«Арнайы педагогика» сериясы Серия «Специальная педагогика» №3-4 (30-31), 2012 Материалы круглого стола «Практика обучения и воспитания детей
жүктеу/скачать 1,59 Mb. Pdf көрінісі
|
33-31-PB
| Абай атындагы ҚазҮПУ-нің Хабаршыеы, «Арнайы педагогика» сериясы №3-4(30-31) 2012 ж.
18 , Бірінші -екінші серияларды қҥру барысында біз балалардьщ жас ерекшеліктеріне, сӛйлеу тіл мҥмкіндіктеріне, тапсырмаларды қалай тҥсінетініне, белсенді жэне енжар сӛз қорының қалпына назар аудардық; осы мақсатга тапсырмалардың бірінші сериясында суреттер ҥсыньшды . Бірінші серия жалпы сӛйлеу тілі дамымаған балалардьщ сӛздің морфемдік элементін бӛлудегі бағдарлау іс-эрекетінің қалыптасу деңгейін айқындауға бағытталып, тҥбірлес сӛздер қатарын сәйкес суретгермен адекватгы тҥрде сэйкестеуге бағытталған тапсырмалардан қҥрастырылды. Грамматика- лык категорияларға қатысты тҥбірлес еӛздер белгілі бір кезектілікте берілді: вербальді тізбекте бірінші сӛз - дэлелдеуші сӛз болды, кейіннен одан туындаған сӛздер жалғасты. Туынды сӛздердің модельдері, олардың қҥрамында қазақ тілінде жиі кездесетін эрі ӛнімді аффикстерден қҥралды. Бірінші сериядағы тапсырмалардың бағыты: зат есімдердің сӛзжасамдық аффикстерін бӛлу (бір заты немесе іс-эрекеті бойынша атау, мамандығы, іс-әрекеті бойынша зат есім негізінен -шы жҥрнағы арқылы қҥралған сӛздер), затгы белгілеу ҥшін, заттық мэн білдіретін жҥрнақ -ша, -ше; - гыш жҧрнағы арқылы заттарды (зат салатын) сидыратын заттарды атау, кішірейтіп айту арқылы экспрессияны білдіру жҥрнағы -шік, -ша, - ше. Екінші сериядағы тапсырмалар ауызша, кӛрнекіліксіз беріледі. Ол балалардьщ бастапқы формасы- нан туынды сӛздерді жасау мҥмкіндіктерін айқындауға бағытталады. Бҥл сериялардағы лексикалық материал балаларды жҥрнақтар арқылы зат есімдер жасауға бағыттайтындай тапсырмалардан қҥрыл- ды. Мысалы: туынды зат есім жасауға арналған тапсырма: «Сҧрақтарға жауап бер: Сиыр сауатын адамды кім дейміз?» т.с.с. Тапсырмалардың ңысцаша сипаттамасы мынандай болды: Тапсырмалардыц бірінші сериясы. 1- ші тапсырма Мақсаты: сӛздердің мағынасын тҥсінуін анықтау. Балаға он сурет ҥсынылады. Нҥсқау: Осы суреттердегі мамандық иелерін ата (етікші,оқьпушы, жҥмысшы, қойшы, биші, тігінші, есепші, жҥргізуші, дҥкенші, қҥрылысшы). 2- ші тапсырма Мақсаты: зат есімнің кішірейту мэнін тудыратын -ша, -ше , -шік жҥрнақтары арқылы жасалған сӛздерді айтуын анықтау. Тапсырмада балаға он сурет ҥсынылады. Нҥсқау: Суреттегі затты ата: (ҥйшік, жастықша, қапша, кітапша, кӛрпеше, қобдиша, сандықша, кӛлшік, қалақша, жалауша). 3- ші тапсырма Мақсаты: -шы,-ші жҥрнақтарының кӛмегі арқьшы мамандықты білдіретін сӛздерді жасауын анықтау. Тапсырмада балаға он сӛз жасау ҥсынылады. — ------------ Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Специальная педагогика», Ns3-4(30-31) 2012 г. Нҧсқау: Мен қойған сҧраққа жауап бер. Сҥрақтар: Киім тігетін адамды кім деп айтамыз? (тігінші). Балабақшада балаларды тәрбиелейтін адамдарды кім деп айтамыз? (тәрбиеші). Эн айтатын адамды кім деп айтамыз? (энші). Сабаққа баратын баланы кім дейміз? (оқушы). Етікті тігетін адамды кім дейміз? (етікші). Сиыр сауатын адамды кім дейміз? (сауыншы). Дҥкенде киім сататын адамды кім дейміз? (дҥкенші). Ҥй салатын адамды кім дейміз? (қҥрылысшы). Терезеге әйнек салатын адамды кім дейміз? (әйнекші). Сиыр бағатын адамды кім дейміз? (сиыршы). 4- ші тапсырма Мақсаты: Сӛздерді жҥрнақсыз айту дағдысын анықтау. Тапсырмада балаға он сӛз ҥсынылады. Нҥсқау: Мен затты кішірейтіп айтамын, сен ҥлкейтіп айт. ¥сынылатын сӛйлемдер: Менде кішкентай қалақша бар, сенде ҥлкен не бар? Менде кішкентай тостағанша бар, сенде ҥлкен не бар? Менде кішкентай жастықша бар, сенде ҥлкен не бар? Менде кішкентай кітапша бар, сенде ҥлкен не бар? Менде кішкентай кілемше бар, сенде ҥлкен не бар? Менде кішкентай кӛрпеше бар, сенде ҥлкен не бар? Менде кіпікентай ҥйшік бар, сенде ҥлкен не бар? Менде кішкентай қапшық бар, сенде ҥлкен не бар? Менде кішкентай қасықша бар, сенде ҥлкен не бар? Менде кішкентай таяқша бар, сенде ҥлкен не бар? жүктеу/скачать 1,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|