Қазақстан аумағындағы тас ғасырына қатысты археологиялық ескерткіштердің ашылуы
Алтын Орданың Еуразия империясы ретінде құрылуы
жүктеу/скачать 0,81 Mb.
|
| Алтын Орданың Еуразия империясы ретінде құрылуы.
1227ж. Шыңғысхан қайтыс болды. Ол өлгеннен кейін1235ж. Қарақорымда өткен монғол ақсүйектерініңқұрылтай жиналысы Шығыс Еуропаға жаңа жорықжасауға шешім қабылдады. Монғол әскерлерінШыңғысханның мұрагер немересі, Жошының екінші ұлыБату басқаратын болды.Бату әскері 1236 жылы Камадағыбұлғарларды, мордваларды талқандап, 1237 ж. орысмекендеріне келіп шүйлікті. Рязань, Мәскеу, Владимир түбінде монғол әскерлерімен кескілескен ұрыстар жүрді. 1239 ж. басында монғол әскерлері Еділ өзенінің ту сыртынан орыс жеріне екінші жорыққа аттанды. Қызуұрыстар жүргізе отырып, монғолдар Перяславльқаласын, онан кейін Чернигов қаласын алып, оны өртепкүлге айналдырды. 1240 ж. күзінде Бату Киевтіталқандады, олар Польша, Венгрия, Чехияны және басқада елдерді басып алды. Батудың екпінді жорығыбарысында монғолдар кең байтақ жерге ие болды. Оныңшегі батыста - Днестрге, шығыста - Ертіске, Солтүстікте- Батыс Сібір ойпатына, Оңтүстікте Солтүстік Кавказғадейін жетті.Бату иеліктерінің құрамына оңтүстік-шығыста Солтүстік Хорезм мен Сырдарияның төменгіжағындағы жерлер енді. Оңтүстік орыс княздіктері де Батуға тәуелді болды. Осындай аса зор мемлекет шығысдеректемелерінде Көк Орда, ал орыс жылнамаларындаАлтын Орда деп аталды. Астанасы алғашындаЕділ бойындағы Сарай Батуда болса, Кейін Сарай Беркегекөшірілді. Алғашында Алтын Орда деген ұғым болмаған. Бұл атау орыс деректерінде тек XVIғ. аяғында пайдаболған. Өтеміс қажының «Шыңғыснама» шежіресіндебұл туралы аңыз бар. Территориялық аймағы – Шығыс Дешті Қыпшақ яғни Обь пен Ертістің жоғарғы жағынан, Еділ мен Амударияның төменгі бойларына дейінгі жері, Хорезм мен Батыс Сібірдің бір бөлігі, жаңадан жаулапалынған жерлер енді. Бату -1243-1255 жж., Берке -1257-1266 жж., Мөңке-Темір -1266-1280 жж., Төле Мөңке- 1280-1287 жж., Төле-Бұқа -1287-1291 жж., Тоқа-Темір-1291-1312 жж., Өзбек 1312-1342 жж., Жәнібек- 1342-1357 жж., тұсында қуатты кемеліне келіп, билігімейлінше күшейе түсті. Егер Жошы мен Бату Монғолиядағы ұлы ханға белгілі бір дәрежедебағынышты болса, Беркеден бастап Алтын Орда хандарыөздерін тәуелсізбіз деп есептеді. Ол БатысЕуропамен, Мысырмен, Кіші Азиямен, Үндістанмен, Қытаймен саудасаттық жүргізді, әр түрлі кәсіпшілікпен айналысып, қолөнерді дамытты. Беркенің кезінде Алтын Орда мен Египет сұлтаныБейбарыс арасында байланыс күшейе түсті. 1262 ж. Бейбарыс Алтын Орда ханы Беркемен өзара достыққарым қатынас орнату үшін өз елшісін жіберді. Мұнанкейін екі ел арасында әскери, сауда, діни, мәденибайланыстар орнады. Берке хан тұсында Алтын Ордағаене бастаған ислам діні кейін Өзбек хан тұсында үстемдінге айналды.1312ж. Өзбек хан исламды Алтын Орданың мемлекеттік діні деп жариялады. Алтын Орданың гүлденген мезгілі осы Өзбек хан (1312-1342жж.) мен оның баласы Жәнібек ханның (1342-1357жж.) билік еткен тұстары болды. Өзбек хан қалаларда медресе салдырып, мұсылмен дінініңтаралуына септігін тигізді. жүктеу/скачать 0,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|