98
қарастырып, ойлары мен пікірлерін ортаға салғаны белгілі. Әсіресе, орыс
фольклортану ғылымының аса көрнекті өкілі проф. В.Я.Пропп фольклор
шығармаларын әдебилендіру – тағылық деп есептеген.
Ал, қазақ фольклортану ғылымы бұл проблемаға әлі көңіл бөлмей
келеді. Сол себепті де біздің құрастырушыларымыз бен редакторларымыз
жинаққа енген мәтіндерді, «қазаншының еркі бар қайдан құлақ шығарса»
дегендейін, өз еркінше түзеп, редакциялайды. Тіпті кей жағдайда халық тексі
әдеби қалыпқа түсіп кеткенін көреміз. Бір-екі мысал келтіре кетейік.
Әбубәкір Диваев жинаған біраз ертегілер Кеңес заманында бірнеше рет
жарық көргені белгілі. Мәселен, 1946, 1957-1964 жылдары шыққан
жинақтарда және арнайы Ә.Диваев мұрасына арналған кітапта. Міне,
алдымызда «Үш ауыз сөз» атты ертегінің екі басылымы. Салыстырып
көрелік:
«Қазақ ертегілері», 1957, І томда:
«Ертеде бір байдың жалғыз баласы жылқы бағып жүрсе, бір адам келіп:
– «Балам! Бір айғыр үйірлі жылқы берсең, мен саған үш ауыз насихат сөз
үйретейін, – депті.
Бала тұрып:
– Құп! Берейін, үйретіңіз, – дейді.
Әлгі кісі:
– Балам!
Суын ішкен құдыққа түкірме, ертеңгі асты тастама, оң қолың
ұрыс бастаса, сол қолың арашашы болсын, – дейді.
Бала бір үйір жылқы береді. Әлгі адам
жылқыны айдап өз жөніне
кетеді. Кешке бала үйіне келеді. Әкесі:
– Мал аман ба? – дейді.
Баласы:
– Мен үш ауыз насихат үйреніп, бір айғыр үйір жылқы бердім, басқа мал
аман, – дейді.
Әкесі ашуланып, баласын қуып жібереді. Әкесінен түңілген бала
бірнеше күндер далада қаңғырып жүріп, бір қалаға келеді. Қаланы аралап
жүріп, ханның ордасына кездеседі.
Ханның нөкерлері
мұның жат жерден келген, бөтен адам екенін сезеді
де жөн сұрайды (240-241-б).
Достарыңызбен бөлісу: