6.1.Ауаның микрофлорасы. Микробтар ауаға шаңмен, су тамшы-ларымен, адам мен жануарлардың жөтеліп, түшкіргенде шашырайтын сілекейлерімен тарайды. Ауаның ластануы оның құрамындағы минералды және органикалық косындылардың мөлшеріне, температураға, ылғалдылыққа, жауын-шашынға т. б. себептерге байланысты. Шаң-тозаңдармен бірге ауаға көптеген микроорганизмдер көтеріледі. Атмосфераның жоғарғы қабаттарына қарағанда төменгі қабатында микрооргаиизмдер көп кездеседі. Әсіресе тұрғын аймақтарда және мал жайларының маңында. Әсіресе микрооганизмдер желдетілмейтін, санитарлық ережелерге, сай емес жабық, мал қораларының ауасында көп болады (1 м3 ауа-да 2 млн дейін бактериялар жиналады). Жауын -шашыннан кейін ауа микробтардан недәуір тазарып қалады. Сол сияқты жоғары температура да микробтарға қолайсыз әсер етеді. Ауада өзгеше, өзіне ғана тән микроорганизмдер болмайды, олардың кұрамы сол жердегі топырақта, суда, жануарлар мен адамдардың организмінде кездесетін түрлеріне байланысты. Ауадағы микробтар күн сәулесінің, кұрғақшылықтың, қоректік заттың жоқгығынан тез қырылып калады. Зардапты микробтардан ауада стафилакоктерді, туберкулез, топалаң, сіреспе, қатерлі ісік, тұмау, күл ауруларының қоздырғыштары кездеседі. Ауру малдар жөтелгенде, түшкіргенде, пысқырғанда аурудың қоздырғышы кұрамында бар уақ сілекей түйіршіктерін айналасына шашады, яғни тұман сияқты аэрозольдан тұрады. Бұл уак түйіршіктер ауада бірнеше сағаттан бірнеше тәулікке дейін сақталып, басқа малдарга жұғуы мүмкін. Солардың ішінде мөлшері 0,2—5,0 мкм-дей болатын түйіршіктер кауіптірек, себебі олар өкпенің альвеолаларына өтіп кетуі мүмкін. Одан ірірек түйіршіктер тыныс жолының жоғарғы бөліктерінде тұтылып, сорамен бірге сырт қа шығады. Аурудың ауа аркылы таралуына малдардың өте тығыз орналасуы, қоражайды кұрғақ сыпырып жинау да өз әсерін тигізеді.
Ауаның санитарлық жағдайының индикаторлық микроорганизмдері.
Ауаның санитарлық жағдайының индикаторлық микроорганизмдеріне алтын стафилококк, стрептококктар, грамтеріс бактериялар мен саңырауқұлақтар жатады. Аурухана кеңістігінің ауасында алтын стафилококк пен стрептококк басым. Микроорганизмдердің қатынасы сәйкесінше орта есеппен 70 және 30% құрайды. Бұл ретте операция залдарының, операциядан кейінгі палаталардың, таңу бөлмелерінің, реанимация бөлімшелерінің, босану залдарының 1 м3 ауасында олар болмауы тиіс.Ерекше жағдай - дәріхана бөлмелерінің ауасы, онда микробқа қарсы препараттардың болуына байланысты бактериялар тез өлуі мүмкін, бірақ саңырауқұлақтар бірге сақталады, сондықтан оларды дәріханалардың ауасын зерттеу кезінде анықтау қажет. Қосымша критерийлер. Шаңның көрсеткіші ретінде және дымқыл тазалаудың болмауынан спора түзетін таяқтардың болуы, ал жоғары ылғалдылықтың көрсеткіші – зең саңырауқұлақтары деп саналады. Нашар жарықтың көрсеткіші-бактериялардың пигмент түзетін түрлерінің болмауы. Ауадағы микробтардың едәуір мөлшері бөлменің санитарлық жағдайының төмендігін көрсетеді.Тұрғын немесе өндірістік үй-жайлардың 1 м3 ауасында 500-ге дейін микробтық жасушалар болған кезде ауа таза деп есептеледі.
Дәріхана бөлмесіндегі ауасының микробтық ластануын бағалау критерийлері.
Дәріханалардың үй-жайларында келушілер мен дәріхана қызметкерлерінің секрециясы нәтижесінде пайда болатын ауаның бактериялық ластануы үлкен маңызға ие, өйткені бұл қызметкерлердің әртүрлі жұқпалы аурулардың қоздырғыштарымен инфекциясының себебі, сондай-ақ микроорганизмдердің дәрілік заттарға ену қаупі. Дәрілік препараттарға түскен микрофлора олардың физикалық-химиялық қасиеттерінің өзгеруіне, терапевтік белсенділігінің төмендеуіне, сақтау мерзімінің қысқаруына әкеледі, науқаста аурулар мен асқынулардың дамуына себеп болуы мүмкін. Ауаның ең қарқынды бактериялық ластануы сауда залында, жуу бөлмесінде және қосалқы бөлмелерде байқалады.
6.2.Дезинфекция.Дезинфекция, асептика, антисептика ұғымдары.
Асептика — емдік,диагностикалық процедуралар және операция кезінде науқас ағзаларына,жараға жұқпа қоздырғышын түсірмеуге бағытталған шаралар кешені.Д.Листер 1867 жылы негізін қалаған.Асептика тәсілдерін инфекция көзі науқастар мен бактериятасымалдаушылар болып табылатын экзогенді індеттермен күресуде қолданылады. Антисептика- қабыну процесін жою немесе алдын-алу үшін,организмде немесе патологиялық ошақта,жарада микробтарды жоюға бағытталған шаралар жиынтығы.Антисептиканың алғашқы элементтерін 1847ж И.Земмельвейс ұсынған. Дезинфекция—микробтармен ластанған затты,оны қолданғанда инфекция қоздырмайтын дәрежеге дейін микробтарды жоюға арналған өңдеу процедурасы.Дезинфекция кезінде микробтардың көпшілігі өледі,бірақ споралары мен кейбір резистентті вирустар тіршілікке қабілетті жағдайда қалуы мүмкін.
. Дезинфектанттардың негізгі топтары және оларды дәріхана мекемесінде қолдану тактикасы.
Дезинфектанттардың келесі негізгі топтары қолданылады: құрамында галоид бар, оларда белсенді әсер ететін микробқа қарсы бастама хлор, бром немесе йод (хлорлы әк, кальций гипохлоритінің тұздары, хлораминдер, дихлорцинур қышқылы және оның тұздары, аквасепт, йодонат, дибромантин) болып табылады); - сутегі асқын тотығы немесе сутегі асқын тотығы негізінде құрамында оттегі бар (первомур, СКҚ, перамин, виркон, дезоксон); -төрттік-аммоний қосылыстары және амфотериялық беттік-белсенді қосылыстар (аламинол, дюльбаль, санифект, вельтолен, гермосепт, септодор) негізіндегі беттік-белсенді заттар); - гуанидиндер және олардың ПБЗ-мен қоспалары (демос, катасепт, лизоформин, пливасепт); - спирттер (этанол негізінде); - құрамында глутар немесе янтарногоильдегидтер негізіндегі альдегид бар (гигасепт, сайдекс, глутарал, альдесол);
Дезинфекциялау құралдарын микробиологиялық бағалаудың әдістері мен өлшемдерін атаңыз.
ДЕЗИНФЕКЦИЯЛАУ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ ЖҰМЫС ЕРІТІНДІЛЕРІН ДАЙЫНДАУ ӘДІСТЕРІ. Екі жол бар дезинфекциялау құралдарын сұйылту: Орталықтандырылған. Орталықтандырылмаған. Орталықтандырылған әдіспен ерітінділер жабдықтау және шығару желдетуімен жабдықталған бөлек желдетілетін бөлмеде дайындалады. Қызметкерлердің тамағын және жеке заттарын сақтауға, тамақ ішуге және темекі шегуге тыйым салынады. Дезинфекциялық құралдармен жұмыс істеуге рұқсат етілмеген адамдар бұл бөлмеде болмауы керек. Орталықтандырылмаған әдіс емдеу-диагностикалық бөлмелерде жұмыс шешімдерін дайындауды қарастырады. Бұл жағдайда ерітіндіні дайындайтын орын сору жүйесімен жабдықталуы керек. Дезинфекциялау құралдарын дайындау әдісін таңдау ұйымның көлеміне және оған көрсетілетін қызметтердің көлемі мен түрлеріне байланысты.
5.1. Дистилденген су мен инъекцияға арналған судың микробтық ластануын зерттеу әдістері.
Белгілі бір биоценоздар суда орналасу жағдайына бейімделген микроорганизмдер басым болып қалыптасады. Су микрофлорасының сандық және сапалық құрамы минералды және органикалық заттардың құрамы мен концентрациясына, температураға, рН, су жылдамдығына, нөсер, нәжіс, тұрмыстық және өндірістік ағынды сулардың массасына байланысты. Микробтардың саны су объектілерінің ластану дәрежесіне тура пропорционал. Тоғандар әсіресе микроорганизмдерге бай,
бұлақтар, көлдер халық тығыз орналасқан аймақтар. Жабық су қоймаларында (көлдер, тоғандар) бактериялардың таралуында белгілі бір заңдылық бар. Микроорганизмдердің құрамы су бетінде және су қоймаларының түбінде әртүрлі. Су 10-100 см тереңдікте микроорганизмдермен ең көп қоныстанған.Терең қабаттарда олардың саны айтарлықтай азаяды. Негізгі сулар және артезиан сулары ұңғымалар ең таза. Судың санитарлық-микробиологиялық сараптамасы мынадай жағдайларда жүргізіледі:
1) орталықтандырылған шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау көзін таңдау және осы көзге кезеңді мониторинг жүргізу кезінде;
2) орталықтандырылған сумен жабдықтаудың ауыз суын залалсыздандырудың тиімділігін бақылау кезінде;
3) орталықтандырылған сумен жабдықтаудың жер асты көздеріне, мысалы, артезиан ұңғымаларына, топырақ суларына және т.б. мониторинг жүргізу кезінде;
4) судың жай-күйі мен жарамдылық дәрежесін анықтау кезінде
жеке су пайдалану көздері (құдықтар, бұлақтар және т.б.);
5) ашық су қоймаларындағы: су қоймаларындағы, тоғандардағы, көлдердегі, өзендердегі судың санитарлық-эпидемиологиялық жағдайын бақылау кезінде;
6) бассейндердегі суды залалсыздандырудың тиімділігін бақылау кезінде;
7) сарқынды суларды тазарту сапасы мен дәрежесін тексеру кезінде;
8) жұқпалы аурулардың су ошақтарының ошағын анықтау кезінде.
Суреттегы адыс
. Биологиялық зерттеу әдісімен бактериялық ортаға тиген кезде антибиотиктердің тиімділігі тексеріледі
Достарыңызбен бөлісу: |