Қазақ және түрік тілдеріндегі жаңа қолданыстардың лингво-когнитивтік даму жүйесі
жүктеу/скачать 2,66 Mb. Pdf көрінісі
|
| part-
time ( yarım gün ) – жарты күн, full-time ( tam gün ) – толық күн, showmen ( gösteri adamı ) – шоумен, referandum ( halk oylaması ) – референдум, amblem ( belirtke ) – эмблема, back-ground ( arka plan ) – фон, self-servis ( seç al ) – өзін-өзі күту, viyadük ( köprüyol ) – виадук, franchising ( isim hakkı ) – франшиза, non-stop ( molasız ) – тоқтаусыз, kampüs ( yerleşke ) – кампус, trend ( eğilim ) – тренд, optimist ( iyimser ) – оптимист, poşet ( dorba ) – пакет, optimal ( en uygun ) – оңтайлы, bestseller ( çok satan ) – бестселлер т.б. [283, Б. 45-59]. Соңғы абзацқа ерекше тоқталып кетейік. Байқап қарасақ, жоғарыда келтірілген шетелдік сөздердің көбінің қазақ тілінде де баламасы жоқ. Яғни бізде де дәл осы шет тілдік сөздер қолданылуда. Сондықтан қазақ және түрік тілдерінде бірдей қолданыста жүрген бұл сөздерге қатысты қазақ және түрік газеттерінен көрнекті мысалдар келтіріп, оларды бірден екі тілде бергенді жөн көрдік. Осылайша бұл мәселе екі тілге де ортақ екендігі білінеді. Мысалы: Әуелден үлкен оптимист не үлкен пессимист болып жаратылғаным жоқ (Қазақ әдебиеті, 01.10.2010). Böylece optimist tekne aramaya başlarken, kendimizi Fenerbahçe Yelken Kulübü’nün Dereağzı Tesisleri’nde bulduk (Hürriyet, 12.09.2013). Түз даланы кірпігімен қоршап алып, медитация жасап тұрған жан иесі (Ана тілі, 14.03.2013). Meditasyon ve yoga gibi rahatlama yöntemleri stresin yanı sıra endişelik hali ve kronik yorgunluğu da azaltıyor (Milliyet, 06.12.2007). Одан әрі іс-шара «Медиаменеджменттің ғаламдық өзгерістерге ұшырауы жағдайында ақпараттық интеграция» және «Отандық продакшн индустриясының даму эволюциясы: жаңа трендтер мен бейне өнім тенденциялары» тақырыбындағы пікірталас алаңында жалғасын тапты (Ана тілі, 08.10.2015). Uzun etekler 2014-15 Sonbahar Kış etek trendlerinden (Hürriyet, 27.09.2014). Швейцарияда 5 маусымда елдің барлық тұрғындары үшін жәрдемақыға кепілдік берілетін "шартсыз негізгі кіріс" мәселесіне байланысты референдум өтті (Айқын, 07.07.2015). Başbakan Ahmet Davutoğlu, 1 Kasım seçimlerinin referandum niteliğinde olduğunu söyleyerek mutlaka oy kullanılmasını istedi (Vatan, 27.10.2015). Аумағы 70 гектардан асатын университеттік кампус аймағын тазарту және жинау жұмысына аталмыш оқу орнының басшылығы, оқытушылар құрамы мен студенттер, қызметкерлер – барлығы 17 мыңнан астам адам қатысты (Егемен Қазақстан, 19.04.2012). Üniversite öğrencileri kampüs girişinde eylem yaparak, üst geçit yapılmasını istedi (Vatan, 21.12.2010). 123 Қазақ хандығының 550 жылдық мерейтойлық эмблемасының (логотип) үздік эскиздік жобасына байқау жарияланды (Алматы ақшамы, 10.11.2014). Buna göre, Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünün ekinde yer alan mahkeme amblemi değiştirildi (Sabah, 05.07.2014). Тағы бір байқағанымыз: шетелдік сөздер (көбінесе ағылшын тіліндегілер) түрік баспасөзінде жиі-жиі тура өз күйінде, түпнұсқалық тұлғада беріледі. Осы орайда Алаш қозғалысының қайраткері Х.Досмұхамедовтың мына ойы қазіргі таңда да өзектілігін жоғалтпағанын көреміз: «Жат сөздерді қолданғанда тіліміздің заңымен өзгертіп, тілімізге лайықтап алу керек. Жат сөзді өзгертпей, бұлжытпай алатын жер дүниеде тіл жоқ деп айтса да болады» [284]. Өкінішке қарай, басқа ешбір тілде кездеспейтін бұл үрдіс қазіргі түрік баспасөзінде кең таралған. Мысалы: Menüdeki seçeneklerden bazıları avokadolu жүктеу/скачать 2,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|