Астана қаласының білім басқармасы

1 

 

АСТАНА ҚАЛАСЫНЫҢ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ 

ГУМАНИТАРЛЫҚ КОЛЛЕДЖ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КӘСІПТІК ПРАКТИКА 

 

Әдістемелік нұсқаулар  

 

 

 

 

      

 

 

 

 

 

 

       Директордың оқу-өндірістік 

 

 

 

 

 

                 ісі жөніндегі орынбасары  

  М.Асаинова 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2016 жыл

 

2 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Хаттама 

№4 23.03.2016 ж.

 

Колледждің әдістемелік кеңесінің - ғылыми  отырысында бекітілген 

 

Утверждены  

на заседании научно - методического совета колледжа  

протокол №4 от 

23.03.2016 г.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ БАЙҚАУ ПРАКТИКАСЫ 

 

Барлық мамандықтар бойынша 

студенттерге көмек ретінде 

әдістемелік материалдар 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4 

 

Педагогикалық практика – болашақ ұстаздың мектебі 

Құрметті студенттер! 

 

 

Кәсіби  ұстаздарды  дайындауда  педагогикалық  практиканың  жүйесі  өте 

маңызды  болып  табылады.  Сіз  біліммен  білікті  қаруланған  кәсіби  ұстаздардың 

еңбегіне  араласып,  олардың  білім  жолындағы  жұмысының  қиындықтарымен 

жақынырақ танысасыз.  

Кәсіпті маман ретінде танылу үшін, сізге жұмыс барысындағы қиын да ұзақ 

жолдарға төзе білу керек. 

        

Балалармен жұмыс істеуде оқу - тәрбие жұмысы сізден үлкен педагогикалық 

дайындықты талап етеді. 

  

Педагогикалық  практика  барысында  сізде  төмендегідей  маңызды  кәсіптілік 

пен бейімділік қасиеттері бойыңызда қалыптасуы керек: 



 

Балалар ұжымын қалыптастыру керек; 



 

Балалармен жұмыс істеуде, оларды байқап, талдап, жоспарлау керек; 



 

Олардың  ерекше  дарындылығы  мен  танымдық  қасиеттерін  бақылап  отыру 

керек; 



 

Балалармен өз бетіңше тәрбиелік жұмыстарды өткізуің керек; 



 

Балалардың мәселесін түсініп,шеше білу керек; 



 

Өзіңіздің  эмоциялық  сезіміңізді  ұстап,  өз  бойыңыздағы  кемшіліктеріңізді 

жеңе білуіңіз қажет. 

 

 

Практикада  сіздің  кәсіптік  деңгейіңіз  бен  дайындық  үрдісіңіз  тексеріледі. 

Практика әрқашан ұзақ және үздіксіз жұмысты талап етеді, осыған сәйкес келешек 

ұстаздардың шеберліктері қаланады.  

«Сабақ  беру  әдісін  кітаптан  немесе  ұстаздардың  сөздерінен  үйренуге 

болады, бірақ бұл әдісті меңгеру ұзақ жылдар тәжірибені талап етеді». 

 

Мұғалімінің сабақтағы тәрбиелік  жұмысының мінездемесі: 

1. Сабақ үстінде  жүргізілетін  тәрбиелік міндеттерді анықтау; 

2.  Бастауыш  сынып    мұғалімі    сабақтың  тәрбиелік    міндетін  жүзеге  асыру  жолын  

көрсетуі; 

3.Бағаның тәрбиелік  мүмкіндіктерін және оны қолдану мүмкіндіктерін  бағалау; 

Өтілетін  материалдың  бастауыш    сынып  оқушыларының  қандай  сапасына, 

мүмкіндігіне  байланысты  құрылуы  және тәрбиелік  мәнін анықтап зерттеу; 

4.  Оқушылардың  сабақ  үстіндегі  тәртібі  мен  жинақтылығының    жағдайын  

сипаттауы; 

5.  Сыныпты  баурап  алуы  мен  қатар  тез  арада  тәртіп  пен  жинақылықты    орната 

білуі; 

6.  Бастауыш  сынып  мұғалімінің    өз  тарапынан    оқушыларға    тәрбиелік  ықпалын  

анықтау; 

7.  Сабақ  барысында  мұғалім  мен    оқушылардың    бір-бірімен    қарым-қатынасын  

анықтау. 

