Ашық есептер(мәселелер), ашық есептер арқылы сыни тұрғыдан ойлау қабілетін арттыру Открытые задачи (проблемы), которые повышают способность критически мыслить через открытые задачи



жүктеу/скачать 31,36 Kb.
бет1/2
Дата15.12.2022
өлшемі31,36 Kb.
#57465
түріСтатья
  1   2
Байланысты:
Конысбаев Бекзат. Әбдіқадыр Н. Статья


Конысбаев Бекзат– «Математика педагогтерін даярлау»-мамандығының
1-курс магистранты, М1501-12
Әбдіқадыр Нұрғасыр - «Математика педагогтерін даярлау»-мамандығының 1-курс магистранты, М1501-12

Ашық есептер(мәселелер), ашық есептер арқылы сыни тұрғыдан ойлау қабілетін арттыру
Открытые задачи (проблемы), которые повышают способность критически мыслить через открытые задачи
Open problems that increase the ability to think critically through open problems

Түйіндеме


Мақала математика сабақтарында оқушылардың зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруда ашық тәсілді қолдану мүмкіндіктеріне арналған. Мақалада ашық есептердің жіктелуі ұсынылған, ашық типтегі өз міндеттерін құруға ұсыныстар берілген; ашық есептерді шешу процесінде зерттеу құзыреттіліктерінің дамуы қарастырылған,шешу алгоритмдері көрсетілген.
Түйінді сөздер: зерттеушілік оқыту,ашық мәселе, оның түрлері, ашық есептер.
Аннотация
Статья посвящена возможностям использования открытого подхода в организации исследовательской работы учащихся на уроках математики. В статье представлена классификация открытых задач, даны рекомендации по построению собственных задач открытого типа; рассмотрено развитие исследовательских компетенций в процессе решения открытых задач,показаны алгоритмы решения.
Ключевые слова: исследовательское обучение, открытая проблема, ее виды, открытые отчеты.
Annotation
The article is devoted to the possibilities of using an open approach in the organization of students' research work in mathematics lessons. The article presents the classification of open problems, gives recommendations on the construction of own open-type problems; considers the development of research competencies in the process of solving open problems, shows the solution algorithms.
Keywords: research training, open problem, its types, open reports.

Қазіргі уақытта еліміздің білім беру жүйесі ауқымды реформалау процесінде.Екінші буынның күшіне енген білім беру стандарттары мұғалімнің алдына сәл өзгеше бағдар қояды.Білім берудің басым міндеті-оқушыларды қоршаған шындықтың тез өзгеретін жағдайларына дайындау, олардың өз бетінше шешім қабылдау қабілетін дамыту, сыни тұрғыдан ойлау қабілетін дамыту және жаңа білім алу. Оқушылардың зерттеу қызметі өз кезегінде қойылған мақсаттарға жетудің тиімді тәсілі болып табылады. Оқушылардың оқу-зерттеу қызметінің көптеген жылдар бойы қалыптасқан тәжірибесі жаңа тәсілдерді әзірлеу үшін зерттеуді оқыту идеологиясы шеңберінде білім беру процесін ұйымдастыруға негіз болды. Математиканы оқытудың шетелдік тәжірибесін зерттей отырып, оқытудың көптеген қызықты және тиімді тәсілдерін табуға болады.Дәстүрлі түрде жапон мектеп оқушылары математикалық білім берудің жоғары деңгейін көрсетеді. Әрине, Жапония мектептерінің оқушылары батыстағы құрдастарына қарағанда оқуға көп уақыт жұмсайды. Зерттеулер көрсеткендей, жапон оқушылары басқа елдердегі құрдастарынан жоғары, олар алған білімдерін түсінуді, қолдануды және гипотезаларды тұжырымдау сияқты ғылыми әдістерді қолдануды біледі және қажет ететін мәселелерді шеше алады.Сондықтан Жапонияда оқушылардың зерттеу, іздеу жұмыстарын ұйымдастырудың бірқатар әдістері жасалды, олардың бірі-ашық мәселелерді шешуге негізделген тәсіл,яғни ашық есептер болып табылады.


Ашық есептер немесе ашық мәселелер
Ашық есептер – бұл пайымдауға арналған, өмірмен байланысты бір немесе бірнеше дұрыс шешімдері бар есептер,яғни нақты мәлімет берілмейді.
Ашық есепті шешу әдісі: шешім міндетті түрде мысалдан басталады.
Ашық мәселенің түрлері:

