Адамның дыбыстау мүшелері негізгі үш саладан тұрады:
тыныс мүшелері
тамақ мүшелері
қуыс мүшелері
Қазақ тіліндегі вокализм туралы бірнеше зерттеу еңбектер жазылса да, дыбыстардың дауысты, акустикалық табиғаты осы күнге дейін шешілмей келе жатқан мәселелердің бірі деп қарайды академик С.Кеңесбаев
Фонетиканың зерттейтін дыбыстары – адамның дыбыстаушы мүшелері арқылы жасалса, бір-бірінен сапалық жағынан ажыратылатын, сөз құрауға әсері бар тілі дыбыстары фонетиканың міндетіне дыбыстың жасалу, екпін, интенрция т.б. жақтарын акустико-физиологиялық немесе акустико-артикуляциялық тұрғыдан қарастыру жүктелген.
Тіл дыбыстарының мәні лексикалық мағыналы сөз құрап, ойды жеткізуге, түсінуге қызмет ететіндігінде деп білген жөн. Дыбыс қоры артикуляциялық акустикалық және фонологиялық тұрғыдан зерттеледі. Акустика – естілу, физиканың дыбысты зерттейтін бөлімі, дыбыстардың естілуі.
Тілдегі фонетикалық процестер екі топқа бөлінеді:
комбинаторлық және позициялық
Комбинаторлық фонетикалық процестер
Ассимиляция
Диссимиляция
Аккомадация
құбылыстары болып бөлінеді.
Позициялық,фонетикалық процестерге сөйлеу тілінде орын
алатын анлауттық,инлауттық және ауслаттық дыбыстық
өзгерістер жатады.
Ассимиляция Сөз құрамында немесе сөз аралығында көршілес келген дауыссыз дыбыстардың бірі екіншісіне ықпал етіп,өзара үндесуі.
Диссимиляция Ассимиляцияға қарама-қарсы құбылыс.Диссимиляция біркелкі дыбыстардың немесе өзара ұқсас дыбыстардың әр басқа болып өзгеруі.
Аккомодация Көршілес келген дауыстының әсері нәтижесінде дауыссыз дыбыстар артикуляциясында болатын өзгеріс.
Сөйлеу тіліндегі позициялық фонетикалық өзгерістердің үш түрлі позицияда келуіне байланысты анлауттық,инлауттық және ауслатық фонетикалық процестер болып жіктеледі.
Анлаутқа байланысты фонетикалық құбылыстар қатарына протеза, эпентеза,
