Қазақстан аумағындағы тас ғасырына қатысты археологиялық ескерткіштердің ашылуы
Қазақстанның түркі дәуіріндегі ортағасырлық сәулет ескерткіштері
жүктеу/скачать 466,2 Kb.
|
аза стан аума ында ы тас асырына атысты археологиялы ескертк
| 26. Қазақстанның түркі дәуіріндегі ортағасырлық сәулет ескерткіштері.
Сәулет өнері ескерткіштері — оны жасаған қоғамнын өмірі туралы аса бай ақпарат көзі. Өнердің және құрылыс техникасының ескерткіштері болумен қатар, олар дәуірдің эстетикалық нормалары, идеологиясы туралы, ғылыми-техникалық мүмкіншіліктің дамуы туралы, мәдени қарым-қатынастар туралы, құрылыс қоленерінің ұйымдастырылуы мен деңгейі туралы айқын түсінік береді. Оңтүстік Қазақстан мен Жетісуда қазіргі кезге дейін сақталған архитектуралық құрылыстар саны көп емес және мұсылмандық орта ғасырлар дәуірімен шектелген. Сондықтан сәулет енері тарихының жалпы проблемаларын шешу, архитектуралық-көркемдік бейне эволюциясын ашып көрсету, сәулет өнері дамуының зандылыктарын зерттеу көбінесе сәулет енері ескерткіштерін археологиялық зертгеуге байланысты. Сәулет өнері археологиялық қазба жұмыстарында табылған ескерткішерде, тіпті тас дәуірі ескерткіштерінің өзінен-ақ ұшырасып, одан кейінгі кезендерде барған сайын ұлғая береді. Ол адамның материалдық жәнерухани мәдениет сапаларын біріктіретін жасампаздыққызметінің ерекше түрі — «пайданың, беріктік пен әсемдіктің» ұштастырылуы болып табылады. Қалаларда еңселі ғибадатхана және діни ғимараттарболған. Ақбешім мен Суябтан екі будда ғибадатханасытолық қазып ашылды, олардың мерзімі ВЫЫ ғасырдың аяғы — ВЫЫЫ ғасырдың басы депбелгіленді. Бірінші Акбешім ғибадатханасы тікбұрышты етіп жоспарланған. Көлемі 76х22 м. Ол мінажат ететін орын мен галереядан тұрады, оларғааула жақтан үш орамды баспалдақ апарады. Мінажаторны жанындағы сегіз бағаналы залдың төбесітегістеліп жабылған. Шығыс жағына тұрғылықтыжәне шаруашылық мақсатындағы қақпалықұрылыстар орналасқан. Олардың жүйесінешаршьшап жоспарланған кішкене шіркеу қосылған. Дәліздің қабырғаларын бойлай жасалған туғырлар мен сокілерге мүсіндер қойылынты. Кіреберістегі целладаекі жағында сатылы екі тұғыр тұр, оларға аяғынсалбыратып отырған Будданың мүсіндері қойылғанболса керек. Мінажат орнының еденінениконостастың Будда бейнеленіп, алтын жалатылғанқаңылтырлары (9) табылды. Жетісудың несториан-христиандары ғибадатханаларының архитектурасыжөнінде Ақбешім қала орны шахристаныныңсолтүстік-батыс бөлігінен аршылған шіркеуденаңғаруға болады. Жоспарлануы жөнінде бұл — кіреберісі арқамен көркемделген тік бұрыштығимарат. Оның көлемі 36х15 м. Үй ұзын жағынанбатыстан шығысқа қаратылған; батыс жағында аула бар, оның қабырғаларын бойлай бастапқыда жаппажасалған. Шығыс жағында шіркеудің өзі орналасқан. жүктеу/скачать 466,2 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|