Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

125 
ТАҚЫРЫП 13. Е-технологиялар. Электронды бизнес. 
Электронды оқыту. Электронды үкімет 
13.1 Электронды бизнес 
13.2 Электронды оқыту 
13.3 Электронды үкімет 
Бақылау сұрақтары 
 
13.1 Электронды бизнес 
Электронды коммерция түсінігі Интернетте бизнес жүргізумен байла-
нысты; онлайндағы коммерция барлық бизнес-процесстерді (жарнама, 
маркетинг, сату, тауарды жеткізу, пайда табу) қамтиды. Арнайы 
компьютерлік бағдарламалар немесе басқа да коммуникациялық орта 
арқылы жүзеге асырылатын коммерцияның түрі кәсіпорын мен 
тұтынушы (“бизнес-тұтыну-шы”, business-to-consumer (B2C)) немесе 
кәсіпорындар (“бизнес-бизнес”, business-to-business (B2B)) арасындағы 
коммерциялық операцияларға негізделген. Электрондық коммерцияның 
негізгі үш түрі бар:

Интернет-дүкендер; 

Төлем жүйелердің ұйымдары; 

Интернет-аукциондар. 
Банк операциялары, пластикалық карталар, авиабилеттердің сатылу 
технологиялар автоматизациялануы және кәсіпорын ресурстарының 
басқаруы осы бизнестің пайда болуына тікелей әсер етті. 
Дәл қазір Қазақстан территориясындағы интернет-дүкендерде сауда 
жасайтын адамдардың үлесі аз - максималды интернет-аудиторияның 
3% төңірегінде. Қазнет 130 коммерциялық интернет-алаңға ие және 
оларды 4,7% қазақстандық қолданушы тұтынады екен. Ең белсенді 
сатыпалушылар Ақмола облысы мен Алматы қаласының тұрғындары. 
Бизнес процесс - бұл тұтынушылар үшін белгілі өнімді немесе көрсе-
тілетін қызметті құруға бағытталған өзара байланысты іс шаралар немесе 
міндеттер жиынтығы.
Бизнес-процесс түсінігінің айтарлықтай қолданылатын анықтамасын 
келтірейік: бизнес-процестер - бұл тапсырыс беруші үшін өнім немесе 
қызмет көрсету сияқты пайдалы жолды көз жетерлік немесе өлшенерлік 
болжамды болашақта құру немесе алу үшін кәсіпорынның ресурстарын 
қолданатын өзара тәуелді әрекеттердің қисынды (логикалық) топтамасы. 
(
Ұйымдастырушылық-өндірістік процесс
синонимы жақын, бірақ та 
үлкен.) 
Жаңа бизнес-процеске көшу мыналарды жүзеге асырады: 

тауарларға 
тапсырыс 
беру 
қызметінің 
қызметкерлері 
жабдықтаушыны жақсы таңдау және оған сатып алуға тапсырысты 
жіберуді белгілеу үшін компьютерлік база байланысымен жабдықталған 
(purchase order); 

126 

жабдықтаушылар тауарды алдын ала төлеусіз жеткізу; 

тауарды алу туралы хабар жалпы деректер базасында жазу; 

төлемге шот (invoice) сияқты құжаттарды жою. 
Реинжиниринг
деген атауға ие болған кәсіпорын қызметінің 
революциялық түрленуінің, оның бизнесін қайта құруының әдісі ХІХ 
ғасырдың 80-ші жылдары Батыста пайда болды. Реинжиниринг 
теориясының негізін қалаушылар Майкл Хаммер және Джеймс Чампи 
болып табылады. Олар «Корпорация реинжинирингі: бизнестегі 
революцияға арналған манифест» атты кітабын шығарған болатын. 
Авторлар 
реинжинирингке 
мынадай 
анықтама 
беріп 
кетті: 
«

жүктеу/скачать 2,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: