Асқорыту бездеріне үш жұп сілекей бездері, бауыр жәнө ұйқыбез жатады. Аскорыту бездерінен бөлінетін сұйықтықты сөл (секрет) деп атайды. Асқорыту бездері сыртқы секреция бездеріне жатады. Олар өздерінен бөлетін сөлді арнайы өзектері арқылы асқорыту мүшелеріне бөледі.Әрбір асқорыту безінің бөлетін сөлінің өз атаулары бар. Мысалы, бауырдан бөлінетін сөл - өт, сілекей бездерінен бөлінетін сөл - сілекей және т. б. Асқорыту бездеріне үш жұп сілекей бездері, бауыр жәнө ұйқыбез жатады. Аскорыту бездерінен бөлінетін сұйықтықты сөл (секрет) деп атайды. Асқорыту бездері сыртқы секреция бездеріне жатады. Олар өздерінен бөлетін сөлді арнайы өзектері арқылы асқорыту мүшелеріне бөледі.Әрбір асқорыту безінің бөлетін сөлінің өз атаулары бар. Мысалы, бауырдан бөлінетін сөл - өт, сілекей бездерінен бөлінетін сөл - сілекей және т. б. Асқорыту бездерінің қызметін фистула әдісі арқылы зерттеуде көрнекті орыс ғалымы И. П. Павловтың еңбегі зор. Ғалымның бұл саладағы еңбегіне физиологияғылымындағы іргелі жаңалық ретінде Нобель сыйлығы берілген. Қазіргі кезде асқорыту мүшелерінің ішкі сілемейлі қабыгындағы өзгерістерді зерттеудеэндоскопия әдісі қолданылады. Оның көмегімен арнайы оптикалық құралдар арқылы асқорыту мүшелерінің ішкі құрылысын көруге және суретке түсіріп алуға болады. Асқорыту бездерінен бөлінетін сөлдің құрамында күрделі ағзалық заттарды қарапайым заттарға дейін ыдырататын ерекше заттар болады. Оларды ферменттер деп атайды. Асқорыту сөлдерінің физиологиялық ерекшеліктері
Асқорыту сөлдері
|
Тәуліктік бөлінетін мәлшері
|
рН
|
Құрамы
|
1. Сілекей
|
50-2 000 мл
|
5,6-7,6
|
Су және амилаза
|
2. Қарын сөлі
|
2,0-3,0 л
|
1,49-1,8
|
Тұз қышқылы, су, липаза, лизоңим, пепсин
|
3. Панкреатин сөлі
|
600-700 мл
|
8,6-9,0
|
Су, амилаза, липаза, фосфотаза, трипсин, химотрипсин және т. б. ферменттер
|
4. Өт
|
500-1200 мл
|
5,6-8,5
|
Су, билирубин, холестерин, май, май кышкылы, лецитин, холин және т. б.
|
5. Аш ішек сөлі
|
1 000 мл
|
5,05-7,07
|
Су, сахараза, лактаза, жуық энтерокиназа, липаза, рибонуклеаза және т.б.
|
6. Тоқ ішек сөлі
|
270-1 550 мл
|
6,1-7,31
|
Су
|
Достарыңызбен бөлісу: |