  1. Проблемалық мәселе

  2. Оқиғаны зерттеу

  3. Бағалау

1-мәселе белгілі бір ортадағы ахуалда жетілдіру үшін белгілі бір жаңалық ашуды білдіреді. Бұл жұмыс жасалыну үшін сол ортадағы ахуал талданып ондағы келеңсіз жағдай анықталуы тиіс. Бұл келеңсіз жағдайдың себептері анықталуы қажет. Алайда ол жаңа нәтижені анықтау үшін жеткіліксіз. Сол жағдайдың жаңа нәтижені анықтауға әсер ететін жағдай анықталуы керек. Бұл айтылғандардан жаңалық ашу мәселесі өзіне оқиғаны зерттеу мәселесін қамтитынын білуге болады. Жаңалық анықталғаннан соң, оның модельі жасалады және сол модельді құрастырудың техникасы анықталады.
3-мәселеде 1-мәселені шешудің құрамында болады. Себебі технология жасақталмай тұрып анықталған жаңалық ортаның жағдайын келеңсіз жағдайын болжайтындығы туралы болжам жасалынады. Мұның қаншалықты іске асатындығын анықтау үшін эксперимент жүргізіледі. Жаңа жасалынған жаңалық іс жүзінде байқап көрінеді. Педагогика білім саласында осы уақытқа дейін дәстүрлі эксперимент жасалынған. Қазіргі кезде квазиэксперимент дәл эксперимент емес бірақ функциясын атқаратын технология пайдаланып жүрміз. Бұл айтылғандарда аталған 3 мәселенің бір-біріне байланысты өте тығыз екенін байқауға болады. Алайда бұл барлық уақытта 3-еуі бірге пайдаланылады деген сөз емес. Ашық, дербес іске асырылуы мүмкін. Біз ғылыми зерттеу мәселемен айналыспаймыз. Бізді қызықтыратын нәрсе заманауи білім жүйесінің ахуалын жетілдіру. Бұл жерде мәселелер өте көп.
Мысалы: оқушылар оқығысы келмейді, мұғалім оқыта алмайды. Мұғалім мен ата-аналар арасындағы байланыс өте нашарланған. Мектеп бітіргендер нақты жағдайдың ерекшелігін білмегендіктен, не істерін білмейді. Сабақтардың барлығы мұнан 30-35 жыл бұрын тиімді болған технологиялар бойынша жүргізген технологиялар саны өте көп. Олардың бәрін білу мүмкін емес. Сондықтан белгілі бір технологияның пайдалану мерзімі өте қысқа болып шығады.
Енді біз ашық есептің не екендігін, оларды қалай құрастыруға және шешімдерін қалай алуға болатынын білеміз. Ашық мәселені (есепті) құрастыруда алдымен сандық есеп құрастырылып, ол мәтіндік есепке айналдырылады. Осы арқылы сандық мәселені құрастыру, шешу барысында құрылым деп қарастырылатын сан өлшеу, нәтижесінде түрлендіріледі. Мұндағы өлшенетін нәрсе – нақты өмірдегі бағытты бар нәрселер болып табылады. Міне, осылайша ,есептің анықталу облысы өзгереді. Бүтін сандарға көшкен кезде мағынасы тағы да өзгереді. ОЛ ұнамды немесе ұнамсыз заттарды сипаттайды. Заттың ұнауы ол адамға байланысты нәрсе. Сондықтан затқа мағына беру қолымыздағы нәрсе болып табылады. Осы негізде енді ашық мәселеге қатысты алгоритмдерді қарастырайық.
Ашық мәселені шешудін алгоритмдері
Біз ашық мәселе туралы айтқанда оны шешудің алгоритмі болмайды дегенбіз. Алайда, мәселе болғаннан соң оны шешудің бағдарлық негізі болуы тиіс.
Бағдарлық негіз дегеніміз- сол мәселені шешуде не істеу керек екендігін көрсететін тілдік құралдар арқылы сипатталатын заңдылық. Бұл заңдылық нақты ашық мәселені дербес нақты алгоримдерге айналдырады. Біз бұл бағдарлы негізді ашық мәселені шешудің жалпылама алгоритмі деп айтамыз. Ашық мәселені шешуді талдау:

  1. Мәселені (мәтінді) талдау;

  2. Мәселедегі проблеманы анықтау;

  3. Проблеманың математиканың қай саласына қатысты екенін анықтау;

  4. Мәселенің шешіміне қатысты болжамдар жасау;

  5. Болжамдарды тұйық мәседеге айналдыру( минимәселелер);

  6. Минимәселелерлі шешу( бұл мәселелер тұйық болғандықтан,оларды шешудің алгоритмері бар, алайда олар белгісіз. Сондықтан тұйық мәселелерді шешудің алгоритмін құрастыру керек);

  7. Минимәселелерлі шешу,яғни құрастырылған алгоритмді іске асыру;

  8. Минимәселелердің шешімдерін жалпылау;

  9. Ашық есептің шешімі жайлы қорытынды тұжырым жасау.

Міне, осы алгоритм кез-келген ашық мәселені шешуге мүмкіндік


береді.Мұндағы болжамдар мен минимәселелер шынайы тұжырымның көріністері болып табылады. Ал осы болжамның дұрыс не бұрыстығын анықтау,яғни минимәселелерді шешу шынайы пайымдаудың көріністері болып табылады.Ашық мәселені шешу өте маңызды нәрсе. Алайда, оны шешудің алгоритмін түсіну үшін, яғни оның неге олай екендігін білу үшін ашық мәселені құрастыра білудің маңызы өте жоғары.
Ашық мәселені құрастыру алгоритмі:

  1. Сандық есеп құрастыру;

  2. Сандық есептегі айнымалыларға, бос мүшелерге күнделікті өмірде кездесетін зат ретінде мағына беру;

  3. Есептің анықталу облысын анықтау.



жүктеу/скачать 31,36 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
  1   2



©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет
Lessons
Curriculum vitae
Documents