Қазақстан бірінші дүниежүзілік соғыс және ақпан революциясы жылдарыңДА
жүктеу/скачать 0,76 Mb. Pdf көрінісі
|
қаз.тарих
| Қазақ революциялық комитеті
, Қазревком – Кеңес өкіметінің азамат соғысы жылдарында құрылған уақытша органы. Қазақ өлкесін басқару үшін РКФСР ХКК-нің “Қырғыз өлкесін басқару жөніндегі уақытша әскери-революциялық комитет туралы” қаулысы бойынша 1919 жылы 10 шілдеде құрылған. Оның алғашқы құрамына: С.Пестковский (төраға), А.Байтұрсынов , В.Лукашев , Ә.Жангелдин , М.Тұнғашин , С.Меңдешев , Б.Қарата ев кірді. Әр түрлі уақытта Қазақ ревкомының мүшесі болып Ә.Әйтиев , С.Арғыншиев , А.Авдеев , Ғ.Әлібеков , Б.Қаралдин еңбек етті. Қазревком “Өлкені жоғары әскери-азаматтық басқаруды” өз қолына жинақтап, қазақ халқының мемлекеттігін құру мақсатында өлке Кеңестерінің Құрылтай съезін шақыруға жағдай жасады. Шын мәнінде ревком өкіметтің Қазақстандағы осынау төтенше органының әр түрлі саладағы орасан көп жұмысты атқаруына, Қазақстан Кеңестерінің Құрылтайшы съезін әзірлеп, өткізуіне тура келді. Бірінші Бүкілқазақтық сьез ■ Бірінші жалпықазақ съезі - 1917 жылы 21-26 шілде аралығында Ақмола, Семей, Торғай, Орал, Жетісу, Сырдария, Ферғана облыстарынан және Бөкей ордасынан 20-дан астам қазақ өкілдерінің қатысуымен Орынбор қаласында өткен сиез. Ол Х.Досмұхамедұлының төрағалығымен, А.Байтұрсынұлының, Ә.Көтібаровтың, М.Дулатовтың, А.Сейітовтың Хатшылығымен өтті. Бірінші жалпықазақ сиезінің күн тәртібіне сол тарихи кезендегі елдің әлеуметтік- экономикалық және қоғамдық-саяси өміріне Қатысты төмендегідей 14 мәселе қойылды: Мемлекеттік құрылыс. Қазақ автономиясы. Жер мәселесі. Халық милициясы. Земство. Оқу мәселесі. Сот мәселесі. Дін мәселесі. Әйел мәселесі. Бүкілресейлік құрылтай жиналысы. Бүкілресейлік мұсылмандар кеңесі. Қазақ саяси партиясы. Жетісу оқиғасы. Алаш партиясының құрылуы ■ Алаш партиясы 1917 жылы 21-26 шілдеде Орынбор қаласында өткен Бірінші б үкілодақтық съездің шешіміне байланысты құрылған еді. Бұл съезге А қмола, Семей, Торғай, Орал, Жетісу, Ферғана, облыстарынан және Б өкей ордасынан делегаттар қатысқан. Съезде қаралған 14 мәселенің ішіндегі ерекше ма ңыздысы қазақ қоғамының сол кездегі алдында тұрған ма қсаттарына сәйкес қазақтың дербес саяси партиясын құру болатын. Бұл м әселені талқылау барысында съезд іс жүзінде партияны Ұйымдастыруға арнал ған Құрылтай Жиналысына айналады. Жа ңадан құрылған партия қазақ атауының синонимі "Алаш" деген атқа ие болды. Оны ң құрамына қазақтың ғылыми және шығармашылық зиялыларыны ң белгілі өкілдері - М.Тынышбаев, М.Ж ұмабаев, Ш.Құдайбердиев, Ғ.Қарашев, С.Торайғыров, Х.Ғаббасов, Ә.Ермеков, Ж.Досмұхамедов, М.Дулатов тағы басқалар кіреді ■ XX ғасырдың басындағы елдегі аласапыран қиын кезеңде халықтың қамын ойлаған саяси күш – Алаш қозғалысы болатын. Осы қозғалыстың басында – саяси мәдениеті әлемдік деңгейге көтерілген, оқыған, сауатты, кәсіби даярлығы заманына сай адамгершілік-имандылық қасиеттері ата- бабамыздың сан ғасырлық қастерлі құндылықтарымен сусындаған Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, М.Тынышбаев, Ж.Ақбаев, Б.Қаратаев сияқты дүлдүлдер тұрса, солардың ізін басқан болашақтың нарқасқа ұлдары – Ж.Досмұхамедов, М.Жұмабаев, С.Сейфуллин, М.Шоқай, Т.Рысқұлов, С.Сәдуақасов, Ж.Аймауытов, М.Әуезов тағы басқалар одан әрі дамытты. |