Ақшаның негізгі функциялары

жүктеу/скачать 1,08 Mb.

Дата	02.12.2023
өлшемі	1,08 Mb.
	#131417

Байланысты:
Досмұұрза Ақтоты

Ақша ұсынысы

Ақшаның негізгі функциялары
Ақша агрегаттары – орталық банк қолданатын ақша массасын анықтайтын көрсеткіштер. Кез-келген активті қандай да бір ақша агрегатына жатқызудың критерийі болып осы активтің өтімділігі табылады. Өтімділік – активтердің құнын жоғалтпаусыз қолма-қол ақшаға жылдам аудару мүмкіндігі.
*М1 = Айналымдағы қолма-қол ақша (М0) + талап етілгенге дейінгі шоттардағы ақша.
Басқаша айтқанда, ағымдағы кезеңде банктермен депозит түрінде тартылған және салымшыға кез-келген сәтте пайыздарды жоғалтып алу тәуекелінсіз қайтарылатын ақша.*
*М1*= Айналымдағы қолма-қол ақша (М0) + талап етілгенге дейінгі шоттардағы ақша. Басқаша айтқанда, ағымдағы кезеңде банктермен депозит түрінде тартылған және салымшыға кез-келген сәтте пайыздарды жоғалтып алу тәуекелінсіз қайтарылатын ақша.

*М2*= М1 + коммерциялық банктердің жедел шоттарындағы ақша. Жедел шоттар салымшы мен банк келісім-шарт жасасаты¬ны-мен сипатталады. Оған сәйкес
субъект салған ақшасын пайыздары-мен қоса тек белгілі бір уақытта ала алады.
Басқаша жағдайда келісім шарттарын орындамау себебінен пайыздардың бір бөлігі банкте өтемақы ретінде өтеді.
*М3*= М2 + қысқа мерзімді бағалы қағаздар, банк сертификаттары, т.б.
*L*= М3 + мемлекеттік бағалы қағаздар.

Ақша ұсынысы

Ақша ұсынысы дегеніміз – экономикадағы қазіргі уақыт мезетіндегі бар ақша көлемі.
*Ақша ұсынысын реттеудің негізгі 3 құралы бар:*

*Ашық нарықтағы операциялар, яғни мемлекеттік құндықағазды сату және сатып алу.* Орталық банктер құнды

қағаздарды коммерциялық банктерге сатады.Бұл жағдайда артық ақшаның массалық резервтері төмендейді де,
нәтижесінде экономикада мәмілелер азаяды, табыс та азаяды және керісінше.

*Міндетті резервтер нормасы.* Ол былай белгіленеді: rr. Егерорталық банк міндетті резервтер нормасын өсірсе онда артық ақша массасы резервтері (M) төмендейді, нәтижесінде табыс деңгейі де төмендейді және керісінше.
*Есеп мөлшерлемесі.* r пайыз өссе, артық ақша массасырезервтері төмендейді, оның нәтижесінде табыс деңгейі төмендейді және керісінше.

*Ақша массасының көлемі:*
*M = Cu + D*
мұндағы,
*Cu*– қолма-қол ақша, *D*– депозиттер, яғни ағымдағы шоттардағы қаражат сомасы.

*D (депозиттер)*– банкке салымшымен берілген сома;
*D (депозиттер)*– банкке салымшымен берілген сома;
*Re (резервтер)*– салушы талабын тез қанағаттандыратын жеткілікті сома.
*Re/D = rr.*
*rr*(резервтер нормасы) – бұл резервтер сомасының депозиттер сомасына қатынасы
*ОБ* орнатылған резервтер нормасы міндетті резервтер нормасы деп аталады.

ақша базасы, немесе жоғары тиімділікті ақша, *МВ:*
ақша базасы, немесе жоғары тиімділікті ақша, МВ:
*МB = Cu + Rе (4.3.1)* мұндағы,
*МВ*— ақша базасы, *Сu*— қолма қол ақша, *Rе *— резервтер.

*Ақшаға сұраныс* Ақшаға деген сұранысты көрсететін бірнеше себептерді атап өту керек
*1. Трансакциялық себеп.*
*2. Сақтану себебі*
*3. Алыпсатарлық себебі*
*(M/P)D =L(Y,r)*
*Ақшаға сұраныс* Ақшаға деген сұранысты көрсететін бірнеше себептерді атап өту керек
*1. Трансакциялық себеп.*
*2. Сақтану себебі*
*3. Алыпсатарлық себебі*
*(M/P)D =L(Y,r)*
*Ақшаға сұраныс*
Ақшаның сандық теориясы сипатында И.Фишер теңдеуі қолданылады:
*MV=PQ,* *MV=PY* мұндағы,
*М – айналымдағы ақша мөлшері,*
*V – ақша айналымының жылдамдығы,*
*Р – әр келіссөздің орташа бағасы,*
*Q – белгілі мерзімдегі сатып алу-сату келіссөз мөлшері.*
Ақша айналу жылдамдығы көрсетеді, орташа бір жылда қанша рет ақша
бірлігі қызмет пен тауар айналуына жұмсалады.

Ақша нарығындағы тепе теңдік.
Тепе- теңдік
LM
*LM қисығы*– ол ақша нарығындағы тепе-теңдік қисығы. Ол Орталық банктің ұсынған М ақша жиыны көлеміндегі ақшаға сұраныс функциясын қанағаттандыратын *Ү* пен *r* барлық үлестірім дерін тіркейді. *LM* қисығының барлық нүктелерінде ақшаға сұраныс олардың ұсынысына тең. *LM* термині бұл теңдікті түсіндіреді (Liquidity Preference = Money Supply).
*LM қисығын құру*
Aқшa ұсынысын реттеудің негізгі үш құрaлы бaр:
Aшық нaрықтaғы оперaциялaр Міндетті резервтер нормaсы Есеп мөлшерлемесі.

жүктеу/скачать 1,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: