Ауру таралу туралы түсінік, патологиялық зақымдану. Аурулы зерттеу кезіндегі көздер және есепке алу белгілері
Ауру халықтың денсаулық жағдайын бағалау критерийлерінің бірі
болып табылады. Дәрігердің практикалық қызметінде халықтың
сырқаттанушылығы туралы материалдар: денсаулық сақтау мекемелерінің
жұмысын жедел басқару; жүргізілетін емдеу-сауықтыру іс-шараларының
тиімділігін бағалау, оның ішінде диспансерлеу; халықтың денсаулығын
бағалау және сырқаттанушылықты төмендетуге ықпал ететін қатер
факторларын анықтау; профилактикалық қарап-тексеру көлемін
жоспарлау үшін қажет; диспансерлік бақылау, ауруханаға жатқызу,
санаторийлік-курорттық емдеу, науқастардың белгілі бір контингентін
жұмысқа орналастыру және т.б. үшін контингентті анықтау; кадрларды
ағымдағы және перспективалық жоспарлау, денсаулық сақтаудың әртүрлі
қызметтері мен бөлімшелері желісі; сырқаттанушылықты болжау.
Ауру статистикасында келесі көрсеткіштер бар. Аурушаңдық-бұл
күнтізбелік жыл ішінде жаңадан пайда болған аурулардың
жиынтығы; ол жаңадан пайда болған аурулар санының 1000-ға
көбейтілген халықтың орташа санына қатынасы ретінде есептеледі. Ауру-
бұл күнтізбелік жылы алғашқы айналымда жаңадан пайда болған
және бұрын болған тіркелген аурулардың таралуы; статистикалық
түрде бір жылдағы халықтың барлық аурулары санының 1000-ға
көбейтілген халықтың орташа санына қатынасы ретінде көрінеді.
Патологиялық зақымдану-халықты белсенді медициналық тексеру
арқылы дәрігерлер анықтаған аурулар мен патологиялық жағдайлардың
жиынтығы; статистикалық тұрғыдан қазіргі кездегі аурулар санының
1000-ға көбейтілген халықтың орташа санына қатынасы ретінде көрінеді.
Негізінен бұл созылмалы аурулар, бірақ қазіргі кездегі өткір аурулар да
ескерілуі мүмкін. Практикалық денсаулық сақтау саласында бұл термин
халықты медициналық тексерудің нәтижелерін анықтай алады.
Медициналық тексеру кезінде анықталған аурулар санының тексерілген
адамдар санына қатынасы 1000-ға көбейтіледі деп есептеледі.Зерттеу
мақсатына байланысты әртүрлі статистикалық материалдар мен есепке
алу құжаттары (медициналық карталар, шұғыл хабарламалар, еңбекке
жарамсыздық парақтары, стационардан шыққандардың карталары, қайтыс
болғаны туралы дәрігерлік куәліктер, басқа да арнайы бланкілер мен
сауалнамалар) пайдаланылады. Халықтың аурушаңдығы мен өлім-жітімін
зерделеу кезінде «аурулар мен денсаулыққа байланысты проблемалардың
халықаралық статистикалық жіктемесін» (10-шы қайта қарау, 1995 ж.,
ДДҰ) пайдаланады, оның ішінде 21 аурулар сыныбы бар, олар айдарлар
блогына, терминдер мен диагностикалық тұжырымдамаларға бөлінген.
Жұқпалы және эпидемиялық емес аурулар. Инфекциялық
аурулармен сырқаттану әрбір инфекциялық ауруды немесе оған
күдіктенуді есепке алу жолымен зерделенеді. Есепке алу кұжаты
инфекциялық ауру туралы шұғыл хабарлама болып табылады. Шұғыл
хабарлама әрбір инфекциялық ауруға немесе ауруға күдіктенуге жасалады
және 12 сағат ішінде МСЭҚБ орталығына жіберіледі. Жедел хабарлама
жіберілгенге дейін инфекциялық аурулар журналында тіркеледі (нысан №
060). Осы журналдағы жазбалардың негізінде әрбір ай, тоқсан,
жартыжылдық және жыл үшін инфекциялық аурулардың динамикасы
туралы есеп жасалады. Жұқпалы ауруларды талдау жалпы және арнайы
көрсеткіштердің көмегімен жүргізіледі. Жұқпалы аурулардың жалпы
көрсеткіші-бұл халық санына бөлінген 10000 тұрғынға шаққанда бір
жылда тіркелген жұқпалы аурулардың саны. Арнайы көрсеткіштер - жас-
жыныстық, мамандығына, жұмыс өтіліне және т. б. байланысты жұқпалы
аурулардың кұрылымы есептеледі (% - бен) - тіркелген аурулардың
жалпы саны арасындағы жұқпалы аурулардың үлес салмағы, өлім-жітім
көрсеткіші бағаланады (тіркелген 10000 науқасқа шаққандағы кайтыс
болғандар саны) және т. б. жұқпалы ауруларды терең зерттеу кезінде
маусымдық, инфекция көздері, профилактикалық егулердің тиімділігі
және т. б. талданады. Бұл дәрігерлерге жұқпалы аурулармен күресу
шараларын жасауға мүмкіндік береді. Осы жылы алғаш рет тіркелген аса
маңызды эпидемиялық емес аурулармен (туберкулез, венерологиялық
аурулар, ісіктер, трихофития және т.б.) сырқаттанушылық 10000 тұрғынға (деңгейі, құрылымы) есептеледі. Эпидемиялық емес сырқаттанушылықты
зерделеу кезінде бақылау бірлігі өмірінде алғаш рет көрсетілген
аурулардың біреуінің диагнозы қойылған әрбір науқас болып табылады.
Ауруларды есепке алу диспансерлерде жүргізіледі.
Госпитальдық сырқаттанушылық көрсеткіштері. Емдеуге
Жатқызылған науқастардың аурушаңдығы-бұл жыл бойы стационарда
Емделген адамдарды есепке алу. Ауруханаға жатқызылған ауру туралы
Мәліметтер ауруханаға жатқызудың уақтылығын, емнің ұзақтығы мен
Нәтижесін, диагноздардың сәйкес келуін немесе алшақтығын, көрсетілген
Медициналық көмектің көлемін және т.б. бағалауға мүмкіндік береді,
Ауруханаға жатқызылған ауру туралы деректер төсек қорын жоспарлау,
Стационарлық көмектің әртүрлі түрлеріне қажеттілікті анықтау кезінде
Ескеріледі. Ауруханаға жатқызылған ауруды зерделеу кезіндегі бақылау
Бірлігі емдеуге жатқызудың әрбір жағдайы болып табылады. Есепке алу
Статистикалық нысаны стационардан шыққан адамның картасы болып
Табылады.Ауруханаға жатқызудың жалпы деңгейі 1000 адамға шаққанда
Шамамен 150 жағдайды құрайды. Ауруханаға жатқызылған науқастардың
Құрылымында негізгі үлесті қан айналымы, ас қорыту, тыныс алу
Органдарының созылмалы аурулары, жарақаттары бар науқастар құрайды.
Белсенді түрде анықталатын ауру мерзімді және жаппай
Медициналық тексерулер кезінде. Профилактикалық медициналық
Тексерулерде анықталған ауру патологиялық зақымдану деп аталады.
Мерзімді және жаппай медициналық тексерулер халық медициналық
Мекемелерге белсенді жүгінбейтін бұрын белгісіз созылмалы ауруларды
Анықтауға мүмкіндік береді. Белгілі бір аурулардың бастапқы (жасырын)
Көріністері есепке алуға жатады. Белсенді медициналық тексеру әдісінің
Артықшылығы кейбір созылмалы аурулар мен патологиялық
Ауытқулардың диагнозын нақтылау болып табылады. Аурудың осы түрін
Зерттеудегі негізгі есепке алу құжаты - «мақсатты медициналық
Тексеруге жататын адамдардың тізімі». Медициналық карап-тексеру
Деректері бойынша сырқаттанушылықты зерделеуді талдау
Профилактикалық қарап-тексеру кезінде аныкталған аурулардың жиілігі
Көрсеткіштері бойынша жүргізіледі (анықталған аурулар санының
Тексерілгендер санына қатынасы, 1000-ға көбейтілген). Бұл талдауда
Анықталған патологияның құрылымы да есептеледі, денсаулық индексі
Анықталады. Негізгі диагнозды таңдаған кезде «аурулар мен денсаулыққа
Байланысты проблемалардың халықаралық жіктемесін» басшылыққа алукерек (10-шы қайта қарау, 1995). Сырқаттанушылықты диагностикалау
Және шифрлау кезінде:
1) асқынуға емес, негізгі ауруға;
2) неғұрлым ауыр және өлімге әкелетін ауруға;
3) инфекциялық емес ауруларға емес, инфекциялық ауруларға;
4) созылмалы емес, аурудың жіті түріне;
5) белгілі бір еңбек және тұрмыс жағдайларына байланысты ерекше
Ауруға артықшылық берген жөн.