Байланысты: Косжанова А.Г. Атом және атом ядросының физикасы пәнінен зертханалық жұмыстарды орындауға арналған оқу-әдістемелік құрал
Дозиметриялық құралдар радиоактивтік сəулелену болатын атом электростанцияларында, атом материалдарын өңдеуге түсіретін заводтарда орантылған. Мұндай дозиметр–бақылаушы, автоматтық түрде радиоактивтік сəулеленудің деңгейіне үздіксіз бақылау жасайды. Егер радиоактивтілік қауіпті деңгейге дейін жоғарыласа, онда авариялық қоңырау шылдырлайды.
Бақылаушы дозиметрден басқа арнайы дозиметр құралы бар. Ол радиоактивтік заттардың ұнтақтарының еденге шашылғанын, адамның киіміне ілінісіп кеткенін көрсетеді.
Сəулелену əсерінен сақтану үшін ядролық реактордың жəне т.б. атомдық құрылыстардың маңайына биологиялық қорғаныс-бетоннан жасалған қалыңдығы шамамен 3 метр немесе шамамен жарты метрдей қорғасыннан жасалған қабырғамен қоршайды.
Егер өлшенген доза шекті рұқсат етілген мөлшерден асып кетсе, жұмыс уақыты мына формуламен қайта есептеледі:
Мұндағы -жұмыс күнінің сағатпен алынған ұзақтығы, –жұмыс күнінің берілген ұзақтығындағы мкр/сағ. –пен берілген шекті рұқсат етілген дозаның қуаты, Р-дозаның мкр/сағ.-пен өлшенген қуаты.
Иондаушы сəулелердің тірі ағзаларға əсерін арнайы ғылым–радиобиология зерттейді. Бұл ғылымның саласы физикаға сүйенеді, сонымен қатар генетика, биология, медицина, цитология жəне биофизика, биохимия, ядролық физика, физиология, радиациялық химия, имуннология жəне басқа ғылымдарда зерттеп баяндайды.
ЖҰМЫСТЫҢ ОРЫНДАЛУ ТƏРТІБІ
1. ДРГЗ-02 дозиметрінің жəне ДРС-01 иондаушы сəуле көрсеткішінің (индикатор) техникалық құрылымымен танысу.
2. Сыртқы сəулеленудің табиғи фонын өлшеңіз
3. Келесі нүктелердегі сəулелену дозасының қуатын өлшеңіз.
- ток көзі бар контейнердің жоғарғы бетіндегі
- одан вертикаль 10 см, 40 см ара қашықтықтағы
4. Сəулелену шоғына пластинкаларды (қорғасын жəне алюминий) қойып, сəулелену осы пластиналар арқылы өткенде дозаның қуатын өлшеңіз. Əр материалдың жартылай əлсіреу қабатының қалыңдығын, сонымен қатар он есе жұтылу қабатының қалыңдығын есептеңіз. Жартылай əлсіреу қабатымен d1/2 сызықтық əлсіреу коэффициентінің μ арасындағы байланыс:
