«Арнайы педагогика» сериясы Серия «Специальная педагогика» №3-4 (30-31), 2012 Материалы круглого стола «Практика обучения и воспитания детей

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Специальная педагогика», №3-4(30-31) 2012 г. 
-28
 
•
Мҥгедек балаларға арналған 830 мектепте кӛтерме қҥрылгылар, пандустар, санитарлық 
бӛлме- лерде арнайы аспаптар, арнайы парталар, ҥстелдер жэне т.б. арнайы компенсаторлық 
қҧралдар орнату арқылы «кедергісіз аймақ» қҥрылады. 
•
3030 мектепте мҥмкіндігі шектеулі балалардьщ оқуға және тәрбиеленуге тең қол жеткізулері 
ҥшін жағдайлар жасалады (мектептерде педагог-дефектологтардьщ, балаларды психологиялық-
педагогика- лық сҥйемелдедің, арнайы жеке техникалық жэне компенсаторлық қҧралдардың болуы) 
[1]. 
Инклюзивті білім беру арнайы қажеттілігі бар балалардьщ білім алуларына нақты кӛмек бере 
алады. Инклюзия мҥмкіндігі шектелген оқушылардың ӛзінің кҥшіне сенуіне мҥмкіндік береді. 
Инклюзия тек дамуы шектелген балаларды ғана емес, басқа да балалардьщ мҥдделерін кӛздейді. Ол 
қогамда адамдардың бір-біріне деген кӛзқарасын ӛзгертіп, қоғамда тату ӛмір сҥруге бейімдейді. 
Инклюзивті оқытудың 8 принциптері: 
У
адам қҧндылығы оның қабілеттіліктері мен жеткен жетістіктеріне тэуелді болмайды; 
У
эрбір адам сезініп ойлауға қабілетті; 
У
эрбір адам қоғамда ескерілуге жэне қарым-қатынасқа қҧқылы; 
У
барлық адамдар бір-біріне мҥқтаж; 
У
шынайы білім тек қана нақты арақатынастардың контекстінде іске аса алады; 
У
барлық адамдар қҥрбы-қҥрдастарының қолдауы мен достығын қажет етеді; 
У
Әрбір оқушы ҥшін жетістікке жету - ӛзінің мҥмкіндігіне қарай орындай алатынында; 
У
жан-жақгылық адам ӛмірінің барлық тараптарын кҥшейтеді; 
Қазіргі кезде елімізде мҥмкіндігі шектелген балалардьщ білім алуына қажетгі жағдайлар 
жасаудың басым бағыттары айқындалған. 
Инклюзивті білім беруді дамытудың негізгі багыттары: 
-
қоғамда мҥмкіндігі шектелген балаларға деген толерантты қатынастың қҥрылуы. Осы 
мақсатта БАҚ (бҥқаралық ақпарат қҥралдары), ҥйымдар мен қоғамдық қорлардың бірігуі маңызды; 
-
нормативтик-қҥқықтық қҥжаттарды қҥру. Мҥнда инклюзивті білім беру жағдайында 
оқытыла- тын баланың статусы, арнайы білім беруді ҥйымдастыру, тҥзете-дамыту мен 
педагогикалык кӛмек кӛрсету, мҥмкіндігі шектелген баланы қабылдайдын жалпы білім беретін 
мектептің немесе ҥйымның статусы қарастырылады. 
-
дамуында ауытқулары бар балаларды ерте анықтау мен ерте кӛмек кӛрсету; 
-
инклюзивті оқыту жағдайындағы білім беру процесінде жалпы білім беретін мектептегі 
мҥмкіндігі шкетелген баланың жан-жақты дамуына қажетгі нҧсқалардың болуы шарт. Олар: баланы 
жалпы білім беретін мектептің бағдарламасымен немесе жеке оқыту бағдарламасымен жалпы 
сыныпта білім беру немесе арнайы топта оқыту; негізгі мектеп уақытында арнайы сыныпта арнайы 
бағдарламамен (ана тілі, математика, мәнерлеп оқу) оқытылса, уақыттың қалған бӛлігінде қарапайым 
жалпы білім беретін мектептің бағдарламасымен (бейнелеу, еңбек, дене шынықтыру, эн-кҥй) 
игеріледі; бала тек қана арнайы сыныпта арнайы бағдарламамен ғана оқьггьша отырып мектеп 
оміріне де белсене араласады: балалармен бірігіп таңертеңгілік ас ішу,тәрбиелік шараларға қатысу, 
спорттық жарыстар мен басқа да мерекелерге белсене ат салысу; 
-
мҥмкіндігі шектелген балаларды жетелеу (қолдау). Мҥмкіндігі шектелелген балалардьщ 
барлығына элеуметтік-педагогикалық, медициналық, психологиялық кӛмектің кӛрсетіліуі қажет. 
ПМПК-ның кешенді зерттеу нэтижесінің қорытындысы бойынша әр балаға психологиялық- 
педагогикалық профиль қҥрастыру, арнайы жеке оқыту жол бағдарламасын қҥру жэне сол бойынша 
ҧсыныстар дайындалады; 
-
мҥмкіндігі шектелген балаларды кәсіби еңбекке даярлау. Инклюзивті білім мҥмкіндігі 
шектелген балалардьщ орта, арнаулы, жоғарғы орындарда тең қҥқылы білім алуын қамтамасыз етеді; 
-
жалпы білім беретін мектепте білім алуында ерекше қажеттілігі бар баланы оқытуда 
әдістемелік қарулану; 
-
кадрлық қамтамасыз ету; 
-
жалпы білім беретін мектеггге білім алуында ерекше қажеттілігі бар баланы оқытуда заттық - 
техникалық жабдықталу. Физикалық мҥмкіндік ҥшін (пандус,лифт,тҥтқа т.б). Оқытуды жҥзеге асыру 
ҥшін (сыныптағы жҧмыс бӛлмесі, оқу мѐн жазуға арналған қҥрылғылар, арнайы кӛрнекі-дидактика- 
лық материалдар). 
-
арнайы гылыми зерттеулер жҥргізу;

Абай атындагы Қаз¥ПУ-нің Хабаріиысы, «Арнайы педагогика» сериясы №3-4(30-31) 2012 ж. 
-
инклюзивті білім беруді дамыту процесіне ата-аналар мен қоғамдық ҧйымдарды тарту; [2] 
Инклюзивті білім беруді үйымдастыру негізгі 4 багытта жүргізтуі тиіс: 
>
Жҧмыстың диагностикалық бағыты. Балаға МДБ¥ консилиум мамандары кешенді динамика- 
льщ бақылау жасау арқылы қамтамасыз етіледі. Консилиум кҧрамына меңгерушінің (директордың) 
бҧйрығымен дефектолог мҧғалім, логопед, практикалық психолог, дәрігер, топ тэрбиешісі енгізіледі. 
>
Жҧмыстың тҥзетушілік-дамытушылық бағыты. Жеке басқа тҥтасынан эсер ететін шаралар 
кешенін қарастырады, жетекші эрекет тҥрін қалыпқа келтіру жэне жетілдіру, жеке даму 
кемшіліктерін тҥзету. 
>
Жҥмыстың жалпы білім берушілік бағыты. Балаларды қоғамдық тәжірибені меңгеру 
тәсілдеріне ҥйретуді, эрбір жас кезеңіне тэн олардың танымдық белсенділігін дамытуды, сондай-ақ 
баланын жеке басының мҥмкіндіктері мен ерекшеліктерін ескере отырып мектепте оқуға даярлауды 
қарастырады. 
>
Әлеуметтік-тәрбие жҥмысы. Тӛмендегідей элеуметтендіру мэселелерін шешуге бағытталған: 
-
бала мен оның отбасының дербестігі мен автономиясын арттыруға; 
-
дамуында ауытқушылығы бар тәрбиеленушілердің қалыпты дамыған қҥрдастыра арасында 
ерте, 
толыққанды әлеуметтік кіріктіруді; 
-
баланың эрекеті мен мінезіндегі адамгершілік бағыттарының қалыптасуына; 
-
жеке басының оң сапаларын тәрбиелеуге. [3] 
Инклюзивті білім берудің негізгі басты принципі ол осы бағыттағы білім беру процесінің 
ӛзгермелілігі жэне осы тҧрақты ӛзгерістерге жауа бере алуында. 
Осы аталған бағытгар бойынша бірінші табысты адымдар Қарағанды қаласындағы №27 ЖББОМ 
«Мҥмкіндігі шектелген балаларды жалпы білім беретін мектепте инклюзивті оқыту» жобасында 
жҥзеге асырылып жатыр. Бҥл білім беру кеңіетігінде психикалық дамуы тежелген балалар, аутист, 
сӛйлеу тілінің бҥзылысы мен міңез-қҥлық бҥзылысы бар балалар жалпы қалыпты балалармен бірге 
оқытылып, дамып, тәрбиеленуде. 
Инклюзивті білім беру мектебінің басты мақсаты- барлық балаларға бағалы ӛмір сҥру мҥмкіндігін 
беру, білім алуында ерекше қажеттілілі бар баланы ҧжымға белсене қатыстыру, қоғам бірлестігінің 
бір мҥшесі ретінде бір-біріне деген кӛмек қолын созуды ҥйымдастыру. 
Инклюзивті білім берудің маңызды шарттарының бірі ол адамдардың стреотипті қӛзқарасын, 
мҥмкіншілігі шектелген балаларға қарым-қатынасын ӛзгерту, балалардьщ бірігуін (интеграциялану- 
ын) қамтамасыз ету, қоғамның теріс кӛзқарасын жою. Ал қӛзқарасты, сананы ӛзгерту- бҧл адамның 
рухани ӛсіп дамып, жетілуі ҥшін ең қиын да кҥрделі, ҧзақ, еңбекті жҧмыс. 
Біз мҥмкіндігі шектелген балаға кеміс бала деп қарамай, оның ішкі әлеміне ҥңіле біліп, оған 
ерекше қамқорлық танытып, оны ӛзіндік ерекшеліктері бар жеке тҧлға ретінде қабылдауды 
ҥйренуіміз қажет. Осындай қарым-қатынас отбасында да қалыптасуы шарт. Әрбір ата-ана баланың 
мҥмкіншілігіне, қабілетіне сеніп, ҥнемі қолдау кӛрсетуі керек, Сонда ғана біз «ерекше» балаларға ӛз 
элемімізден орын ҥсына аламыз. Сонда ғана ҥзақ та кҥрделі инклюзивті білім беру процесі нәтижелі 
де жемісті болмақ. 
Ал бҥл ӛз кезегінде XXI ғасырдағы жаһандану ҥрдісіне сай еліміздің одан әрі ӛркендеуі мен 
дамуына тиісті ҥлес қосу. Білім беруді жаңғырту мен бэсекелестікке қабілетгілікті кӛтерудің 
қажеттілігі де осында. 

жүктеу/скачать 1,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: