Аналық тақша

Аналық тақша (Плата материнская; motherboard) — орталық процессор, жедел жад микросхемалары, кеңейту қуыс- орындары және есептеу Машинасының басқа да кейбір жүйелік сыңарлары орналастырылған негізгі мөрлі тақша. Кез келген компьютердің негізгі құрамдас бөлігі. Ӏшкі байланыстарды басқарады және басқа құрылғылармен үзілімдер арқылы әрекеттеседі. Кейде бас немесе жүйелік тақша деп те аталады.

Аналық тақта ағылшынша motherboard) сонымен бiрге mainboard атау ағылшынша қолданылады - бас тақта; с енг. ана, ана, негiз ) - бұл (ОЗУ орталық процессор, контроллер және ОЗУ, жүктеушi ТСҚ, енгiзу-шығарудың негiздi интерфейстерiнiң контроллерлерi шындығында) дербес компьютердiң негiзгi компоненттерiн бекiтiлген күрделi көп қабатты баспа тақта. Әдеттегiдей, аналық тақта қосуы үшiн USB, PCI және PCI-Expressтiң шиналарын әдетте қолданылатын қосымша контроллерлердiң қосуы үшiн (слоттар ) тiркеуiштер болады.

Аналық тақтаға қойылған негiзгi компоненттер:

Орталық процессор chipset ағылшынша) жүйелiк логиканың жиыны - ОЗУға және шеттегi құрылымдардың контроллерлерiне Цпу қосу қамтамасыз ететiн микросхемалардың жиыны Бейнекарта Видеокарта; video card) — бейнекамера, бейнемагнитофон немесе кез келген басқа композит сигнал көзінен алынатын бейнемәліметтерді өңдеп, дисплей экранына шығаруға мүмкіндік беретін, компьютерлік графикамен және бейнемәліметтермен жұмыс істеуге арналған құрылғы.Саундбластер (дыбыстық карта) (саундбластер (звуковая карта); sound blaster) - дыбыстық сигналды файлға жазуға, кейін оны қайта ойнатуға мүмкіндік беретін электрондық құрылғы (тақша); creative labs фирмасы 1989 жылы шығарған, кейіннен компьютерлердің дыбыстық тақшаларының стандартына айналған. Көптеген мультимедиалық программалар компьютерде осындай дыбыс тақшаларының болуын талап етеді.Желілік карта ағылш. Network Interface Card, NIC) — компьютерді желіге қосатын құрылғы. Бұл құрылғы сондай-ақ желілік тақта немесе желілік тілдесу тақтасы NIC) деп те аталады.Компьютерге орнатылған желілік тақта желіге қосылым орнатуға мүмкіндік береді. Басқа желілік тақталардың көмегімен басқа компьютерлермен арада бөлек, тұрақты жұмыс істейтін қосылым қамтамасыз етіледі. Желілік тақталардың көпшілігі желінің белгілі бір тұрпатына арналған, бірақ олардың кейбіреулері бірнеше желіге қызмет көрсете алады. Желінің ең кең тараған тұрпаты –Ethernet; бұл компьютерлердің өзара әрекеттесуінің желілік стандарты, онда коаксиалды сым немесе өрілген қос сым пайдаланылады.

Аналық тақша және онда орналасқан жүйелер.

Жүйелік блогқа аналық тақша, қоректену блогы, диск жетектер, қосымша құрылғылар және кеңейту тақшалары мен басқылаушылары, ішкі құрылыс адаптерлері орнатылған.

Аналық тақшада:

Микропроцессор;
Математикалық бірлескен процессор;
Блогтар (кішігірім сұлбалар), тұрақты және кэш жады;
Таймер;
Енгізу шығару порттарының бақылаушысы орналасқан.
Микропроцессор – Дербес компьютердің орталық блогы, ол барлық машина блогының жұмыс жасауын және ақпараттың арифметикалық операцияларының орындалуын басқарады.

Микропроцессордың ішіне кіреді:

Басқару құрылғысы – сандық және нышандық ақпараттардың барлық арифметикалық және логикалық операцияларын орындап отырады.
Арифметика-логикалық құрылғысы – сандық және нышандық ақпараттардың барлық арифметикалық және логикалық операцияларын орындап отырады.
Микропроцессорлық жад – қысқа уақытты ақпараттарға арналған.
Микропроцессордың интерфейстік жүйесі – басқа ДК құрылғыларын байланыстырады.
Жүйелік сым – компьютердің интерфейс жүйесінің негізі, ол деректер жадының сымынан, ережелер кодының сымынан және қоректену сымынан тұрады. Қазіргі компьютерлерде 2 түрлі сым болады:
ISA – сымы жылдамдығы баяу құрылғыларды қосу үшін қолданылады (пернетақта, жүгірткі, модем).
PCI – сымы жоғары жылдамдықтағы құрылғыларды қосу үшін қолданылады ( винчестер, бейне-бақылау).
Таймер – ішкі машиналық электронды сағат. Ол жылды, айды, сағатты, минутты сәйкестендіріп отырады.
Енгізу-шығару порттарының бақылаушысы – көбінесе аналық тақшада орналасады. Бақылаушы порттарына кабель арқылы принтер, модем т.б. қосылады.
Қазіргі уақытта аналық тақшаның келесі 3 түрлі көлемін шығарады: Baby T, AT және ATXI көлемінің ұлғаюына қарай.Барлық Pentium класының аналық тақшасы – кэш жады деп аталады. Негізінде, кэш жады бұл процессор өңдейтін мәліметтерді күту бөлмесі, кэш үлкен болған сайын ол жақсы жұмыс істейді. Socket 7 типінің процессоры қолданатын көптеген аналық тақша 256 Мбайт кэш жады көлемімен шығарылады.Pentium класының стандартты аналық тақшасында тізілген EIDE бақылаушы, Ultra DMA бақылаушы немесе SCSI бақылаушысы қолданылады. Олар компьютердің жылдам әрі ыңғайлы жұмыс істеуіне көмектеседі. Тізілген бақылаушысы бар аналық тақшаға дискіні жинақтаушыда немесе иілгіш дискідегі басқа басқарушы керек емес.Тізілген порттары. Тізілген бақылаушыларға тізілген бірізді параллель порттар адаптер шоттарын тиімді қолдануға көмектеседі. Кейбір аналық тақшаларда бар. Егер аналық тақша тізілген бақылаушымен тізілген порттардан тұрса, біріншіден, бақылаушы порт IDB-құралымен байланысты болуы керек; екіншіден, тізілген бірізді порттар соңын жылдам моделімен қосу үшін – 16550 U ART чиптерін қолдану керек, ал параллельді порттар BCP/BDD типінде болуы керек.Әрбір аналық тақшада чиптер жиынтығы болуы керек, оны BIOS (Basic Input-Output System – енгізу-шығару жүйесі) деп атайды. BIOS әр түрлі типтегі енгізулерді басқарады. Мысалы: BIOS қатты және иілгіш дискідегі қандай жинақтауыштарды қолдануға болады. Мәліметтер жадыға қалай жазылады және оқылады, пернетақтаны басқанда қандай жағдайлар орындалады. Көптеген компьютерлерде Intel Award, Phoenix немесе AMI типіндегі BIOS қолданылады. Барлық аналық тақшаларда өздері басқара алатын максималды шектеуіш жады көлемі бар.256 немесе 512 Мбайт жады бар аналық тақшаны қолдануға болады. Дербес компьютердің микропроцессоры, жүйелік тақша,

Микропроцессор.

Микропроцессор – бір кристалда дайындалған үлкен интегралдық схема, олар әр түрлі типтегі ЭВМ жасауға қажетті элемент болып табылады, оны әр түрлі логикалық функцияны орындайтын етіп бағдарламалауға болады. Сондыктан бағдарламаларды арифметикалық құрылғы немесе енгізу-шығару жұмыстарын басқарушы ретінде қолдануға болады. Қазіргі уақытта, көбінесе, Intel фирмаларының процессорлары кеңінен таралған. Соңғы кезде мынандай процессорлар қолданылады: Intel, Pentium, Celeron, Coe 2, Dino.Процессордың негізгі мінездемелері:

Тактілік жиілігі (Гц ағыны);

ДК-ның негізгі компоненттері орналасып, қосымша құрылғыларды біріктіретін күрделі электронды тақта.Жүйелік тақтада орналасқан негізгі компоненттер:

Процессор;
Жедел жад;
Жүктемелі тұрақты жад микросхемасы;
Жүйелік логика жиыны; чипсет:солт. және оңт. мосттан тұрады.
Солт. мост – орталық процессорды дербес компьютердің жедел жад, бейнекарта сияқты өте жылдам істейтін құрылғылармен байланыстырады.Оңт. мост – процессорды дербес компьютердің қалған барлық перипериялық (қосымша) құрылғыларымен байланыстыруға мүмкіндік береді.CPU - (Орталық есептеуіш құрылғы) – машиналық командаларды орындайтын компьютердің негізгі құрылғысы болып келетін электронды блог немесе микросхема.Шина (магистраль) - жүйелік тақша құрылғылары мен компоненттері арасында мәлімет алмастыруға мүмкіндік беретін өткізгіштер жиыны мен оны бақылайтын ережелер (протокол) тобын шинадеп атайды.Әрбір шинаның құрамына келесі компоненттер кіреді:

Мәлімет алмасатын өткізгіштер (ақпараттық шина);