 

Бастауыш сынып оқушыларының  сабақ барысындағы 

  танымдық шараларына  сараптама 

1. Сабақтың әр кезеңіндегі бастауыш  сынып оқушыларының жұмыс жасау қабілеті 

мен балсенділігіне  мінездеме беру; 

2. Оқушылардың сабаққа, пәнге қызығушылығының  жағдайын анықтау; 

3. Оқушылардың мұғалім тапсырмасы бойынша өз бетімен жұмыс жасау дағдысын  

анықтау; 

4. Оқушылардың лоигкалық  ойлау  мөлшерін бағалау; 

- оқушылар өздігінен оқыған материалды мәнді бөлімдерге  бөлуі; 

5 

 

-  оқушылардың  жауаптарын  жоспарлай  білу  және  есептердің    шығару  жолын 

жоспарлау; 

-  оқушылардың  фактілерді  салыстыра  білуі,  мазмұнын  түсінуі,  заттар  мен 

құбылыстардың  белгілерін  айыра  білуі,  өтілген    материалдың    негізгі    мақсатын  

анықтай  білуі; 

-оқушылар  өзінің  оқу  жұмысының  қорытындысына  сыныптастарының 

жұмысының қорытындысына сараптама жасай білуі; 

- өз оқу ісін тексере білуі; 

5. Оқушылардың сөйлеу дағдысын сипаттау; 

6.  Оқушылардың  графикалық  дағдысын  және  оқулықпен  жұмыс  жасай  білуін 

бағалау; 

7.  Оқушылардың  сабақта  алған  білімінің  мөлшері  мен  алған  практикада  қолдана 

білу дағдысы. 

 

Бағалау картограммасы 

Тәжірибеден өтушінің мақсат қоя білуі және өзінің,  

оқушының жұмысын  жоспарлауы 

Тәжірибеден өтуші : 

1. Сабақты жоспарлағанда мақсат қоя білуі; 

2.Оқушылардың  психологиялық  –  педагогикалық    ерекшеліктеріне 

байланысты сабақтың мазмұнын іріктеп алуы; 

3.  Мақсатқа  байланысты  дидактикалық  материалдарды,  көрнекіліктерді, 

ТСО – ны іріктеу; 

4.  Оқу  материалының  мазмұнын

 

жоспарлау,  танымдық  шараларды  

ұйымдастыру  түрлерін

 

жоспарлау,  сабақтың  мақсаты  мен  міндетіне  байланысты 

оқыту әдісін

 

таңдау;

 

 

Оқушы:  

1.Сабақтың міндетіне байланысты алдына мақсат қоя білуі; 

2.Материалдардың мазмұнын қабылдау және ой елегінен өткізу; 

3.Дидактикалық  материалдармен,  көрнекіліктермен,  ТСО-мен  жұмыс  істей 

білуі; 

4. Сабақтың міндеті мен мақсатына байланысты өз ісін жоспарлай білуі;  

 

Тәжірибеден өтушінің өз ісін және оқушының  

ісін тиімді ұйымдастыруы 

Тәжірибеден  өтуші: 

1.Мақсат  пен  міндетке  байланысты  уақыт  бойынша  өз  ісін  тиімді 

ұйымдастыру; 

2.Мақсат  пен  міндетке  байланысты  өзінің  және  оқушының  жұмыс  орнын 

тиімді ұйымдастыру; 

Оқушы: 

1.Мақсат  пен  міндетке  байланысты  уақытты  тиімді  пайдалануды 

ұйымдастыру; 

2.Берілген  нормативтерге  байланысты  жұмыс  орнындағы  ісін  дұрыс 

ұйымдастыру. 

 

Өз  ісі мен оқушының ісіне сараптама жасау, бағалау,  

қадағалау және дұрыс  жолға қою 

Тәжірибеден өтуші: 

1. Өз ісіне өзіндік баға беру және өзіндік сараптама жасау; 

2. Оқушының ісін бағалау және сараптау; 

3. Оқушы өз ісін  қадағалап жөнге келтіріп отыру. 

 

 

6 

 

Сабақ жоспарының үлгілі жүйесі 

Ең  алдымен  тәжірибеден  өтуші  қандай  сабақтан  қандай  сыныптан,  мектепке 

сабақ жүргізеді. Толығымен өз аты-жөнін содан кейін әдіскердің аты-жөнін жазады. 

Содан кейін: 



 

Сабақ жабдықтары; 



 

Қолданған әдебиеттер; 



 

Сабақ жоспары; 



 

Жоспардағы  сабақ  саны. 

Тәжірибеден  өтушінің  сабақ  жоспарын  бірінші  әдіскері  тексереді.  Сабақ 

жоспары  тексеріліп  болғаннан  кейін  ғана  жоспар  дәптерге  жазылады.  Сабақ 

жоспары берердің алдында екі-үш күн бұрын дайын болу керек.  

Сабақтың  дайындығы  ғана  емес,  безендірілуіне  де  көңіл  бөлінеді. 

Педагогикалық  тәжірибені  басқарудағы  тәжірибенің  көрсеткіші  бойынша 

оқушыларға ашық сабақтарға қатысуымен қатар оларға байқау сабақтары жүргізілуі 

керек.  Студент  мұғаліммен  бірге  кеңесе  отырып  сабақтың  бір  кезеңіне 

дайындалады және оны мұғаліммен  бірге талдайды. Бұл студенттерге мұғаліммен 

бірге  қалай  жұмыс  істеу  керектігін  түсінуге,  алдын-ала  қарым  –  қатынас  жасауға 

үйретеді. Байқау сынақ сабағын өткізбес бұрын 1-2 толық сабақ жүргізу керек сонда 

ғана  сынақ  сабағы  нағыз  сынақ  болады.  Дайындалған  және  өз    дережесінде 

өткізілген сабақ оқушының мінезін ғана емес сонымен бірге шығармашылығы мен 

қабілетін  көрсетеді.  Өздік  жұмыстарға  дайындық  кезінде  мұғаліммен  және  пән 

жетекшісімен, 

психология-педагогика 

ұстаздарымен, 

еңбек 

және 

өнер 

ұстаздарымен кеңесу керек. 

Сабақ  өткізгенде  тәртіп  мәселесі  болады,  тәртіпсіз  алға  қойған  мақсатқа  жету 

қиын: 

1.  Сабаққа  қоңыраудан  бұрын  келіңіз,  сабаққа  бәрі  дайын  ба,  жиһаздар  дұрыс 

қойылған  ба,  тақта  таза  ма,  соған  көңіл  бөлу  керек.  Оқушылардың  толығымен 

амандасқанын қадағалаңыз, оқушыларға тұрып амандасқан қандай әдемі және  оған 

аз уақыт кеткенін

 

қадағалаңыз. 

2.Уақытыңды журнал бетін іздеуге  жіберме, оны қоңырауда дайында. 

3.Оқушылардың  қызығушылығын  оятатындай,  жағдаяттар  ойын  қозғалтатын 

сабақ  жүргізуге  тырыс.  Білмейтін  оқушыларға  оқи  алатындығына  көзін  жеткіз, 

сыныпты қадағалап отыр. 

4.Басқа  жұмыспен  айналысып  отырған  оқушылардың  сабаққа  назарын 

аудартыңыз

. 

5.Сабақ  қарқынын  қадағалаңыз,  оқушылардың

 

қателерін  түзетуге  тырысыңыз. 

Жақсы баға алуға тырысыңыз. 

6. Оқушыларды бағалап болып, жақсы қатысқан оқушыларды атап өтіңіз, бірақ 

көп қолдана бермеңіз. 

7. Қоңырауда сабақты бітіріңіз, кезекші оқушыларды ескертіңіз.  

8. Керек емес ескертулер жасамаңыз. 

Сабаққа талдау дер кезінде жасалу керек немесе келесі күні. Студент бір күнде 

3-4  талдау  жасау  керек,  егер  үлгермесе  күнделікке  жазып  отыру  керек.  Сабақ 

өткізген студентке сабақ біткеннен кейінталдау жасау керек. Оның мінездемесі: 

а)  дайындығы,  қолданған    әдебиеттері,  сыныпты  дайындауы.  Қиындықтарын  

ескере отырып, сабақ жүргізуі бойынша қателіктерін  түзету керек; 

б)  қорытынды  сабақ  (жоспардан  ауытқымау  керек,  қателігі  мен 

жетістігі,себептері, сабаққа ой қосуын жақсарта түседі) 

в)сабақ  бойынша  жетістігін  қандай  кездескен  жетіспеушіліктерден,  үсті-үстіне 

қосқан білімдерін тексеру, кездескен қателіктері қайталанды ма? Қатысушылардың 

талдау  жасай  білуге  үйренуі  керек?  Бұған  өзін-өзі  қадағалау  кестесі  көмектеседі. 

Сабақ  жүргізетін  студентке  сабақты  талдауға  әдіскері  көмектеседі.Сабақ 

жүргізгенде  тақырыпқа  сай  жаттығулар  беруі  керек.  Сабаққа  талдау  жүргізер 

7 

 

алдында,  қолданған  әдіс-тәсілдерге  байланысты  жай  ғана  қолданып  қоймай  оның 

барысын қадағалау.  

Егер  қатысушы  талдай  жасай  алмаса  әдіскерден  көмек  сұрауы  керек. 

Қатысушыға талдау жасау қатал қадағаланады: 

-

 

сараптама 

-

 

білім  бергенде:  дамытушылық    және  тәрбиелік    мақсат    беруді  дұрыс 

қадағалау керек. 

-

 

қарым-қатынас (бірнеше сабақтарды салыстырып, әдіс-тәсіл арқылы жұмыс 

істейміз) қатысушының талдауы арқылы бағалайды.  

Осындай

 

сабақтың

 

мақсаты: сабаққа қызығушылығын ояту, жан-жақты білімге 

үйрету. Сабақ пен әдіскерімен келісіп жасалады әрине психология - педагогикалық 

мұғалімнің келісімі болуы керек.  

Сабақ барысын қадағалау 

1.Сабақтың программаға сай  болуы 

2.Сабақ  барысы,кезеңі, уақытқа  сай  келуі 

3.Оқу принципіне сай келуі 

4.Жаңа сабақ 

5.Дамып келе  жатқан принципке көңіл  бөлу 

6.Көрнекі жәрдем ақы қолданылған ТСО 

7.Қорытындылау 

8.Оқушының өз бетімен қатысуы 

9.Ауызша және  жазбаша тәжірибе 

11.Оқушылардың білімін тексеру 

12.Оқушылардың білімділігі тереңдігі 

13.Бағаның келіспеушілігі,оған түзетулер 

14.Үй  жұмысын  ұйымдастыру 

15.Сабақ өткізілу  темп 

16.Айтылу  мен  жұмыс  істеу 

17.Фразеологиялық сөздік  және стилистикалық  жұмыс 

18.Қарым - қатынастың дамуы, профессионалдық  бағыт 

19.Грамматика  лексиканы  оқыту 

20.Оқу техникасы 

21.Сөйлеу мәдениеті  және  жазу 

22.Әдеби шығарманы  оқу 

23.Хаттама жұмыстарының  сызбасы 

24.Мұғалімнің сөйлеуі  оның білімділігі 

25. Мұғалім сөзі және оның жетістігі 

Еңбек сабағының кесте нұсқасын  талдау 

1. Тақырыбы, мақсаты берілген сабақ жоспарлары болу керек. 

2. Жұмыс орынын дайындау (қолданатын материалдар, құжаттарды дұрыс қолдану, 

оны  қадағалау және бірге жұмыс орнында дайындау). 

3. Сабақтың тақырыбын айтып оқушылардың алдына

 

мақсат

 

қою: 

        а) не істеу керек және не  үшін оқушыларға проблемелық сұрақ; 

        б) берілген тақырыпты қолға алу үшін оқушыларды қадағалау. 

4. Дайындалған үстіне дайындала түсу  керек  және пән аралық байланысты сақтау 

керек. 

5. Дайын жоспарды тағы бір рет тексеріп  қолдану керек. 

