Қазақ жерін басқару ережелері
|
Ереженің атауы
|
1822 жылғы Сібір қырғыздарының жарғысы
|
1824 жылғы Орынбор қылғыздарының жарғысы
|
1867-1868 жж. реформа
|
Басқарушысы
|
Сібір генерал губернаторы М.М. Сперанский
|
Орынбор генерал-губернаторы П.К. Эссен
|
Қазақ өлкесін басқару ісін өзгерту Еуропалық басқару мен сот жүйесін енгізу.
|
Мақсаттары
|
Солтүстік-шығыс өңірдегі әкімшілік, сот, саяси басқаруды өзгерту. Рулық-феодалдық тәртіпті әлсірету. Орта жүздегі хандық билікті жою.
|
Кіші жүзде хандық билікті жою.
|
Бес сатылы басқару\ ауыл, болыс, уез, облыс, генерал-губернаторлық\
|
Сатылары
|
Үш сатылы басқару
|
|
Өзгерістер
|
1.Округ
|
Аға сұлтан
\3 жылға сайланды\
|
болыс
|
1.Бөліктер \Батыс,
Орта, Шығыс\
|
Сұлтан-правительдер
|
1.Түркістан генерал-губернаторлығы
\Жетісу,Сырдария\
/орталығы Ташкент/
2. Батыс-Сібір генерал-губернаторлығы
\Ақмола, Семей\
/орталығы - Омбы/
3. Орынбор генерал-губернаторлығы
\Орал, Торғай\
/орталығы - Орынбор
1872 Бөкей Ордасы Астрахань генерал-губернаторлығына,
1870 жылдан Маңғыстау жасауылдағы Кавказ әскери округіне, кейін Закаспий облысына бағындырылды.
|
2.Болыс
|
Болыс сұлтаны
|
ауыл
|
2.Дистанция
|
Ру шонжарлары
|
3.Ауыл
|
Ауыл старшыны
\үш жылға сайланды\
|
50-70 шаңырақ
|
3.Ауыл
|
Ауыл старшыны
|
Нәтижесі
|
Рулық қақтығыстарға соққы берілді. Өлкені шаруашылық жағынан игеруге қолайлы алғышарт жасалды. Отарлық саясаттың кеңейе түсуіне жол ашылды.
|
Бөкей Ордасында хандық билік 1845 жылға дейін сақталды. Отарлық басқару нығайтылды. Табиғат байлықтарын кеңінен игеруге мүмкіндік туды.
|
Қазақ жері Ресей үкіметінің меншігі деп жарияланды. Орыс шаруаларын жаппай қоныстандыру басталды.
|
№ 
