Қаржы қатынастарын құқықтық реттеу
жүктеу/скачать 87,51 Kb.
|
15 Лекция
|
Қаржы қатынастарын құқықтық реттеу Қаржылық құқық – бұл мемлекеттің ақша қорларын құру, бөлу және қолдану процесі кезінде туындайтын қаржылық қатынастарды реттейтін және регламенттейтін заңды нормалардың жиынтығы. Ол бір жақты қаржылық қатынастарға жататын жеке бағыттар бойынша шектеледі: бюджеттік құқық, салықтық құқық, шаруашылық құқық, сонымен қоса валюталық және сақтандыру заңнамасы, банктің құқық, мемлекеттік несиенің, ақша айналысыныңқұқықтық реттеуі сияқты бөлімдері қосылған. Заңды нормаларды енгізу қаржылық қатынастар орнатудың бірдей шарттарын орнатуға, қоғамның, кәсіпорындар ұжымының және жеке тұлғалардың мүдделерін қорғауға мүмкіндік береді. Заңды нормалардың сақталуы қатаң қаржылық тәртіпті қамтамасыз етеді, қаржы саласында біртұтас саясат жүргізеге мүмкіндік береді. Қаржылық саладағы құқық бұзушылықтар қаржылық саясаттың құқықтық қамтамасыз етілуінің әлсіздігін көрсетеді. Қаржылы-құқықтық реттеудің әдістері қаржылық қатынастардың, мемлекет тарапынан шығатын және тиісті уәкілеттіетерге ие екінші қатысушысына бірінші қатысушыныңмемлекеттік-билікті нұсқамасы. Қаржылық бақылаудың болуы қаржыға экономикалық категория ретінде бақылау функциясының болуы заңды, сол арқылы қаржы қорлар құрылу көздері қолданылуы пропорцияларын ескереді. Қаржылық бақылаудың ерекшелігі оның ақшалай формада жүзеге асырылуында. Оның негізгі объектісі болып кірістер мен жинақтарды құру процесстері, ақша қорларын құру және қолдану болып табылады. Қаржылық бақылаудың қызмет ету аясы басқа бақылау түрлерімен сәйкес келеді: әкімшілік, құқықтық, әлеуметтік, техникалық, саяси. Қаржылық бақылаудың негізгі міндеттері: мемлекет, ұйым және халық алдындағы қаржылық міндеттердің орындалуын тексеру; шаруашылық субъектілерінің қолындағы қаржылық ресурстарды дұрыс қолданылуын тексеру; қаржылық операцияларды, есептеулерді және ақша қаражаттарын сақтау талаптарын сақтағандығын тексеру; өндірістің ішкі резервтерін айқындау – шаруашылықтардың рентабельділігін ұлғайту мүмкіндіктері, еңбек өнімділігін өсіру, айналым құралдарының айналымдылығын ұлғайту, материалдық және ақша қаражаттарын үнемді және тиімді қолдану мүмкіндіктері; қаржылық тәртіп бұзушылықтарды ескерту және жою. Қаржылық бақылау Мемлекеттік қаржылық бақылау бақылау объектілерінің Қазақстан Республикасының бюджеттік және басқа да заңнамасын орындауды құқық бұзушылықтарды жою және алдын алу мақсатында талдау және тексеріс жүргізу арқылы жүзеге асырылады Қаржыны басқарудың негізгі бөлігі. Ол қаржының ең маңызды бөліп таратушылық және бақылау функцияларымен келісілген. ЖІӨ құнын бөлу және қайта бөлу процесі экономикадағы ақша ағындарын бақылаумен қоса жүргізілуі қажет. Қаржылық заңнаманы және барлық экономикалық субъектілердің қаржылық тәртібін сақтай отырып, сонымен қоса олардың қаржылық операцияларының орынды және тиімділгі негізінде арнайы құрылған бақылау ұйымдарының және бақылаушы-аудиторлардың құқықтық регламенттелген қызметі Бақылау жүргізудің негізгі принциптері: бақылаудың үздіксіздігі, жалпылығы, кешенділігі; бақылаудың ескертушілігі, яғни оның ескертушілік сипаты; пәрменділік, шынайылық, жариялылық; бақылаудың әділдігі, бақылау органдары жұмысшыларының дербестігі. Сурет 1. Қаржылық бақылау қаржылық құқықтың негізі ретінде Мемлекеттік қаржылық бақылаудың түрлері, қағидалары және жүйесі 10 суретте көрсетілген. Мемлекеттік қаржылық бақылау – ҚР бюджеттік бақылау объектілері және басқа да заңнаманың құқық бұзушылықтарын болдырмау жою және анықтау мақсатында мемлекеттік қаржылық бақылау органдарымен жүргізіледі Органдар жүйесі: Республикалық бюджеттің орындалуын бақылау бойынша есеп комитеті; маслихаттардың ревизиялық комиссиялары; ҚР Үкіметімен уәкілденген ішкі бақылау бойынша орган; орталық мемлекеттік органдардың ішкі бақылау қызметтері; облыстық бюджеттен, республикалық маңызы бар қалалар, астана бюджеттерінен қаржыландырылатын атқарушы органдарды ішкі бақылау қызметтері.
Қаржылық бақылаудың сыртқы мемлекеттік органдары және ҚР Үкіметімен уәкілденген ішкі бақылау органымен -бақылау актісі; -бақылау қорытындылары туралы есеп; -қаулы; -қорытынды. Ішкі бақылау қызметі ішкі бақылау нәтижелері бойынша қорытынды; ішкі бақылау нәтижелері туралы есеп. Сурет 2. Мемлекеттік қаржылық бақылаудың мазмұны жүктеу/скачать 87,51 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||