6. Сабаққа дайындығын тексеріп, кемшіліктерін түзете отырып бағалау (көрнекілік, 

өзін-өзі бағалау, қадағалау) 

7. Оқушы еңбегін бағалай отырып жұмыс қиыншылықтарына көмектесу. 

8. Топпен жұмыс істеп,бір-біріне көмек көрсет. 

9.  Қорытынды  сабақ  мақсатына  жетуі,  оқушы  еңбегін  қадағалау,оқушы 

жетістіктері.   

8 

 

Бейнелеу сабағын талдау кестесі 

1. Бейнелеу сабағына талдау мұғалімнің оқушыларға

 

ұсынған жұмысы; 

2. Бейнелеу сабағының мақсатына мінездеме, оқушыларға қолдануға болатын және 

тәрбиелік мәніне көңіл бөлінеді; 

3.  Талдау  формасы  және  әдісі,  мұғалім  оқушыларға  үйрете  отырып  берілген 

тақырыпқа тоқталып кетеді; 

4. Мектеп оқушыларының өнер шығармашылықтарына мінездеме; 

5.  Мұғалімнің  оқушыларға  үйрету  барысында  «графикалық  ұсыныс»  т.с.с  өз 

білгенін жеткізе алуы (қарындашпен есте  қалған сызбаларды салу); 

6. Технологиялық білім беру; 

7. Бейнелеу сабағына мінездеме және мұғалімнің педагогикалық қабілеті; 

8. Оқушы жауабын бағалай отырып, жұмыс қиыншылықтарына көмектесу; 

9. Жұппен жұмыс істей отырып, көмек кқрсету; 

9. Сабақ жоспарына сай келуі және сабаққа дайыйндығы; 

10.Ұсыныстар мен ескертулер. 

 

Ән сабағын талдау кестесі 

1. Сабақ барысында, қолданысы, әр түрлі әуендер қолдана алуы; 

2. Сабаққа әдіс-тәсілдер қолдану; 

3. Сабаққа дидактикалық материалдар қолдану; 

4. Әуен арқылы бейнелеу; 

5. Сабақ барысында тәрбиеге қол  жеткізу; 

6. Сұраныс және педагогикалық сабақты  бағалау; 

7. Ұсыныстар  мен ескертулер. 

 

Табиғаттану сабақтарын талдау кестесі 

1.Сабақ типі; 

2.Сабақ мақсаты: білімділік, тәрбиелік, дамытушылық; 

3.Сабақ  жоспары  (тәжірибеден  өтушіге,  оқушыға)  мақсатқа  сай  келуі,  сабақ 

барысы; 

4.Сыныптың сабаққа дайындығы; 

5.Сабақ тақырыбында бір бөлімнен екінші бөлімге көшуі; 

6.Сабақ кезеңімен мақсатқа жету: 

     а) Үй жұмысын тексеру, үй жұмысына байланысты сұрақ  қою, анықтау; 

     ә) Қосымша жауап алу, күнделікті

 

тексеру, оқушыны  бағалау; 

     б) Жаңа сабақты түсіндіру, жаңа тақырыпты тақтаға

 

жазу, пәнаралық байланыс 

жасау, табиғатқа сүйіспеншілігін ояту; 

     в) Сабақ әдіс-тәсіл қолданып оқушылардың жас ерекшелігіне көңіл бөлу; 

     г) Сабақ жайлы әр түрлі әңгіме көрініс  арқылы топпен  жұмыс жасау. 

     ғ) Өткізілген материалдарды  тексеру. 

7. Мұғалімнің білімділігі берілген материалдарды жақсы білуі сөйлеу мәдениеті  

8.  Сыныппен  қарым-қатынасы  сабақты  қызықты  өткізуі  әртістік    қабілеті  болу 

керек. 

9.  Оқушылардың  шығармашылық  қабілеті:жұмысқа  қызығушылығы,  өз  бетімен 

жұмыс істеуі, тәртібі. 

10. Гигиеналық тәртіп сақтауы,сабақ барысында жұмысқа қабілеті. 

11.  Сабақ  көрсеткіші,  сабақтың  мақсатына  жету,  қатысушылардың  білімді 

меңгергендігі, сабақты  қабылдауы. 

