| 3. Асан туралы аңыздардың тақырыптық ерекшеліктері:
Асан турлы аңыздарды ғалым Жармұхамедов «Көненің көзі » еңбегінде 3 топқа бөліп қарастырады:
Асанның әкесі саятшы Сәбит туралы;
Асанның өз есіміне қатысты аңыздар
Асанның ұлы Абат, қызы жұпар туралы аңыздар.( Аңызда Асан қайғының баласы Абат туралы да жиі айтылады. Әке тапсырмасымен Жерұйық іздеп шыққан Абат сондай жерді Ойыл бойынан тауып, әкесіне қуанышты хабарды жеткізуге асығады. Бірақ жол үстінде желмаядан құлап қаза болады. Қобда жеріндегі атақты Абат-Байтақ кесенесі сонда тұрғызылады. )
Ал, М.Мағауин болса Асан ата туралы аңыздардың нәр алған көзі-Асанның тірлігі мен кешкен өмірі дейді. Бұл реттегі белгілі аңыздың бірі- «Ежен хан мен Асан» . Бұл әңгіме сюжеті ертегілік. Алайда бұл хикаяның Асан атымен байланыстылығы кездей соқ емес, жас кезінен халық бақытын ойлаған ел қамқоры Асан көрінеді.
Асан жайындағы аңыздардың енді бір алуаны-оның қалайша Қайғы атануына байланысты. Бұл аңызда Асан ғашықтық азабынан Қайғы атанған деседі. Асан қайғысының түп себебі перінің қызынан айрылудың зары деп ұғыну да Асанды көтермелеудің, Асанға табынудың бір көрінісі. Асан қайғының кәдімгі пенделік қайғы еместігінт айтқысы келген құбылыс.
Асан жайындағы аңыздардың ең таңдаулысы- оның «Жер үйекті» іздеуі. Асан қайғы желмаяға мініп алып, төңіректің төрт бұрышын түгел кезеді. Айдан ай, жылдан жыл өтеді. Бірақ тармани болған «Жер үйекті табалмай», Ұлытаудың басына жеткенде дүниеденикөшеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
