Кәсіби қазақ тілі 10-сабақ ЖУРНАЛИСТІҢ БАСТЫ МІНДЕТТЕРІ Журналистің басты міндеті – ең алдымен оқырманға не керек
екенін білуі тиіс. Оқырман – қоғамда, әлемде не болып жатқа-
нын білгісі келеді. Сіз жаңалықты табыңыз да, ол туралы жан-
жақты мағлұмат беріңіз. Қорытынды жасауды оқырманның өзі-
не қалдырыңыз. Журналист біріншіден, тыңдай білуі керек. Не-
гізгі ақпарат қалтарыста, сөйлеушінің сөз арасында айта салған
мәліметтерінде жатуы мүмкін. Екіншіден, түрлі құжаттар және
материалдармен (заңдар, жарлықтар, қаулылар, шешімдер,
сот-сараптамалық қорытындысы, куәліктер, тергеу немесе зерт-
теу нәтижелері, БАҚ материалдары, қолжазбалар, редакцияға
келген хаттар) жұмыс істей алуы, яғни бәрін де дұрыс пайдалана
алуы керек. Үшіншіден, өз көрген-білгеніңді әңгімелеу: қақтығыс
аймағы, спорт жарысы, апат орны, т.б. толып жатқан оқиғалар-
дың ортасында жүрген тілшінің бақылауынан туған мәліметтер.
Журналист суреттемені (картинаны) оқырманның көз алдына
әкелетін детальдарды ұмытып қалмау үшін диктофонға жазып
алғаны дұрыс.
Журналистиканың басты қағидаларының бірі – тілдің қа-
рапайымдығы, түсінікті болуы. Журналистика көркем әдебиет
емес, сондықтан әдемі, сирек кездесетін сөз іздеп қиналмаңыз.
Оқиғаны дәл беретін күшті етістіктерді пайдаланыңыз. Оқиға
ортасында жүргенде, өзіңіз қандай әсерде болсаңыз, оқып отыр-
ған адам да сондай күй кешсін.
Жақсы материал тез әрі жеңіл оқылады. Сөйлемдеріңіз ұзақ
болмасын. Мүмкіндігінше сөйлемді 7-8 сөзден асырмаған дұрыс.
Калькадан, таптаурын сөзден аулақ болыңыз. (Кейде газет
беттерінде «Қалтасы қалың кісілер» т.б. анықтамалар кездесіп
қалады).