«Арнайы педагогика» сериясы Серия «Специальная педагогика» №3-4 (30-31), 2012 Материалы круглого стола «Практика обучения и воспитания детей
жүктеу/скачать 1,59 Mb. Pdf көрінісі
|
33-31-PB
| 5-
шг тапсырма. Мақсаты: Сӛзжасам эдістерін қолдану дағдысын анықтау. Нҥсқау: Заттарды қарап, оларды кішірейтілген тҥрде ата. Берілетін сӛздер: Жастық(ша), Қасық(ша), Кҥрек(ше), Кӛрпе(ше), Қорап(ша), Қап(ша), Кітап(ша), Қобди, Қалақ, Кҥрте(ше). Тапсырмалардың екінші сериясы 1- ші тапсырма Мақсаты: Сӛз жасаушы жҥрнақтарды дҥрыс пайдалану дағдысын анықтау. Нҥсқау: Мына жҥрнақтарды дҥрыс тауып қой: (-шек, -ша, -шы, -шік, -ке, -шең, -ші). Берілген сӛздер: Іні+(шек), Сандық+(ша), Жазу+(шы), Шеше+(ке), Сӛз+(шең), Санақ+(шы), Тігін+(ші), Қҧрылыс+(шы), Кҥрке-Ңшік), Кҥрте+(ше). 2- ші тапсырма Мақсаты: Тҥбірлес сӛзжасам дағдысын анықтау. Нҥсқау: «Ал, кӛр, іл,» сӛзіне тӛмеңдегі жҥрнақтарды қосып сӛз жаса. Берілген жҥрнақтар: -у, -гыш, -гіш, -дыр, -гыз, -гіз, -ым, -ім, -ма, -ме 3- ші тапсырма Мақсаты: Зат есімдерге жҥрнақтарды жалғай отырып, туынды сӛзжасауын анықтау. Нҥсқау: Ҧсынылған сӛздерге берілген жҥрнақтарды қосып, сӛз жаса: (-льщ, -лік, -дық, -дік, -тыц, - тік). Берілген сӛздер: Бала, Кіші, Адал, Жеңіл, Жолдас, Биік, Жақын, Аңшы, Кішіпейіл, Асыл. 4- ші тстсырма Мақсаты: Еліктеу арқылы сӛздерден зат есім жасайтын жҥрнақтарды пайдалануын анықтау. Нҥсқау: (-ыл, -іл, -у) пайдаланып сӛз жаса. Берілген сӛз тҥбірлері: гур-, ыр-, гу-, таре-, шіцк-, дүмп-, қыщ-, гианш-, шап, гурс-. 5- ші тапсырма. Мақсаты; Сын есім тудыратын жҥрнақтарды пайдалануын анықтау, Нҥсқау: (-дай,-дей, -тай, -тей ) жҥрнактарын пайдаланып сӛз жаса. Берілген сӛздер: бала, мҥғалім, тау, қҥс, немере, тәрбиеші, кірпіш, гҥл, бал, кӛбелек. Зерттеудің нэтижесі тӛмендегідей шығарылады: 18 Қҧрастырылған әдістемелер бойынша балалардьщ сӛзжасам дағдыларын текерген кезде эр балаға жеке хаттама толтырьшады. Сӛзжасам дағдыларын тексеру бойынша аньщтауыш зерттеу кезінде жинақтаған мағлҧматтардың қорытындысын келесі жҥйе бойынша шығаруға болады. Жоғарыда Абай атындагы Қаз¥ПУ-нің Хабаріиысы, «Арнайы педагогика» сериясы №3-4(30-31) 2012 ж. аталғандай балаларға екі серияға бӛлінген он тапсырма беріледі. Бірінші, екінші серияда бес тапсырмадан, эр тапсырмада он сҥрақтан беріледі. Балалардьщ тапсырманы орындауларын бағалағанда ҥш ҥпайлық жҥйені пайдаланған жӛн. Әр тапсырмадағы дҥрыс жауапты «+» деп, қате жауапты «-» деп алып, тапсырмалар бойынша дҥрыс жауаптарды бір - біріне қосып келесі ҥпайлық жҥйе бойынша белгілейміз: 1. Жеті-он дҥрысжауапқа -Зҥпай, 2. Тӛрт-алты дҥрыс жауапқа - 2 ҥпай, 3. 0-ҥш дҥрысжауапқа - 1 ҥпай. Жоғарыдағы топтауға сҥйене отырып, балалардьщ сӛз жасау дағдыларының деңгейін анықтауға болады. Эр серия бойынша бес тапсырма берілген, сол тапсырмаларға қойылған ҥпайды есептеп, егер бес тапсырма бойынша ҧпай кӛп болса, онда ол жоғарғы деңгейге ӛтеді. Сол сияқты орташа, тӛменгі деңгейлер деп бӛлеміз. Эксперименттің нэтижесін талдау келесі критерийлер негізінде жҥргізіледі: 1. жоғары деңгей - сӛзжасам дағдьшары әбден дамыған, 2. орташа деңгей - сӛзжасам дағдылары толық қалыптаспаған, 3. тӛменгі деңгей - сӛзжасам дағдылары мҥлдем қалыптаспаған. Бҥл бағалау жҥйесінде ескеру қажет: - жоғары деңгей - баланың тапсырманы ести салысымен бірден ӛз бетінше орындауы; - орташа деңгей - тапсырманы кӛмекші сҥрақтар, логопедтің мысал келтіруі немесе оған баланың еліктеуі арңылы орындауы; - тӛменгі деңгей -логопедтің қандай да кӛмегі болса да, тапсырманы баланың орындай алмауы. Мақалада берілген мектеп жасына дейінгі ЖСТД балалардьщ сӛзжасам дағдыларын тексеруге ар- налған әдістемелерді логопедтер сол мақсатқа сәйкес жэне де балалардьщ тілін дамытуға арналған жҧмыстарында, атап айтқанда сӛзжасам дағдыларьш қалыптастыруға бағыттап қолдануларына болады. 1. ҚР «Мүмкіндіктері шектеулі балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзете цолдау кӛрсету туралы» зацы, 2005 ж. 2. Ӛмірбекова. Қ.Қ., Оразаева Г.С., Тӛлебиева Г.Н., Ибатова Г.Б.: Логопедия, оқулық. -Алматы: ЖЩС РПБК «Дзуір», 2011. 3. Ибатова Г.Б. Қазақ тіліндегі сӛзжасам мэселелері, Хабаршы, «Арнайы педагогика» сериясы, - Алматы, ҚазҮПУ, №2 (17) 2009 ж.,-60 6. 4. Соботович Е. Ф. Психолого-педагогические основы коррекции нарушений формирования грамматического строяречи у детей Дисс.канд.пед.наук, - Киев, 1983. 5. Балаев В.И. Логопедическое изучение старших дошкольников, имеющих задержку речевого развития, и подготовка их к школе. Автореф.дисс.канд.пед.наук - М., 1968. 6. Туманова Т. В. К проблеме развития процессов словообразования у младших школьников с ОНР.// «Дефектология» №5, 2004. жүктеу/скачать 1,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|