Аспектілер мен

САЯСИ ЖҮЙЕ: ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕР МЕН ҚАЗАҚСТАН ТӘЖІРИБЕСІ
102
бірлігі  партиясы,  Қазақстанның  халық  конгресі,  Халықтық-
кооперативті партия, Қазақстаның қайта жаңғыруы партиясы 
және т.б. Қазақстанның халық бірлігі партиясының өкілдері 
басым  болды,  олар  Мәжілісте  24  орын,  Сенатта  18  орын 
иеленді.  
1996  жылы  «Саяси  партиялар  туралы»  ҚР  Заңы 
қабылдағаннан  кейін  партиялық  құрылыс  процесі  жаңа 
серпін  алды,  осыдан  кейін  посткеңестік  Қазақстандағы 
көппартиялық тарихының жаңа парағы ашылды. Бұл Заңның 
қабылдануы  партиялардың  құқықтық  институттануы  ісінде 
ілгері атылған қадам болды. 
Аумақтық  қағида  бойынша  ұйымдастырушылық 
партиялық құрылыс заң жүзінде бекітілді, сондай-ақ саяси 
партияларды  мемлекеттік  органдарда  құруға,  әскери 
бағыттағы,  мақсаты  мен  әрекеттері  конституциялық 
құрылысты  күшпен  өзгертуге,  Республиканың  тұтастығын 
бұзуға,  әлеуметтік,  нәсілдік,  ұлтаралық,  діни,  тектік-
топтық  және  рулық  кикілжің  тұтатуға  бағытталған  саяси 
партияларды құру мен қызмет етуіне тыйым салынды. 
1999  жылғы  қаңтарда  «Қазақстан  Республикасы 
Президентігіне  кандидат  Н.Ә.  Назарбаевты  қолдаудың 
қоғамдық штабы» негізінде  құрылған «Отан» республикалық 
саяси партиясы ықпалды саяси күшке айналды. 
1999  жылғы  5  мамырда  16  аймақтық  партиялық  ұйым 
(14  облыста  және  Астана  мен  Алматы  қалаларында),  204 
аумақтық  партиялық  ұйым  (яғни,  барлық  204  қала  мен 
ауданда), партияның 150 000 мүшесін біріктірген бастауыш 
партия  ұйымдары  құрылды.  «Отан»  партиясымен: 
Қазақстанның  халық  бірлігі  партиясы,  Қазақстанның 
демократиялық  партиясы,  Қазақстанның  либералды 
қозғалысы,  «Қазақстан-2030  үшін»  қозғалысы,  Қазақстан 
Республикасының Әділет партиясы бірікті. 
Бағдарламалық  құжаттарда  «Отан»  партиясының 
мақсаты  қоғамды  одан  әрі  демократияландыруға 
бағытталған  экономикалық  және  саяси  реформаларды 
жүзеге  асыруға  белсенді  араласу,  азаматтардың  өмір 

САЯСИ МЕНЕДЖМЕНТ МЕКТЕБI 
103
11-диаграмма. 
Жоғарғы Кеңестің XIII шақырылымының саяси құрамы 
ШАРУАЛАР ОДАҒЫ 
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ХАЛЫҚ КОНГРЕСІ
КӘСІПОДАҚТАР
«ЛАД» СЛАВЯН ҚОЗҒАЛЫСЫ
4
4
8
11
33
«ҚАЗАҚСТАННЫҢ 
ХАЛЫҚ БІРЛІГІ» ОДАҒЫ
12-диаграмма. 
ҚР Парламенті Мәжілісінің саяси құрамы 
(1995 жылғы 9 желтоқсанда сайланған).    
КӘСІПКЕРЛЕР ОДАҒЫ
НЕВАДА-СЕМЕЙ
ИНЖЕНЕРЛІК АКАДЕМИЯ
ЖАСТАР ОДАҒЫ
КӘСІПОДАҚТАР ФЕДЕРАЦИЯСЫ
ШАРУАЛАР ОДАҒЫ
ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ ПАРТИЯ
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУЫ ПАРТИЯСЫ
ХАЛЫҚТЫҚ-КООПЕРАТИВТІК ПАРТИЯ
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ХАЛЫҚ КОНГРЕСІ
ҚКП
АДВОКАТТАР ОДАҒЫ
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ХАЛЫҚ БІРЛІГІ ПАРТИЯСЫ
1
1
1
1
1
1
2
5
5
7
12
24
3

САЯСИ ЖҮЙЕ: ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕР МЕН ҚАЗАҚСТАН ТӘЖІРИБЕСІ
104
деңгейін  көтеру,  экономиканың  барлық  салаларында 
нарықтық қайта құруларды іске асыру, азаматтар бойында 
патриоттықты  және  Қазақстан  Республикасының  жан-
жақты  әрі  үндестікте  дамуына  жауапкершілікті  тәрбиелеу 
деп мәлімделген. 
1999  жылы  Қазақстан  Республикасы  Парламентінің 
сайлауы  Қазақстан  тарихында  алғаш  рет  қосымша  он 
орынға  саяси  партиялардың  пропорционалды  өкілдігі 
жүйесі бойынша және бірмандаттық территориялық сайлау 
аймақтарында  өкілдіктіктің  мажоритарлы  жүйесі  бойынша 
өткізілді.  Сайлау  заңнамасының  аралас  жүйесінің  енгізілуі 
саяси  партиялардың,  қоғамдық  ұйымдардың  мүдделерін 
толымдырақ білдіруге септігін тигізді. 
1999 жылғы 10 қазандағы Парламент Мәжілісіне сайлаудың 
басты  қорытындысы  қазақстандық  парламентаризмнің 
күшеюінде  ғана  емес,  сондай-ақ  саяси  партиялар  алғаш 
рет  қоғамның  саяси  жүйесінің  толыққанды  буыны,  заң 
шығарушы қызметтің толыққанды субъектісі болғанында. Ел 
билігінің өкілетті органдарына өткізілген сайлау мемлекетті 
дамытудың  демократиялық  векторына  адалдықтың  дәлелі 
болды.   
ХХI ғасырдың басында партия жүйесін қайта құрылымдау, 
елдің саяси өміріндегі оның орнын көтеру процесі жалғасты. 
Елдің  саяси  картасында  жаңа  партиялар  пайда  болды  – 
«Ауыл» (көшбасшысы Ғани Қалиев), Қазақстан патриоттары 
партиясы  (көшбасшысы  Ғани  Қасымов),  «Ақ  жол»  (Болат 
Абилов,  Әлихан  Бәйменов,  Ораз  Жандосов,  сондай-ақ 
кейін  Людмила  Жуланова  мен  Алтынбек  Сәрсенбайұлы  тең 
төрағалар қатарына қосылды).
Партиялық-саяси  жүйенің  қалыптасуы  мен  дамуының 
жаңа кезеңі, біріншіден, Саяси партиялар туралы Заңның 
қабылдануымен  (2002  ж.),  екіншіден,  партиялардың 
парламент сайлауына қатысуымен байланысты (2004 ж.). 
2004 жылы депутаттық мандаттарға ие болуы үшін өткен 
сайлауға  12  партия  қатысты.  Олар  партиялық  жүйенің 
форматын  құрады,  аталған  формат  конфигурациясын 

