transform the data using presentational 

devices.

Activity 6.1 

Making data summaries in your research diary

Review your interview schedules, observation notes or other data collected

immediately and write a summary. This will provide both easy access to the data

later and an overview of what is emerging so far so that you can relate this to

your research question.

Use the following questions to prompt you as you write your data summary:

•  What is the context in which the data were collected?

•  Why were they collected? Why in this particular situation? Why use this 

method of collection? What are the most important facts in the data? Is 

anything surprising?

•  How is the data linked to your original research question?

•  Do the data give rise to any new questions, points of view, suggestions or 

ideas?

•  Do the data suggest what should be done next, in terms of further analysis 

or action?

Handling Data

278

Figure 6.2

 Ivens’s diagram of his theoretical model

ANALYSING AND INTERPRETING DATA

Working mainly with numbers

If your data is mainly numerical, then you might want to checkout http://www.statisticshell.

com/html/limbo.html.

There are various data displays that you could use to present numerical data. Tables, graphs 

and figures can present certain types of information, including models and sequences of 

events more clearly and in less space than the same information would require in sentence 

form. However, do not use tables, graphs and figures for small amounts of data that could 

be conveyed clearly and succinctly in a sentence.

Tables

Summarizing your data in a clear table is a straightforward way of making your ‘raw’ data 

easily accessible. Try to make your data tables complete but not too complex. Sometimes 

it is helpful to break a large table into several smaller ones to allow the reader to identify 

important information easily.

For example, in Table 6.1, O’Brien summarizes information about the size of the data 

sample, together with information about the gender, age and geographical location of the 

sample. In Figure 6.2, Ivens (2007) summarizes his correlation data and in Figure 8.5 Hayes 

et al. (2007) illustrate how the authors use pre- and post-data in tables.

Graphs

Graphs are one of the best ways to display data, but avoid making mistakes in how

you use graphs – for example, don’t connect discrete points with a continuous line.

It is more appropriate to use a bar graph or histograms for discrete points (see below).

 

Figure 8.3  Ivens’s diagram of his theoretical model 

Invens’s uses models Figure 6.2 appears in Ivens’s paper ‘ The development of a happiness 

measure in school children’.

Handling Data

279

Table 6.1 

Table used in O’Brien (2007)

Figure 6.2 

Ivens’s (2007) correlation data 

Hidi et al. use a graph accurately to illustrate changes in pre- and post-survey data

(Figure 6.4).

A box and whisker plot is a way of summarizing a set of data measured on an interval

scale. It is often used in exploratory data analysis. It is a type of graph which is used to

show the shape of the distribution, its central value and variability. In other words, you

can see if there are any unusual observations outside the average range. Ivens (2007)

used a box plot to set out the distribution and range of the data collected from his three

studies (Figure 6.5).

Handling data

129

Girls (n = 253)

Boys (n = 218)

Year 7 (n = 159)

47

53

Year 9 (n = 156)

50

50

Year 11 (n = 156)

65

35

East London (n = 237)

Cambridgeshire (n = 234)

White (n = 311)

36.3

95.7

Black (n = 137)

55.7

  2.6

Mixed race (n = 23)

8

  1.7

Table 8.1  Table used in O’Brien (2007)

Source: Ethnic groupings, adapted from Kelly’s (1988) schema.

Analysing and interpreting data

Working mainly with numbers

If your data is mainly numerical, then start by reading Chapters 11 and 12 and use this 

chapter to find ideas on how to display data. You might want to checkout http://www.

statisticshell.com/html/limbo.html too. 

There are various data displays that you could use to present numerical data. Tables, 

graphs and figures can present certain types of information, including models and 

sequences of events more clearly and in less space than the same information would 

require in sentence form. However, do not use tables, graphs and figures for small 

amounts of data that could be conveyed clearly and succinctly in a sentence.

Tables

Summarizing your data in a clear table is a straightforward way of making your ‘raw’ data 

easily accessible. Try to make your data tables complete but not too complex. Sometimes 

it is helpful to break a large table into several smaller ones to allow the reader to identify 

important information easily.

For example, in Table 8.1, O’Brien summarizes information about the size of the 

data sample, together with information about the gender, age and geographical loca-

tion of the sample. In Figure 8.4, Ivens (2007) summarizes his correlation data and in 

Figure 8.5 Hayes et al. (2007) illustrate how the authors use pre- and post-data in 

tables. 

Graphs

Graphs are one of the best ways to display data, but avoid making mistakes in how 

you use graphs – for example, don’t connect discrete points with a continuous line. 

It is more appropriate to use a bar graph or histograms for discrete points (see below). 

09-Wilson-Ch-08.indd   129

8/31/2012   5:41:09 PM

 

Figure 8.4  Ivens’s (2007) correlation data 

Handling Data

280

Bar charts and histograms

Bar charts are pictorial representations of the distribution of values of a variable. You can

use bar charts to show distributions of interval or nominal variables. Bar charts of interval

variables are also called histograms.

A histogram is a graphical way of presenting a frequency distribution. It is constructed

by first selecting a number of ‘intervals’ to be used. Most computer programs that 

construct histograms will allow you to select the number of intervals, as well as their width.

If you don’t tell the computer how many intervals to use, it will make the decision based

on the data it has. Chapter 11 shows the type of histograms produced by SPSS.

 

жүктеу/скачать 32,4 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: