Қазақ тілі ш. Б. Сағатова

ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКА, ҚАРЖЫ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САУДА УНИВЕРСИТЕТІ

• ҚАЗАҚ ТІЛІ
• Ш. Б. Сағатова,
• филология ғылымдарының кандидаты, аға оқытушы
• E-mail: astana14_14@mail.ru
• Тел. 87782223750
• Нұр-Сұлтан – 2020

Сабақтың тақырыбы: Атаның емес, адамның баласы бол...

• Сабақ мазмұны:
• 1. Қазақ дүниетанымындағы адами келбет. Елге қажетті игілікті іс. Ел кәдесіне жарау, елдің өркендеуіне үлес қосу, отанға қызмет ету туралы ғибратты ойлар.

АТАНЫҢ ЕМЕС, АДАМНЫҢ БАЛАСЫ БОЛ...

• 2. Қоғамдық, әлеуметтік-мәдени, әлеуметтік-тұрмыстық сала бойынша орындалатын/орындалған іс-әрекет туралы сипаттама ақпарат беру, тұжырым жасау, негіздеу, дәлелдер келтіру; Сөз тудырушы және сөз түрлендіруші модельдерді білу, меңгеру

САБАҚТЫҢ ЖОСПАРЫ

• Мәтінмен жұмыс
• - мәтінді тыңдау (оқытушы оқиды);
• - мәтінді мәнерлеп оқу;
• - мәтін бойынша 5-6 сұрақ құрастыру;
• - Досбол шешеннің сөзін жаттау

САБАҚТЫҢ ЖОСПАРЫ

• 2. Төмендегі тақырыатар төңірегінде пікірталас құрыңыз:
• Қазақ дүниетанымындағы адами келбет. Елге қажетті игілікті іс. Ел кәдесіне жарау, елдің өркендеуіне үлес қосу, отанға қызмет ету туралы ғибратты ойлар.

САБАҚТЫҢ ЖОСПАРЫ

• 3. 100 жаңа есімге енген адамдар туралы ақпарат жинаңыз.
• 4. Сөздік диктант. Отбасы, әулет, туыс ұғымдарына қатысты сөздерді жазыңыз.
• 5. Абайдың 37-қара сөзін оқып, жаттаңыз.

Есімізге түсірейік!

• Морфология сөз және оның формаларын тексереді. Сөз формасына сөздің негізгі және туынды түбірі, біріккен, қосарланған, қысқарған сөздер, әртүрлі қосымшалар: сөз тудыратын, сөзге қосымша мағына беретін, сөз бен сөзді байланыстыратын түрлері енеді.
• Морфология сөзді топтарға бөліп, олардың әрқайсысына тән грамматикалық формаларын анықтайды.
• Әр сөз табына тән категориялардың ерекшелігін қарастырады.
• Сөз түбір мен қосымша сияқты түрлі бөлшектерден тұрады. Сөздің бастапқы мағына беретін ең түпкі бөлшегі түбір деп аталады.

Есімізге түсірейік!

• Қосымша жалғанған сөз қосымшалы сөз деп аталады.
• Қосымшаның екі түрі бар: 1) жұрнақ; 2) жалғау.
• Жұрнақ өзі жалғанған сөздің мағынасын өзгертіп, жаңа сөз тудырады және өзі жалғанған сөздің рең мәнінтүрлендіреді.
•  Жұрнақ екіге бөлінеді:
• 1) сөз тудырушы жұрнақтар;
• 2) сөз түрлендіруші жұрнақтар.
•  Сөз тудырушы жұрнақ өзі жалғанған сөздің мағынасын өзгертіп, жаңа сөз тудырады. Мысалы, ақыл + ды + лық, көр + еген + ді + лік, әдіс + кер + лік, талғам + паз + дық, сүз + еген, шаш + ыра + ңқы, би + ші, қобыз + шы, құм + айт, шөл + ейт, т.б.
• Сөз түрлендіруші жұрнақ өзі жалғанған сөздің рең мәнін ғана түрлендіреді, негізгі мағынасын өзгертпейді, жаңа сөз тудырмайды. 
• Мысалы, жапырақ + ша, көл + шік, қора + шық, апа + тай, ата + й, сар + ғыш, қыз + ғылтым, ағ(а) + еке,т.б.

ЖАТТЫҒУЛАР ОРЫНДАУ

• 7. 9-17-тапсырмаларды жазбаша орындаңыз.

ҚОРЫТЫНДЫ

• Сонымен, бүгінгі сабақта сіздермен қазақ дүниетанымындағы адами келбет туралы біршама ой қозғадық, жұрнақтарды қайталадық.

*АБАЙ ҚҰНАНБАЙҰЛЫНЫҢ ТУҒАНЫНА 175 ЖЫЛ ТОЛАДЫ*

• Жастықта бір күлгенің мың қаралық.

*АБАЙ ҚҰНАНБАЙҰЛЫНЫҢ ТУҒАНЫНА 175 ЖЫЛ ТОЛАДЫ*

• Жастықта көкірек зор, уайым жоқ.

*АБАЙ ҚҰНАНБАЙҰЛЫНЫҢ ТУҒАНЫНА 175 ЖЫЛ ТОЛАДЫ*

• Жігіттер, ойын арзан, күлкі қымбат.

*АБАЙ ҚҰНАНБАЙҰЛЫНЫҢ ТУҒАНЫНА 175 ЖЫЛ ТОЛАДЫ*

• Егер ісім өнсін десең - ретін тап.

*АБАЙ ҚҰНАНБАЙҰЛЫНЫҢ ТУҒАНЫНА 175 ЖЫЛ ТОЛАДЫ*

• Еңбек - қуаныш,
• Жалқаулық – арылмас азап.

*АБАЙ ҚҰНАНБАЙҰЛЫНЫҢ ТУҒАНЫНА 175 ЖЫЛ ТОЛАДЫ*

• Еңбексіз мал дәметкен - қайыршылық.

*АБАЙ ҚҰНАНБАЙҰЛЫНЫҢ ТУҒАНЫНА 175 ЖЫЛ ТОЛАДЫ*

• Жұмысы жоқтық,
• Тамағы тоқтық,
• Аздырар адам баласын.

*АБАЙ ҚҰНАНБАЙҰЛЫНЫҢ ТУҒАНЫНА 175 ЖЫЛ ТОЛАДЫ*

• Дүниеде жалғыз қалған адам - адамның өлгені.

*АБАЙ ҚҰНАНБАЙҰЛЫНЫҢ ТУҒАНЫНА 175 ЖЫЛ ТОЛАДЫ*

• Орынды іске жүріп ой таппаған,
• Не болмаса жұмыс қып, мал таппаған. Қасиетті болмайды, ондай жігіт, Әншейін құр бекерге бұлғақтаған.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАҚМЕТ!