Қазақ тарих ғылымының дамуында өшпес із қалдырған аса көрнекті қазақ тарихшысы Санжар Асфендияров. Оның Қазақстан тарихы мен мәдениеті саласына қосқан үлесі көп қырлы және елеулі болды
жүктеу/скачать 26,47 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дін, өнер және ғылым - бір ағаштың бұтақтары. Автор: Альберт Эйнштейн
|
Қазақ тарих ғылымының дамуында өшпес із қалдырған аса көрнекті қазақ тарихшысы Санжар Асфендияров. Оның Қазақстан тарихы мен мәдениеті саласына қосқан үлесі көп қырлы және елеулі болды. Біріншіден, Асфендияров Алтын Орда кезеңіне тоқталып, қазақ халқының тарихының алғашқы кезеңдерін зерттеуге барын салды. Оның зерттеулері басқа түркі халықтарымен тығыз қарым-қатынас жағдайында қазақтың этникалық-мәдени болмысының қалыптасуына бірегей перспективалар берді. Екіншіден, С.Асфендияров Орта Азиядағы орта ғасырлар тарихын зерттеуге зор ықпал етті. Оның еңбектері қазіргі Қазақстан аумағында болып жатқан тарихи процестер туралы түсінігімізді кеңейте отырып, осы саладағы әрі қарайғы зерттеулерге негіз болды. Сонымен қатар, ғалым қазақ халқының салт-дәстүрін, тілі мен өнерін айшықтап, Қазақстанның мәдени мұрасын сараптауға құнды үлес қосты. Оның осы тақырыптағы жұмысы өлкенің бай мәдени мұрасын сақтауға және насихаттауға ықпал етті. Санжар Асфендияров та тарихи білімді қалың жұртшылық арасында кеңінен насихаттауда белсенді жұмыс істегенін айта кеткен жөн. Оның дәрістері, мақалалары, көпшілік алдында баяндамалары жастар мен жұртшылық арасында тарихқа деген қызығушылықтың артуына ықпал етті. Демек, С.Асфендияровтың қазақ тарих ғылымының дамуына қосқан үлесі баға жетпес. Оның еңбектері осы бірегей аймақтың өткенін және оның дүниежүзілік тарихтағы рөлін түсінуге ықпал ететін көптеген зерттеулерге негіз болды. Дін, өнер және ғылым - бір ағаштың бұтақтары. Автор: Альберт Эйнштейн Альберт Эйнштейн - тарихтағы ең танымал ғалымдардың бірі. Оның Дін, өнер және ғылым - бір ағаштың бұтақтары – деген нақыл сөзінің астарында үлкен философиялық ой жатыр. Мәдениет - қоғамдық сананың маңызды құрамдас бөлігі. Мәдениет-әрбір халықтың ғасырлар бойы қордалап, сұрыптап, електеп өткізіп жинақталған материалдық және рухани қазынасы. Мәдениеттің түрлері:дін, құқық, өнер, саясат, ғылым және т.б. Адамның мәдени қызметтерінің барлық түрлерінің ішінде діннің маңызы орасан зор. Дін адамның рухани шығармашылығының және қоғамның бір саласы болып табылады.Ол адамдар тіршілігінің бір қыры ретінде оның дүниеге, табиғатқа, қоғамға ерекше қатынасын білдіреді және адамның өз-өзінен оқшаулануын жеңіуіне көмектеседі. Дін мәдениеттің маңызды құбылысы. Өнер қоғамның рухани мәдениетін жеткізіп тұрады Пейзаж, натюрморт, портрет, музыка, мүсін өнері немесе сәулет өнері белгілі дәуірдің мәдени менталитетін көрсетеді Мәдениет феномені ретінде қарастырылған өнер туралы теория көркем шығармашылық үрдісінің жалпы мәдени бастауларын айқындайды. Дін мен өнердің ортақ белгілері: 1)екеуі де адамның сезімдеріне, эмоцияларына зор ықпал етеді, адам үйлесімділігін және дүниенің үйле-сімділігін қалпына келтірудің тәсілі ретінде қызмет етеді 2) екеуі де әлемнің деструктивтілігін (құрылымсыздығын) жеңіп шығуға, хаостан құтылуға көмектеседі 3) екеуі де дүниенің белгілі сүретін ұсынып, адамға шындықпен қаты-настарды орнатуға көмектеседі. Ғылым – адам қызметінің және мәдениеттің саласы.Оның міндеті ақиқат туралы объективті білімдерді әзірлеу және теориялық жүйелеу болып табылады.Ғылыми таным бірқатар принциптерге негізделген.Ол принциптер ақиқатқа жетудің ғылыми көзқарасын және ғылыми танымның түрлерін анықтап, нақтылайды, жеткілікті талданған өзіндік ғылыми көзқарастың кейбір ерекшеліктерін белгілейді. Ғылым этикасы-жаңадан қалыптасып келе жатқан келешегі зор кешенді өрелі бағыт. Ол ғылыми қызметтің әлеуметтік – этикалық және гуманистік проблемаларын талдап, зерттейді. Ғылым – адамның мәндік күшінің, қабілетінің көрінісі. Ол адам мақсатына қызмет етеді. Өйткені дүниені қоғамдық мақсатқа сай өзгерту үшін оның заңдарын білу керек. Ғылым бүкіл дүниежүзілік, экологиялық және басқа да проблемаларды шешуде үлкен роль атқарады. Қорытындылай келе, мәдениет үлкен ағаш, ал ғылым,өнер және дін мәдениеттің бұтақтары. Мәдениет ол адамдардың рухани өмірінің барлық саласын қамтиды және көркемдік, эстетикалық, тағылымдық, танымдық өрнектері арқылы өзін әлемге паш етіп отырады. Майкл Фарадейдің «Ғылым фантазиямен қанаттанса женіске жетеді» деген тезисің қалай түсінуге болады. Мини-эссе – талқылау жазыңыз. Майкл Фарадейдің "ғылым - фантастика" деген тезисі ғылым мен қиял арасындағы шекараны талқылауға шақыратын мәлімдеме болып табылады. Оның тезисі ғылыми идеялар, фантастикалық сюжеттер сияқты, қиялдан басталады дейді. Фарадейдің айтуынша, қиял жаңа ғылыми тұжырымдамаларды құруда шешуші рөл атқарады. Ол қиялды ғалымдар үшін шығармашылық қуат көзі ретінде көруге шақырады. Өзінің зерттеу тәжірибесінде Фарадей өз уақытында фантастикалық болып көрінетін, бірақ кейіннен ғылыми жаңалықтардан өз дәлелдерін тапқан кейбір идеялармен жиі жұмыс істеді. Фарадей сонымен қатар шығармашылықтың ғылымдағы маңыздылығы туралы мәселе көтеруі мүмкін. Кейде қиялдан туындайтын стандартты емес идеялар революциялық ғылыми жаңалықтарға әкелуі мүмкін. Қорытындылай келе, Майкл Фарадейдің "ғылым - фантастика" деген тезисі бізді ғылыми зерттеулердегі шығармашылық процесс туралы және қиял ғалымдарға шабыт ретінде қалай қызмет ете алатындығы туралы ойлауға шақырады. Бұл сонымен қатар жаңа білім іздеуде еркін шығармашылық пен қатаң ғылыми әдістеме арасындағы тепе-теңдіктің маңыздылығын көрсетеді. Қарама қайшылық қана ғылымның дамуына ықпал етеді Сергей Капица Қарама-қайшылықтар мен пікірталастар дамудың негізгі ынталандырушысы бола отырып, ғылыми процестің ажырамас бөлігіне айналды. Сергей Капица дәл қарсылық пен қарама-қайшылықта ғалымдарды зерттеудің жаңа жолдарын іздеуге итермелейтін күш бар екенін дұрыс атап өтті. Қарама-қайшылықтар әртүрлі көзқарастардан, әдістемелерден және деректерді түсіндіруден туындайды. Оларды кедергі ретінде қарастырудың қажеті жоқ, керісінше, мәселені түсінуді тереңдету мүмкіндігі ретінде. Дәл осы қарама-қайшылықтар процесінде ғалымдар өз көзқарастарын қайта қарауға, мұқият эксперименттер жүргізуге және білімдерінің шекараларын кеңейтуге мәжбүр. Ғылым тарихы ғылыми пікірталастар мен даулар революциялық жаңалықтарға әкелген мысалдарға толы. Мысалы, химия тарихындағы Атомистер мен атомның балама модельдері арасындағы қарама-қайшылық кванттық механиканың дамуына түрткі болды. Бұл қайшылықтардың ғылыми ойлау эволюциясында қалай маңызды рөл атқарғанының айқын мысалы. Дауларды сәтті шешу ғалымдардан икемділік пен жаңа идеяларға ашықтықты талап ететінін атап өткен жөн. Ғылыми қауымдастық келіспеушіліктерді басудың орнына пікірталастар мен пікір алмасуды ынталандыруы керек. Осылайша, қарама-қайшылықтарды жағымсыз құбылыстар ретінде емес, ғылыми прогрестің қозғаушы күші ретінде қарастыруға болмайды. Олар ғалымдарды қалыптасқан идеялардан асып түсуге және әлемді жаңа, тереңірек түсінуге ұмтылуға мәжбүр етеді." "Ғылымдағы Қайшылықтар интеллектуалды өсуді ынталандырып қана қоймай, сонымен қатар ғылыми парадигмаларды қалыптастыру процесінде шешуші рөл атқарады. Дәл қазіргі теориялар мен жаңа идеялар арасындағы қайшылықтарда ғылыми түсініктегі революциялардың негізі қаланады. Капица атап өткендей, қолданыстағы идеяларға қарсылық ғалымдарды ескі ұғымдарды қайта қарастыруға және инновациялық тәсілдерді іздеуге мәжбүр етеді. Мысалы, Дарвиннің эволюция теориясы өз заманының кейбір ғалымдарының қатты қарсылығына тап болды, бірақ дәл осы пікірталастар биологиялық әртүрлілікті тереңірек түсінуге әкелді. Қарама-қайшылықтар көбінесе қолданыстағы теориялардың әлсіз жақтарын анықтап, олардың негіздерін жақсартуға итермелейді. ХХ ғасыр физикасында салыстырмалылық пен кванттық механикадағы Қайшылықтар жол теориясы сияқты жаңа, біртұтас теориялардың пайда болуына әкелді. Алайда, барлық қарама-қайшылықтар оң нәтижелерге әкелмейтінін атап өткен жөн. Бақыланбайтын пікірталас ғылыми прогресті бәсеңдетуі мүмкін. Сондықтан сыни ойлауды сақтау мен жаңа идеяларды қабылдау қабілеті арасындағы тепе-теңдікті табу маңызды. Қорытындылай келе, Қайшылықтар ғылыми эволюцияда орталық рөл атқарады, ғалымдарды интеллектуалды ашықтық пен инновациялық ойлауға шақырады. Олар ғылым ескірген идеяларда қатып қалмас үшін, бірақ қоршаған әлемді түсінуде жаңа перспективалар ашатын дамуды жалғастыру үшін қажет." Эссе: Білім – күш 17-ғасырдың көрнекті философы және ғалымы Фрэнсис Бэкон артына білім мен билік арасындағы байланысты түсінудің ірге тасы болған афоризмін қалдырды. «Білім – күш» жай ғана философиялық концепцияны білдірмейді, сонымен қатар қазіргі әлемде табысқа жетуге және ықпал етуге ұмтылатындар үшін жетекші қағидаға айналады. Бұл мәлімдеменің негізінде білім өмірімізді өзгертіп, жақсарта алатын бірегей ресурс береді деген сенім жатыр. Білім мен хабардарлық жаңа мүмкіндіктер мен перспективаларға есік ашатын негізгі құралдарға айналады. Білімі бар адам қоршаған әлемді тереңірек түсініп қана қоймайды, сонымен қатар болып жатқан оқиғаларға әсер ету қабілетіне ие болады. Қоғамда білімді билікпен теңестіреді. Біліммен қаруланған адамдар әсер ету позицияларын иеленеді және түйсігі ғана емес, сонымен қатар мағыналы талдауды басшылыққа ала отырып, негізделген шешімдер қабылдауға қабілетті. Білім өзімізді және басқаларды жақсы түсінуге, қоғамдық өмірдің белсенді қатысушысы болуға және прогреске үлес қосуға мүмкіндік береді. Баконың афоризмінде де білімді қолданудың маңыздылығы атап көрсетілгені көңілге қонымды. «Білім – күш» тұрғысында ақпаратқа ие болу ғана емес, оны іс жүзінде шебер қолдану. Өз білімін іс жүзінде сәтті жүзеге асыра алатын адам айналасындағы әлемді өзгерте алатын теңдесі жоқ күшке ие болады. Қорыта айтқанда, Фрэнсис Баконың «Білім – күш» афоризмі білімге ұмтылу жеке тұлғаның даму жолы ғана емес, сонымен қатар қазіргі қоғамдағы ықпал мен күштің кілті екендігіне шабыт беріп, еске салу қызметін атқарады. Білім бізді іштей байыта отырып, сонымен бірге интеллект пен білім бәрінен жоғары тұратын әлемде бізді күштірек және ықпалды етеді. Ғұмарбек Даукеев: тұлға, инноватор, ғалым. Ғұмарбек Жүсіпбекұлы Дәукеев — біздің университетіміздің негізін қалаған, осындай білім деңгейіне және еліміздің басқа жоғары оқу орындарының арасындағы құрметіне жеткізген, абыройын көтерген тұлға. Ол техника ғылымдарының кандидаты, профессор, Қазақстанның саяси қайраткері, Алматы энергетика және байланыс университетінің тұңғыш ректоры. Өмірбаянын айта кететін болсақ, 1948 жылы 31 шілдеде Семей қаласында дүниеге келген. Ленин атындағы Қазақ политехникалық институтын 1971 жылы бітірген. Әр жылдары Алматы энергетика институтының кәсіподақ комитетінің төрағасы, Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинеті Іс Басқармасының ҒТБ бөлімінің сектор меңгерушісі болып жұмыс істеді, Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Ғылым және техника жөніндегі Жоғары Кеңестің аппаратын басқарды(1994–1996). 1997 жылдың сәуір айынан бастап Алматы энергетика және байланыс университетінің ректоры болып жұмыс істеді. "Ерен еңбегі үшін", "Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 10 жыл"медальдарымен марапатталған. 50-ден астам ғылыми жарияланымның авторы, бес авторлық куәлігі мен патенті болған. 2010 жылдың шілде айында Алматы Энергетика және Байланыс Институтына университет атағы берілген болатын. 2019 жылдың 27 маусымында университетіміз ресми түрде "Ғұмарбек Жүсіпбекович Даукеев атындағы Алматы Энергетика және Байланыс Университеті" болып аталатыны айтылды. Алматы Энергетика жəне Байланыс Университеті - мемлекет пен академиялық қоғаммен мойындаған, Орта Азияданың, өз саласындағы көшбасшы жоғары оқу орны. Осындай жетістіктерге жетуіміз Ғұмарбек Жүсіпбекұлы Даукеев ағамыздың арқасы екені барлығымызға белгілі. Ғұмарбек Жүсіпбекұлы Дәукеев біздің жүрегімізде мәңгі қалады жүктеу/скачать 26,47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|