САЯСИ МЕНЕДЖМЕНТ МЕКТЕБI 
105
«Саяси  партиялар  туралы»  жаңа  Заң  айқындап  берді. 
Партия қатарында 50 мыңнан астам болуы тиіс деген Заң 
нормасын  іске  қосу  партиялардың  бәрі  қайта  тіркеліп 
үлгермеуіне әкеп соқтырды. Осылайша, тіркеуден өтпеген 
партиялар (немесе одан бас тартқандары): оппозициялық 
Қазақстанның  республикалық  халықтық  партиясы, 
«Азамат»  демократиялық  партиясы,  «Алаш»  ұлттық 
партиясы,  сондай-ақ  Қазақстанның  қайта  жаңғыруы 
партиясы, «Ел Дана» партиясы (Әйелдер партиясы ретінде 
танымал), «Отандас» партиясы және т.б.  
Сайлауға дейін бір жыл бұрын, 2003 жылғы қыркүйекте, 7 
партия тіркелді: Аграрлық (ҚАП), Азаматтық (ҚАП), «Ақ жол», 
Компартия  (ҚКП),  «Ауыл»,  Патриоттар  партиясы  (ҚПП), 
«Отан».  Олардың  ішіндегі  үш  партия,  Аграрлық  партия, 
Азаматтық партия және ҚКП кейін, 2004 жылғы маусымда, 
блоктар құрамында тіркелді. 
Сайлауға дейін 8 ай қалғанда, 2004 жылғы қаңтарда, жеті 
партияға тағы екі партия – «Руханият» пен «Асар» қосылды 
(2003  жылғы  қазанда  және  желтоқсанда  тіркелген). 
Сайлауға  үш  ай  қалғанда,  яғни  2004  жылғы  шілдеде  үш 
партия  –  Қазақстанның  демократиялық  таңдауы  (ҚДТ), 
14-диаграмма. 
Партиялық тізім бойынша дауыс беру қорытындылары – 
ҚР Парламенті Мәжілісіндегі партия өкілдігі 
(1999 ж. сайланған) 
АГРАРЛЫҚ ПАРТИЯ
ҚАЗАҚСТАННЫҢ КОММУНИСТІК ПАРТИЯСЫ
ОТАН
АЗАМАТТЫҚ ПАРТИЯ
2
2
2
4

САЯСИ ЖҮЙЕ: ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕР МЕН ҚАЗАҚСТАН ТӘЖІРИБЕСІ
106
Қазақстанның коммунистік халықтық партиясы (ҚКХП) мен 
Қазақстанның демократиялық партиясы тіркеуден өтті. 
2003  жылғы  5  сәуірде  Алматы  қаласында  «Руханият» 
партиясының  құрылтай  съезі  өтті,  аталған  партия  қайта 
тіркеуден  өте  алмаған  Қазақстанның  қайта  жаңғыруы 
партиясының  ізбасары  болды.  А.  Жағанова  партия 
төрайымы болып сайланды. 2003 жылғы 25 қазанда Алматы 
қаласында «Асар» республикалық партиясының құрылтай 
съезі  өтті,  бұл  партия  осы  аттас  қоғамдық  қозғалыстың 
негізінде  құрылған  болатын.  Д.  Назарбаева  партия 
төрайымы болып сайланды.
46
2004 жылғы 21 ақпанда Алматы қаласында «Қазақстанның 
демократиялық таңдауы» халықтық партиясының құрылтай 
съезі өтті, бұл партия осы аттас республикалық қоғамдық 
бірлестіктің  негізінде  құрылған.  А.  Қожахметов  «ҚДТ»  ХП 
саяси кеңесі президиумы төрағасы болып сайланды. 
46
  Булуктаев  Ю.О.,  Чеботарев  А.Е.  Политические  партии  Казахстана.  2004  год. 
Справочник. – Алматы: «Комплекс», 2004. - С. 84-88.
13-диаграмма. 
ҚР Парламенті Мәжілісіне партиялық тізім бойынша 
дауыс беру қорытындысы (1999 ж. сайланған) 
АЗАМАТТЫҚ ПАРТИЯ 
30,89% 
12,63% 
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ХАЛЫҚ ПАРТИЯСЫ
АГРАРЛЫҚ ПАРТИЯ
17,75% 
«АЗАМАТ» ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ ПАРТИЯСЫ 
11,23% 
4,57% 
«АЛАШ» ҰЛТТЫҚ ПАРТИЯСЫ
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУЫ ПАРТИЯСЫ
ЕҢБЕКТІҢ РЕСПУБЛИКАЛЫҚ САЯСИ ПАРТИЯСЫ
2,76% 
1,97% 
1,38% 
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ХАЛЫҚ КОНГРЕСІ ПАРТИЯСЫ
2,83% 
«ОТАН» 

САЯСИ МЕНЕДЖМЕНТ МЕКТЕБI 
107
2004 жылғы 29 сәуірде Астана қаласында Қазақстанның 
демократиялық  партиясының  құрылтай  съезі  өтті, 
бұлпартия  «Құқықтық  Қазақстан  үшін»  республикалық 
азаматтық қозғалысының негізінде құрылған болатын. М. 
Нәрікбаев партия төрағасы болып сайланды. 
2004 жылғы 6 маусымда Астана қаласында Қазақстанның 
коммунистік  халықтық  партиясының  құрылтай  съезі  өтті, 
партия  Коммунистік  партияның  екіге  бөлінуі  нәтижесінде 
құрылған  болатын.  В.  Косарев  ҚКХП  ОК  Бірінші  хатшысы 
болып сайланды. 
Партиялық-саяси  жүйенің  қайта  құрылымдануы  2004 
жылы  Мәжіліс  сайлауы  кезінде  бәсекелестік  тартыстың 
күшеюіне септігін тигізді. 
Депутаттардың мандаттары төмендегідей бөлінді: 
•  «Отан»  партиясында  –  53  мандат  (7  партиялық  тізім 
бойынша, 35 бірмандатты аймақтар бойынша партия ресми 
түрде ұсынғандар, 11 өзін-өзі ұсынған партия мүшелері); 
• «АИСТ» блогында – 14 мандат (1 партиялық тізім бойынша, 
10 ресми «бірмандаттықтар», 3 өзін-өзі ұсынғандар); 
• «Асар» партиясы 4 мандат (1 партиялық тізім бойынша, 
3 ресми «бірмандаттықтар»); 
•  «Ақ  жол»  партиясы  –  2  мандат  (1  партиялық  тізім 
бойынша, 1 өзін-өзі ұсынған); 
•  Демократиялық  партия  –  1  мандат  (ресми 
«бірмандаттық»). 
«Ақ жол» партиясының партиялық тізімі бойынша өткен 
депутат Ә.Бәйменов Парламенттегі орнынан бас тартты.
Парламенттік сайлаудан кейін партиялық-саяси алаңды 
реформалау процесі жалғасты. 
2004 
жылғы 
11 
желтоқсанда 
«Қазақстанның 
демократиялық  таңдауы»  халықтық  партиясы»  қоғамдық 
бірлестігінің  2-ші  съезінде  саяси  мәлімдеме  қабылдады, 
ол  мәлімдемеде  ағымдағы  билікті  халыққа  қарсы  деп 
санайтынын,  сондықтан  өз  қызметінде  әкімдер  мен 
соттардың  шешімдеріне  бағынбайтындығын  айтты. 
Бақылаушы  органдар  ҚДТ  мәлімдемесін  Қазақстан 

САЯСИ ЖҮЙЕ: ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕР МЕН ҚАЗАҚСТАН ТӘЖІРИБЕСІ
108
Республикасының Конституциясы мен заңдарын бұзу деп 
таныды.  Осының  негізінде  2004  жылғы  27  желтоқсанда 
Алматы  қаласының  прокуратурасы  «Саяси  партиялар 
туралы»  Заңның  14  бабына  сәйкес  Алматы  қаласының 
мамандандырылған  аудандық  экономикалық  сотына 
«Қазақстанның  демократиялық  таңдауы»  халықтық 
партиясы»  қоғамдық  бірлестігін  жою  туралы  мәлімдеме 
жасады.  Сот  шешімімен  ҚДТ  партиясының  қызметі 
тоқтатылды.  
2006 жылғы 17 наурызда «Нағыз Ақ жол» демократиялық 
партиясы тіркелді, партияның құрылтай съезі 2005 жылғы 
29  сәуірде  өткізілді.  Б.  Әбілов,  О.  Жандосов,  Т.  Жүкеев 
тең  төрағалар    болып  сайланды.  2006  жылғы  14  сәуірде 
Қазақстанның  демократиялық  партиясының  IV  съезінде 
партия  атауы  «Әділет»  демократиялық  партиясы  болып 
өзгертілді.  М.  Нәрікбаев,  З.  Алшыбаев,  Б.  Ахметжан,  
Е. Оңғарбаев, Т. Сыдықов тең төрағалар болып сайланды.  
2006 жылғы 4 шілдеде «Отан» партиясының ІХ съезінде 
сөйлеген  сөзінде  Н.  Назарбаев  «елді  жеделдетіп  даму 
бағдары  жағдайында  партиялар  халықты  жұмылдыруға, 
жүргізіліп  жатқан  қайта  құруларды  қоғам  тарапынан 
қолдауды  қалыптастыруға  қабілетті  болуы  тиіс.  Осыған 
орай  «Отан»  және  «Асар»  партияларының  бірігуін  елдің 
партиялық жүйесінің дамуында аса маңызды қадам болып 
табылады.  Біз  іс  жүзінде  қуатты  әрі  бәсекеге  қабілетті 
15-диаграмма. 
Партиялық тізім бойынша сайлаудың қорытындылары – 
ҚР Парламенті Мәжілісінде партиялардың өкілдігі 
(2004 ж. сайланған) 
«АСАР»
«АҚ ЖОЛ»
«АИСТ» БЛОГЫ
1
1
1
7
«ОТАН»

САЯСИ МЕНЕДЖМЕНТ МЕКТЕБI 
109
партиялардан  тұратын  заманауи  партиялық  жүйе  құруға 
кірісіп кеттік. Біріккен «Отан» партиясына үлкен коалиция 
партияларымен  әрі  қарай  да  бірігу  мәселесі  жөнінде 
келіссөз  жүргізуді  жалғастыра  беру  керек.  Сондай-ақ, 
жалпы  алғанда,  саяси  жүйеде  партия  рөлін  нығайту 
демократиялық реформалардың басты басымдықтарының 
бірі болады», – деді.
47
2006  жылғы  7  тамызда  «Әділетті  Қазақстан  үшін» 
(ӘҚҮ)  қозғалысының  негізінде  Жалпыұлттық  социал-
демократиялық  партиясын  (ЖСДП)  құру  жөніндегі  
азаматтардың бастамашыл тобының жиналысы өтті. Партия 
құндылықтары  оның  ұранындағы:  «Еркіндік!  Әділеттілік! 
Ынтымақ» деген үш ауыз сөзде жарияланды. 2006 жылғы 
10  қыркүйекте  Алматыда  партияның  құрылтай  съезі  өтті. 
Съезге елдің барлық аймақтарынан 2500-ден астам делегат 
қатысты.  ӘҚҮ  қозғалысының  төрағасы  Ж.  Тұяқбай  партия 
төрағасы болып сайланды. 2007 жылғы 25 қаңтарда партия 
мемлекеттік тіркеуден өтті. 
Осылайша,  2006  жылы  партиялардың  бірігу  процесіне 
байланысты партиялық-саяси кеңістіктің конфигурациясы 
құрылымдық жағынан айтарлықтай өзгерістерге ұшырады. 
2007  жылғы  Парламент  сайлауы  алдында  мынандай 
оқиғалар орын алды: 
•    «Отан»,  «Асар»,  Азаматтық  және  Аграрлық 
партиялардың  бір  партияға  –  «Нұр  Отан»  халықтық 
демократиялық партиясына бірігуі; 
•  конституциялық  реформа,  оған  сәйкес  Мәжіліс 
сайлауында  дауыс  берудің  пропорционалды  жүйесі 
енгізілді (98 депутаттық орынға); 
•  Конституцияға  түзету,  оған  сәйкес  ел  Президентіне 
саяси  партияны  басқаруға  тыйым  салған  бап  алынып 
тасталды; 
•  Парламенттің  төменгі  палатасының  өзін-өзі  таратуы 
47
  Выступление  Президента  Республики  Казахстан  Н.А.  Назарбаева  на 
внеочередном  IX  съезде  РПП  «Отан»  //  По  материалам  официального  сайта 
Президента Республики Казахстан. Астана, 4 июля 2006 г.

САЯСИ ЖҮЙЕ: ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕР МЕН ҚАЗАҚСТАН ТӘЖІРИБЕСІ
110
және кезектен тыс парламент сайлауын жариялау. 
Құрылымдық  жағынан  алғанда  2007  жылы  өткен 
сайлаудың  қорытындылары  айқын  үстем  бірпартиялық 
жүйенің кескіндерін белгілеп берді, ол үстем партия – «Нұр 
Отан»  ХДП  (партиялық  тізім  бойынша  барлық  депутаттық 
орындарды  алды).  2007  жылғы  шілдеде  қабылданған 
конституциялық  түзетулерге  сәйкес  партия  ҚР  Үкіметін 
және  оның  жұмыс  жасау  бағдарламасын  құру,  жергілікті 
атқарушы органдар басшыларын тағайындауға ықпал ету 
құқығына ие болды. 
Сонымен  қатар  Парламентте  басқа,  соның  ішінде 
оппозициялық  партиялардың  болмауы  түрлі  әлеуметтік 
топтар мүдделерінің өкілеттілігі деңгейін төмендетіп қана 
қоймай, қабылданған саяси шешімдердің эффективтілігін 
де кемітті. 
2007  жылғы  сайлаудан  кейінгі  партиялық  жүйенің 
даму кезеңінде 2009 жылғы ақпанда қабылданған «Саяси 
партиялар  туралы»  және  «Сайлау  туралы»  Қазақстан 
Республикасының  заңдарындағы  заңнамалық  жаңа 
түзетулер айтарлықтай мәнге ие болды. 
Жаңа құқықтық тетік ұсынылды, ол тетік кем дегенде екі 
партияның  қатысуымен  Парламент  жасақтауға  мүмкіндік 
берді. «Сайлау туралы» Заңға келесі норма енгізілді: Егер 
дауыс  беруге  қатысқан  сайлаушылар  дауысының  жеті 
процентін тек қана бір саяси партия алса, онда депутаттық 
мандаттарды  бөлуге  көрсетілген  саяси  партияның  тізімі, 
сондай-ақ дауыс беруге қатысқан сайлаушылар дауысының 
келесі көп санын жинаған партиялардың партиялық тізімі 
жіберіледі.
 «Саяси партиялар туралы» Заңға енгізілген өзгерістер 
саяси  партиялар  туралы  заңнаманы  ырықтандыруға 
және  оның  қызметінің  ұйымдастырушылық-құқықтық 
мәселелерін  жетілдіруге,  одан  әрі  демократияландыруға 
және елдің саяси жүйесін ашық қылуға бағытталған. 
Жекелей  алғанда,  партияларды  тіркеу  процедурасы 
жеңілдетілді;  партияны  мемлекеттік  тіркеу  үшін  қажетті 

