Тотығу –тотықсыздану реакцияларының тепе -теңдігі. Аналитикалық процестің кезеңдері. Бөлу және концентрация әдістері

Химияныоқыпүйрену үшін, химия ғылымының белгілі ақиқаттарынжүйелізерттеу – біріншіқарапайым, сосынкүрделімәселелердіөзбетіменізденіп, шешуіменсәйкес болуы керек. Есептердішешуқисыннанойлауды, жоспарлауды, қысқа жазбаларжасауды, есептердіталдаудыжәнеолардытеориялықалғышарттарғанегіздеуді, белгілі бір мәселеніжалпысаралаудыталап етеді. Соныменқатарбілімалушылардыңалғанбілімі мен дағдысығанадамып, бекітілмейді, жаңа білімі мен дағдылары да қалыптасады.

Белгілі бір химиялық жағдаяттардантұратынесептер – білімалушылардыңоқуматериалыменөзбетіншежұмысжасауынынталандырады, бақылау мен өзін-өзібақылауқұралы болып табылады, меңгерілгенбілім мен біліктіңдеңгейінжәнеолардытәжірибедеқолдануынанықтауға көмектеседі; білімалушылардыңбілімі мен біліктеріндегіолқылықтардытабуғажәнеолардыжоюәдістерінжетілдіруге көмектеседі.

Есептердішешу барысында білімалушылардың ой-өрісі, естесақтауы, сөйлеуі дамиды, соныменқатаржалпыдүниетанымықалыптасады, химиялық құбылыстар, заңдар мен теориялардыжақсырақтүсініп, саналымеңгереді.

Қорытаайтқанда, есепшығарубілімалушылардыңхимияға деген қызығушылықтарынарттырады, олардың әрекетінжандандырады, еңбектәрбиесі мен олардың политехникалықдайындықтарынамүмкіндікжасайды.Химиялықесептердішығарту – білімалудың негізгі көзі болып саналады. Білімалушылардың химия пәніненалғанбілімдерінжетілдіретүсу үшін химия курсының барлық тақырыптарынасәйкесесепшығарудың, жаттығужұмыстарынорындаудыңорны ерекше.

Химиялық есептерге мынадай анықтамаберіледі: Есептер – білімалушыларданойлаудықажетететінсапалықжәнесандықтапсырма. Олардыжоспарлыжәнебіріздіісатқаруғажетелейді, нәтижесінде білім алынады, тұрақтықабылданады, жетілдіріледіжәнедұрысіскеасыралады. Мұндай есептер – оқытудыңмақсаты мен құралы болып табылады. Бұл жұмыстардабілімалушылар химиялық есептершығару барысында теориялықматериалдысабақтаоқу; табиғатта, техникада болып жатқан химиялық үдерістердіңмәнінашу; химиялық білік пен дағдыныжетілдіру; терең, тұрақтыбілім алу ісінеқолжеткізугеболатыныкөрсетілген.

Есепшығарубілімалушыларды жаңа химиялық білімменқаруландырып, қалыптасқаніскерліктері мен дағдыларынжүйелеугежәненақтылауға да көмектеседі. Есепшығару барысында білімалушыныңбілімі, зердесі, ойлау қабілеті дамуменқатар химиялық білімді, заңдарды, құбылыстардытереңіректүсінуіқалыптасады; олардың талдау мен жүйелеуге, айырмашылықтыкөребілугенегізделген, абстрактілеуге, нақтылауғабағытталғанбайланыстыанықтау бойынша ойлауәрекеті мен іс-әрекеті дамиды. Сондықтан да психологтер мен дидактиктер «Есепшығаруды – ойлауіс-әрекеттіңкешендімоделі» деп атаған.

Оқытуқұралыретіндеесептербілім беру ғана емес (заттар, химиялық өзгерістертуралытеориялықбілімдітереңдету), дамытаоқыту (ой-өріс, өзбетіншебілім алу, шешудіңоңтайлыжолдарынтабабілу), тәрбиелеу (еңбексүйгіштік, мақсатқажетугеұмтылу, химияданалғанбілімінісжүзіндепайдалану) функцияларын да іскеасырады.

Химиялық есептер ой-сананыдамытуға көмектеседі. Талдау мен жүйелеуесепшартымен алдын ала жұмысжүргізу кезінде іскеасады. Алғашындабілімалушыесептіңшартын аса жақсы қабылдамайды. Талдау нәтижесінде тетіктіңкейбіржерлеріғанабелгіленеді. Осыдан кейін барыптереңталдау жүргізіледі. Есеп бойынша алынған мәліметтерарасындағыбайланыстаранықталады. Талдаусоңынанжүйелеужәнеталдау жүргізіледі. Сонда білімалушыесепшартынтолықтүсініппайымдайды. Абстрактілеу нақты сандықмәндерденәріптікбелгілеугекөшкенкездеіскеасады.
Химияданесептершығаружәнежаттығужұмыстарынорындауоқуүдерісінің мынадай кезеңдеріндежүзегеасады:

А) білімалушылардыңбілімдерінтексеружәнебағақою;

Б) жаңа материалдытүсіндіружәнепысықтау;

В) оқуматериалдарынқайталаужәнеқорытынды жасау үшін жүргізілетінбақылаужұмыстарыжәне т. б.

Сонымен, химиялық есептер жаңа сарамандықіскерліктер мен дағдыларды қалыптастыру, химиялық ұғымдар мен мағлұматтардыүйрету, білімніңтереңдігі мен баяндылығынтексеру, проблема қоюжәнепроблемалықахуалтуғызу, білімалушыныңәртүрлідеңгейдегішығармашылыққабілетінтәрбиелеу мақсатында беріледі.
Есептер жалпы қабылданған сандық және сапалық деп жіктеледі, ол ауызша, жазбаша және экспериментті кәдіспен шешіледі. Өзкезегіндеесептеррепродуктивтіжәнепродуктивті болады.

Репродуктивтіесептер – бұл типтегіесептердішығару барысында алгоритмдердіқолдану мүмкін болатын есептер.

Продуктивтіесептер – бұл шығармашылықесептер, оның шешімін табу жолдарынөзбетіншешешуқажет. Бұл үшін ұйымдастырылғантәжірибежеткіліксіз, логикалықойлайтын, жоғары логикалықойлау сияқты жағдаяттыішкісезіміменшешу қабілеті арқылы талдайтын, сапалытәжірибеқажет.

Химиялық есептершығаруоқытудыңжалпыжүйесіндесарамандықәдістердіңтобына жатады. Есептішығараралдында оны толықтүсініп,талдауқажетжәнеесептіңалгоритмінбасшылыққааламыз.

Есепшығарғандабілімалушыларесептің химиялық бөлімінекөңілбөлмей, бірденматематикалықесептеужағына көп көңілбөледі. Сондықтан да есептержаттандышығарылады. Білімалушыларғазаттардықарастырғанда оның сандықжақтары мен қосасапалықжағы да бар екендігінайтумаңызды болып саналады. Соныменқатар, есепшығаруды бірнеше сатыдажүргізу керек:

1. Алғашқыдамұғалімөзіесептіқалайшығару керек екендігін, шығаруәдістерінкөрсетеді. Өзі анализ жасап, жоспарынқұрып, шығаруәдістерінкөрсетеді. Білімалушылартүсініпкөшіріпалғаннан кейін, барлық сыныпқаесепберіледі.

2. Әңгімелесу арқылы, есептіңшартынфизикалықшамаменбелгілеп, талдаужасап, жоспарқұрылады. Білімалушыларғабағытберіп, есептіңшығаружолдарынөздерінетапсырады.

3. Үшіншісатыдаесептіңдұрыстығынтексеру керек. Ол үшін есептіңкерібайланысыніскеасыру керек.

4. Барлық білімалушыларөзбеттеріменесепшығарады. Оны тексеру үшін жауабынтақтаға алдын-ала жазыпқоюға болады.