 

 

 

9 

 

Жеке оқушыға оқылған – құрастырылған  

психология-педагогикалық мінездемесінің үлгі кестесі 

1.Оқушы  туралы  жалпы  мәлімет  (тегі  және  туған  жылы,  сыныбы,  жалпы 

қалыптасуы, денсаулығы, отбасы жағдайы, отбасындағы  тәрбие) 

2.Жұмысқа  қабілеті  (жұмыс  істеуге  қабілеті,  қандай  жұмысқа  қабілеті  бар  

екендігі,  қатысушылығы,  тәртібі,  таңдайтын    жұмысы,  мектептен    үйге    берілген  

жұмыс) 

3.  Қоршаған  ортамен  қарым-қатынасы  (сыныптағы    оқушылармен  қарым-

қатынасы,  топпен  жұмыс  атқаруы,  сыныптастарымен  берілген  тапсырманы 

атқаруы, өз-өзін қоғамда көрсете алуы) 

4.

 

Мектепте  сыныптастармен  қарым-қатынасы  (сыныптастар  арасындағы 

орны,кіммен  араласа  алуы,  сыныптастарымен  қақтығыстары  бола  ма,  оның 

себептері: мектептегі қарым-қатынас) 

5. Тәртібі және мінезі 

-

 

жалпы үйдегі және мектептегі мінезі (өзін жақсы ұстайды және ұстамды, өзін-

өзі қадағалай алады)  

-

 

бір күндік жоспар жасайды 

-

 

әке-шешесінің, мұғалімнің айтқанынан кетпейді 

-

 

тәртіпті көп бұзбайды  

 

6. Оқушының темпераменті және жұмыс  атқара алатындығы: 



 

қажеттілігі  және    қызығушылығы  (әр  түрлілігі  тереңдігі,  оқуға  деген 

қызығушылығы т.с.с.)  



 

өз-өзіне  және  адамдармен  қарым-қатынасы:  қойып  алатындығы,  жуастығы, 

қарапайымдылығы, қоғамы өзімшілдігі, көмектескіштігі, ашық, адал, ұятшыл, 

білгіш т.с.с. жақсы және жаман мінездері. 



 

ешкімге  ұқсамайтындығы және темпераменттік тип; 



 

көңіл-күй (көңілді,көңілсіз,) мінезінің ауыспалдылығы; 



 

әр нәрсеге  қабілеттілігі. 

7.Жалпы қорытынды 

 

 

Үлгермейтін оқушыларға жекеше жадынама үйлесімі 

 Осы  үлгермейтін  оқушылармен  жұмыс  біріншіден  сабаққа  қызығушылығын 

жоғалтады, осыдан оқушыға көмек көрсету қызығушылығын ояту керек. Уақытша 

оқушыларға  өз  ойына  көмектесуге  сендіру

 

керек,  оқуға  қызығушылығын  ояту. 

Негізгі «карточка» арқылы  көмектесуге болады

: 

-

 

тақырыпқа  немесе  жаттығуға  байланысты  өз  беттілік  жұмыстың  астарлы 

ойы болады; 

-

 

жұмыс сырт көз жүргізушілік, шығармамен жазады;  

-

 

кесте  ретінде  көмекші  проблемалық  тақырып,  сызба  сурет  тақырыпты 

жеңілдетуге болады, оның көлемін әжептәуір уақыт бөлуі. 

Тақырыпты толығымен тексергеннен кейін ғана қателері көрсетіледі. Осы кезде 

қатысушыларды қинауға болмайды (әр сабақта бір  тақырыптан көп жұмыс беруге 

болмайды) 

Негізгі  үлгі  ретінде  іспеттес  тақырыпқа  және  көрсету  әдіс-тәсіл  тақырыптың 

элементтері. Ізденіс тақырыптың мақсаты  оқушыларды жаңа материалға дайындау 

және салыстыру. 

Негізгі  тақырыпты  былай  ұсынуға  болады:  ойлау  тақырыбы  проблемалық 

тақырып. Шығармашылық тақырып оқушының ой-өрісін дамытуға қажет. Мынадай 

ұсыныс жасауға болады: ізденіс мінездемесі.