САЯСИ МЕНЕДЖМЕНТ МЕКТЕБI 
111
құжаттарды  тапсыру  мерзімі  2  айдан  4  айға  дейін 
ұзартылды; жаңа құрылған саяси партия атауында тіркелген 
қоғамдық  бірлестіктердің  атауын  пайдалануға  заңдық 
тұрғыдан  тыйым  салынды;  партиялар  құру  жөніндегі 
ұйымдастырушылық  комитеттердің  қызметін  ашық  ету 
және нақтырақ реттеу қамтамасыз етілді.
2007 жылғы парламенттік сайлаудан кейін үстем партиялы 
партиялық конфигурацияның түпкілікті орныққаны тәрізді 
болғанына  қарамастан,  Қазақстанда  партиялық  құрылыс 
процесі жалғасты. 
2009  жылғы  20  наурызда  тіркелмеген  «Алға»  ХП  мен 
Қазақстанның  коммунистік  компартиясы  «Халық  билігі» 
блогын құрды. 2009 жылғы сәуірде ҚКП, ЖСДП, «Азат» ҚДП 
және  тіркелмеген  «Алға»  ХП  (ҚДТ)  шақырылған  форумда 
өздерінің  бірігу  негіздерін  жасау  бойынша  ұйымдастыру 
комитетін  құрды.  2012  жылғы  маусымда  ҚКП,  «Алға»  ХП 
және ЖСДП «Әділетті Қазақстан үшін» (ӘҚҮ) демократиялық 
күштер блогының аясында бірігетіндері туралы мәлімдеді. 
«Азат» ҚДП бұл бастамаға қосылмады.  
Блокта  қайта  құрудың  тиімділігі  аз  болатын,  себебі 
заңнамалық нормаға сәйкес сайлауға партия дербес түрде 
өз атынан қатысуы тиіс. Сондықтан да 2009 жылғы қазанда 
ЖСДП  мен  «Азат»  ҚДП  бірігіп,  «Азат»  ЖСДП  партиясын 
құрды.  Ал  коммунистер  мен  «Алға!»  ХП  «Халық  билігі» 
блогы форматында қалды. 
2010  жылғы  16  наурызда  Алматыда  «Руханият» 
партиясының VII съезі өтті. Партия көшбасшысы А. Жағанова 
бұл жиынды тарихи деп атады. Партия – жасылдар партиясы 
«Руханият»  деген  жаңа  атауға  ие  болды.  Партияны  жаңа 
көшбасшы – С. Мәмбеталин басқаратын болды.  
2011  жылғы  3  қазанда  Алматы  қалалық  прокуратурасы 
Қазақстанның  коммунистік  партиясының  төрағасы  
Ғ.  Алдамжаровқа  қатысты  әкімшілік  іс  қозғады.  Келесі 
күні  әкімшілік  сот  ҚР  Әкімшілік  құқық  бұзушылық  туралы 
Кодексінің 374 бабы 2 тармағында (қоғамдық бірлестіктер 
туралы  заңнаманы  бұзу)  қарастырылған  әкімшілік  құқық 

САЯСИ ЖҮЙЕ: ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕР МЕН ҚАЗАҚСТАН ТӘЖІРИБЕСІ
112
бұзушылық  жасағаны  жөнінде  кінәлі  деп  табуы  туралы 
шешім  шығарды.  Алматы  қаласының  әкімшілік  істер 
жөнінде мамандандырылған ауданаралық сотының шешімі 
бойынша Қазақстанның коммунистік партиясының қызметі 
жарты жылға тоқтатылды. 
2012 жылғы сайлаудың қорытындылары бойынша елде 
үш партиялы Парламенті қалыптасты. 
2012  жылғы  сайлаудың  қорытындылары  Парламенттің 
төменгі палатасындағы саяси күштердің жаңаша бөлінуін 
ғана  емес,  партиялық-саяси  спектрды  құрылымдаудың 
жаңа  тәртібін,  ішкі  реформалардың  жүргізілуін  және 
партиялардың өзіндегі кадрлық ауысуларды да айқындап 
берді. 
Кейбір  партиялар  («Руханият»,  «Әділет»,  ҚКП, 
Патриоттар  партиясы,  «Ауыл»  ҚСДП)  өз  жұмыстарын 
тоқтатты. Жаңа «Бірлік» партиясы пайда болды («Әділет» 
және  «Руханият»  партияларының  бірігуі  нәтижесінде 
құрылды). Қазақстанның патриоттары партиясы мен «Ауыл» 
қазақстандық социал-демократиялық партияларының 2015 
жылғы қыркүйекте болған кезектен тыс өткен съездерінде 
«Ауыл»  халықтық  патриоттық  партиясы»  қоғамдық 
бірлестігі құрылды (17–сурет).
16-диаграмма. 
ҚР Парламенті Мәжілісіндегі партиялық өкілеттілік 
(2012 ж. сайланған). 
«АҚ ЖОЛ»
КНПК
7
8
83
«НҰР ОТАН» ХДП

САЯСИ МЕНЕДЖМЕНТ МЕКТЕБI 
113
17
-сурет. 
Қазақ
ст
анның са
яси пар
тиялары 
«Ө
зің
е 
да
усың
ды 
қайт
ар
, өзің
е 
елің
ді қайт
ар
»  
«А
уылғ
а 
дәстүр
ді 
қайт
арайық
»  

жүктеу/скачать 3,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: