Сандық талдаудың үш түрі бар: толық, жартылай, элементтік

Толық сандық талдаудың көмегімен талданған үлгінің құрамындағы барлық компоненттердің толық сандық құрамы анықталады. Мысалы, қанның толық сандық анализі үшін 12 компоненттің құрамын анықтау керек: натрий, калий, кальций, глюкоза, билирубин және т.б. Толық талдау көп уақыт пен еңбекті қажет етеді.

Жартылай талдау жүргізу кезінде тек кей бір компоненттер анықталады. Мысалы, бензинді талдау - құрамында тетраэтил қорғасынының немесе ароматты көмірсутектердің пайыздық мөлшерін анықтауды қамтуы мүмкін. Сатылымдағы аспирин таблеткаларының тазалық дәрежесі олардың құрамындағы салицил қышқылының мөлшеріне байланысты. Көп жағдайда ішінара талдау зерттеушіні барлық қажетті ақпаратпен қамтамасыз етеді.

Элементтік талдау, қандайда да бір сынамадағы қосылыстардың құрамына қарамастан, талданған үлгідегі әр элементтің мөлшерін анықтайды. Бензин үлгісіне элементтік талдау көміртектің, сутектің, оттегінің, қорғасынның, фосфордың және т.б. пайыздық мөлшерін көрсетеді.

Сандық талдау әдістері химиялық реакцияларға, белгілі бір химиялық немесе физикалық қасиеттерді (спектрлерді) өлшеуге немесе химиялық және физикалық қасиеттерді (фотометриялық титрлеу) анықтауға негізделген. Кейбір жерлерде аспаптық әдістер қолданылады, олар процесті автоматтандыруға бағытталған. Осыған қарамастан, химиялық әдістер әлі де қолданылады. Бұған бірнеше себептер бар. Көптеген аспаптар талданатын әрбір үлгі үшін мұқият калибрлеуді қажет етеді, ал химиялық әдістер жаңа үлгі түрін талдауға тез бейімделеді, мысалы спектрдің көмегімен,эмиссиялық спектрдің сызықтарынан іс жүзінде, барлық элементтер бірге болған кезде барлығы да бір мезгілде анықталады.

Химиялық әдістердің дұрыстығы мен қайталанғыштығы тек бірнеше аспаптық әдістерде ғана біріктірілген. Мысалы, эмиссиялық спектроскопия - металл қорытпаларындағы компоненттердің аз мөлшерін анықтаудың тамаша әдісі, бірақ химиялық әдістерге қарағанда макрокомпоненттерді анықтау дәлдігі әлдеқайда төмен. Дұрыс қолданған кезде аспаптық және химиялық әдістер бір-бірін толықтырады.

Сандық талдау әдістерін үш үлкен топқа бөлуге болады: химиялық, физикалық, физикалық және химиялық.

Химиялық талдау әдістері, олар қазіргі кезде химиялық зертханаларда негізгі болып саналғанымен, көптеген жағдайларда жоғары сезімталдық, шапшаңдылық, селективтілік, автоматтандыру және т.б. сияқты талдауға қойылатын талаптарға жауап бермейді.