Қазақ тарих ғылымының дамуында өшпес із қалдырған аса көрнекті қазақ тарихшысы Санжар Асфендияров. Оның Қазақстан тарихы мен мәдениеті саласына қосқан үлесі көп қырлы және елеулі болды
жүктеу/скачать 26,47 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2. Физика және метафизика
| 1.Роджер Бэконның «Математика – барлық ғылымдардың тұңғышы және оларға пайдалы да, қажет те» деген тезисін қалай түсінуге болады. Мини-эссе – талқылау жазыңыз. (30 балл)
Роджер Бэконның «Математика барлық ғылымдардың біріншісі және олар үшін пайдалы да, қажет те» деген тезисі бізді қоршаған дүниені ғылыми тануда және түсінуде математиканың рөлін терең түсінеді. Бұл тезис математиканың білімнің әртүрлі салаларына тиімді негіз бола алатын іргелі құрал ретіндегі маңыздылығын атап көрсетеді. Біріншіден, математика барлық ғылымдардың біріншісі деген тұжырым оның негізгі табиғаты мен іргелі маңыздылығын көрсетеді. Математика табиғаттағы, қоғамдағы және басқа салалардағы сан алуан құбылыстарды ресімдеу және сипаттау үшін пайдалануға болатын абстрактілі құралдар мен тіл береді. Бұл әмбебаптық математиканы ғылыми әдістің негізгі құрамдас бөлігі етеді және оған көптеген ғылыми пәндерді түсінуде орталық рөл атқаруға мүмкіндік береді. Екіншіден, математиканың барлық ғылымдар үшін пайдалылығы мен қажеттілігі туралы тұжырым оның ғылыми зерттеулердің құрамдас бөлігі екенін көрсетеді. Математика гипотезаларды тұжырымдау, эксперименттер жүргізу, мәліметтерді талдау және қорытынды жасау үшін құралдарды ұсынады. Табиғат пен қоғамдағы әртүрлі құбылыстарды болжайтын және түсіндіретін үлгілерді жасауда да басты рөл атқарады. Дегенмен, математиканың жоғары құндылығына қарамастан, білімнің кейбір салаларын оны тікелей қолданбай-ақ жасай алатынын да ескеру керек. Мысалы, гуманитарлық ғылымдарда кейде сандық әдістерге емес, сапалық талдауға мән беріледі, ал математика әрқашан ғылыми мақсаттарға жетудің жалғыз немесе негізгі құралы бола бермейді. Осылайша, Роджер Бэконның тезисі математиканың ғылыми танымдағы маңыздылығына тоқталып, оның әмбебаптығы мен маңыздылығын көрсетеді. Сонымен бірге ол математика басқа ғылыми пәндерді толықтырып, байытатын, дүниені тереңірек түсінуге ықпал ететін теңдестірілген тәсілдің қажеттілігін білдіреді. 2. Физика және метафизика Физика мен метафизика - бұл екі түрлі білім саласы, олардың өзіндік әдістері, мақсаттары және зерттеу пәндері бар. Оқшауланғанына қарамастан, бұл өрістер кейде бір-біріне сәйкес келеді, бұл ғылыми қоғамдастықта қызығушылық пен кейбір алаңдаушылық тудырады. Бұл эссе физика мен метафизика арасындағы байланысты зерттеуге, сондай-ақ олардың өзара әрекеттесу аспектілерін қарастыруға бағытталған. Физика ғылым ретінде табиғатты эксперименттер, бақылаулар және математикалық модельдер арқылы түсіндіруге ұмтылады. Табиғаттың іргелі заңдылықтарын түсінудегі табыстары мен технологиялық жетістіктері даусыз. Физика бізді қоршаған әлем қалай жұмыс істейтіні туралы түсінік беру үшін нақты деректермен, өлшемдермен және қайталанатын эксперименттермен айналысады. Метафизика: сезім тәжірибесінен тыс мағынаны іздеумен айналысады десек болады. Екінші жағынан, метафизика - физикалық әлемнен тыс мәселелермен айналысатын философияның бір саласы. Ол болмыс, шындық, жан, сана және мақсат сияқты абстрактілі идеяларды зерттейді. Метафизика әрқашан тікелей өлшеуге және тәжірибеге бейім емес ұғымдармен бетпе-бет келеді, бұл философиялық рефлексия мен пікірталас үшін кеңістік жасайды. Екі ғылымныңда өзара әрекеттесу қорқынышы мынау - шекараларды кесіп өту. Физика мен метафизиканың өзара әрекеттесуі туралы алаңдаушылық мынада: тексерілетін фактілерден дерексіз идеяларға көшу ғылыми қатаңдықты жоғалтуға әкелуі мүмкін. Ғылым эмпирикалық деректерге негізделген, ал метафизика әрқашан тәжірибемен расталмайтын абстракциялар мен тұжырымдамаларға негізделген. Теңгерімді тәсіл: Таным үндестігі Дегенмен, физика мен метафизиканың арақатынасына теңгерімді көзқарас та мүмкін. Физика әлемді түсінудің негізін қамтамасыз ете алады, ал метафизика мағына мен мақсаттың тереңдігін қоса алады. Әрбір аймақтың шекарасын құрметтеу маңызды, бірақ біріккен түсінік неғұрлым толық болуы мүмкін екенін мойындау керек. Қорытынды: Осылайша, физика мен метафизиканың өзара әрекеттесуіне байланысты алаңдаушылық пен қорқынышқа қарамастан, олардың қабылдауында үйлесімділікке қол жеткізуге болады. Ғылыми фактіге де, философиялық рефлексияға да негізделген жаңа идеялар мен зерттеулерге ашық болу біздің дүние туралы түсінігімізді кеңейтіп, шындықтың табиғаты туралы көзқарасымызды байыта алады. 3.Эссе Каныш Сатбаев Біз Қаныш Имантайұлы Сәтбаевты неге мақтан етеміз?… Себебі Қаныштың артында қалған мол мұрасы көп.Қаныш ғалым, ғылымдардың докторы, профессор, академик.Қазақ КСР Ғылым академиясының ұйымдастырушысы ,тұңғыш президенті,Қазақ КСР академиясының академигі ,Кеңес Одағының және Қазақстанның металлогения мектебінің негізін қалаушы, қазақтан шыққан тұңғыш акдемик.Дәлел ретінде “Еңбек етпесең, жиған білімің кәдеге жарамай жатқан минерал секілді. Оның ішін аршып, асыл кенін жарқырату үшін еңбек керек ,қол мен ой қимылы қажет” деген өз сөзінде. Қаныш Имантайұлы Сәтбаевтың ғылыми зерттеулері шын мәнінде орасан зор.Ол металлония, минералогия, геохимия, пайдалы қазбалар ,стратиграфиялар, тектоника, география, экономика және басқа ғылымдар саласындағы 800 публикациялардан тұрады. Қаныш зерттеулерінің көпшілігі қазақ қоғамына пайдалы болуын көздеген. Мысалы, Мәскеудің тапсырмасы бойынша Қазақстанның жерасты байлығының картасын жасаған кезде Сәтбаев төрт-бес ірі кенішті картаға кіргізбейді. “Бұл қалай?” деген орыс ғалымдарына : “ондағы рудалар өте көп және олар тым тереңде ,оны алу үшін көптеген күш пен ақша керек” ,-деп жауап қайтарған.Алайда өзінің жақын достарына: “Мен ол жерлерді әдейі картаға кіргізбедім ,өйткені ол жердегі байлық болашақ ұрпаққа пайдасын тигізеді” ,-деген екен. Сонымен қатар ғалым Ұлытау өңіріндегі басты тарихи ,мәдени , археологиялық ескерткіштерді зерттеген.Қазақ орта мектебі оқушыларына арнап «Алгебра» оқулығын дайындаған. Сәтбаев атамыз осы еңбектерімен,жұмысқа адалдығы арқылы әлі күнге дейін есімі өшпей тарих беттеріне қашалып жазылды.Қаныш атамыздың орны тарихта ешқашан өшпек емес! жүктеу/скачать 26,47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|