Қазақстан республикасы 45minut kz – 45minut org Ұстаздарға арналған басылым редакциясы

- Әлтай нан жеп жатыр!
- Нан?!
«Нан» деген сөзді естігенде, ұйқы шайдай ашылады. «Нан» деген сөз - алыстағы ауылдан апаң келіп тұр дегенмен 
бірдей. Сәттіғұл барып Әлтайдың үстінен көрпені жұлып алады. Әлтай қақпанға түскен қасқырдай ақсиып айбат 
шегеді.Бірақ өзінің кінәсі басым екенін сезіп жаси бастайды.
4- бөлік
-Мә, — дейді аң-таң болған жолдасына Әлтай бір тілім нан ұсынып. Нан жетпегендерге бір уыс талқан немесе бір түйір 
құрт тиеді. Бөлме іші мейірімге толғандай. Сол сезімнің әлдилеуімен он бала тәтті ұйқыға кетеді.Түстерінде бір қанар 
нан арқалап, балаларға үлестіріп жүрген дәу ағайды көреді. Жаңа жыл екен дейді. Интернат асханасының қақ ортасына 
үлкен шырша орнатылған екен. Шыршаның әрбір бұтағынан қызыл-күрең бөлке-бөлке нан салбырап тұр екен. Сол 
бөлкелердің қақ ортасына Әлтайды да салбыратып іліп қойған екен.Дәу ағай Аязата болған екен.Жаңа жылда кәмпит 
орнына бір-бір бөлке нан сыйлап жүр екен.
Нұр жаусын саған, интернаттың қара наны!
Дәптермен  жұмыс     
Сандықшаның  ішіндегі сөздердің мағынасын ашып жазу.Мәтін ішінен іздеп табу.
Сөздік жұмысы
Ебі келсе - ыңғайы , реті келсе.
Интернет – ауылы алыстағы балалар жатып оқитын орын.
Жаси бастайды – жуаси бастайды.
Палундра –Аттан!.
Қанар – қап.
ІІІ. Толғаныс
«Еркінжазу» стратегиясы
«Жаңа   жылдық   жаңаша түс » деген тақырыпта ешкімнің ойына келмейтін қызық оқиғалы  мәтін құрастырып 
жаз.
                « ИНСЕРТ »   стратегиясы
         Білем  
      Мен   үшін 
       жаңалық 
     Білдім
Қорытынды:
- Мәтіннің  тақырыбы не жөнінде?
- Мәтін  қалай аяқталатын еді?
- Интернат  деген не?
- ИНТЕРНАТ –ауылы алыстағы балалар жатып оқитын  жер.
-Интернат балаларының өмірі неліктен қиын  болды?
-Жаңа жыл қарсаңында балалардың түсіне ойыншық ,кәмпит емес ,неліктен нан кіреді ?
Үйге тапсырма
Мазмұндау
Бағалау
Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау
Кері байланыс
Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам ауданы
 «Айнабұлақ» негізгі орта мектебінің математика пәні мұғалімі 
 Рахатова Нигора Нишанбаевна 
Тақырыбы: «Аралас сан»
Мақсаты:
Білімділік: Оқушылардыңойлауқабілетін, ой ұшқырлығын, оқуғаынтасынарттыру;
Дамытушылық: Ұйымдастырушылыққабілетіндамыту;
Тәрбиелік: Оқшылардыұйымшылдыққа, нақтыпәнгеқызығушылыққа, жауапкершілікке, өзін - өзітәрбиелеугеүйрету;
Көрнекілігі: газеттер, логикалықтапсырмалар
Сабақжоспары: 
1.    Ұйымдастырушылықкезеңі (2мин)
2.   Өткенсабақтықайталау (5мин)
3.    Жаңатақырыптымеңгеру (15мин)
4.   Жаңатақырыптыбекіту (15мин)
5.     Бағалау (5 мин)
6.     Қорытындылау (3мин)
Сабақжоспары: 
Ұйымдастырушылықкезеңі. Топтардыанықтау (ойын, « біліммеңгерупоезды») бағалаупарағын беру, топтыңспикерін 
(станция басшысын) анықтау.
1 аялдама. «Білімдіанықтаустанциясы»өткентақырыпбойыншаматериалдықайталапескетүсіру, 
Жайбөлшектерді қысқартырып керекті әріпті табындар.
АА, А,А,А,Р,Л,С,С,Н ,Д,Р
37

А
Р
А
Л
А
С
С
А
Н
Д
А
Р
Жаңа тақырып: 
2 аялдама: «Жаңа белімді ұғыну»тақтада жаңа тақырыпты көрсету(АРАЛАС САНДАР).
Оқулықпен жұмыс.
Жаңа білімді ұғынудың өзектіліктері.
Бүтін бөліктен және бөлшек бөліктен тұратын сан аралас сан деп аталады.
Бұрыс бөлшекті аралас сан түрінде жазуға болады.
1.Бұрыс бөлшекті аралас сан түрінде жазу.
Бұрыс бөлшекті аралас сан түрінде жазу үшін:

Бөлшектің алымын бөліміне қалдықпен бөлу керек;

Толымсыз бөлінді аралас санның бүтін бөлігі болады,

Қалдық бөлшек бөліктің алымы,ал бөлгіш бөлімі болады
Мысалы:
Жазылуы
Осы сияқты
1.Аралас санды бұрыс бөлшек түрінде жазу.
Аралас санды бұрыс бөлшек түрінде жазу үшін:
14
Аралас санның бүтін бөлігін бөлшек бөлігінің бөліміне көбейту керек;
15
Шыққан көбейтіндіге бөлшек бөлігінің алымын қосып,алым
ету керек;
16
Бөлшектің бөлімін өзгертпей,бөлім етіп қалдыру керек.
Мысалы:
Жазылуы
Осы сияқты
Жаңа сабақты бекіту:
3 аялдама: Оқулықпен жұмыс:
№869 Екі топпен жұмыс.(Тақтада жұмыс)
І топ: №869 (1,2,3)
ІІ топ: №869 (4,5,6)
№870 .
І топ: (1)бұрыс бөлшегін аралас сан түрінде жазыңдар
ІІ топ: (2)аралас сандарды бұрыс бөлшек түрінде жазыңдар
Екі топпен жұмыс. Станция басшыларына тапсырма №872 (1,2) 
Топтарға жұмыс:Аралас сан түрінде жазыңдар.
І топ: Жаяу адам 4 сағатта 22км жол жүрді.Жаяу адамның жылдамдығы сағатына неше километр?
ІІ топ: Тік төртбұрыштың ауданы .Оның ұзындығы 6см:Тік төртбұрыштың ені неше сантиметр?
4 аялдама: «Көңілді санау » Топпен жұмыс.
5 аялдама: Тест тапсырмалары.Оқушыларға жекелей тестер таратылады
1. «Көкшетау» лагеріне 120 ұлдар мен 180 қыздар келді. Олардыбірбөлмеге 6 баладанорналастырды. 
Барлықбалалардыорналастыруғанешебөлмекетті.
A) 50
 B) 40
 C) 100
 D) 30
 2. Килограмменжазыңыз: а) 2 ц 50 кг б) 1 т. В) 3ц 2кг
 А) 25кг, 10кг, 32кг 
 В) 205кг, 100кг, 320кг 
 С) 250кг, 1000кг, 302кг 
 D) 2050кг,100кг, 3020кг 
 3. Есептеңіз: 783-252•2-279 
А) 100 
 В) 36 
 С) 50 
 D) 0 
4. Еңбек сабағында екінші сынып оқушылары 24 балға, ал үшінші сынып оқушылары 72 баға жасады. Үшінші сынып 
оқушылары 2 сыныпқа қарағанда неше балға артық жасады
А) 99 
В) 48 
 С) 84 
 D) 46 
 Қорытындылау:
Бағалау (Рубрикатор және бағалау парағы бойынша спикерлердің бағалаулары)
Үйге тапсырма. 874
 ******
38

Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам ауданы 
«Айнабұлақ» мектебінің  биология пәнінің  мұғалімі  Зилола Рахатова
Тақырыбы: Мәдени өсімдіктердің келіп шығуы.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға мәдени өсімдіктердің түрлері, олардің шыққан орталықтары,адам өміріндегі мәңызы мен пайдасы 
туралы түсіндіру. Дамытушылық: Оқушылардың ғылыми дүниетанымын арттыру 
Тәрбиелік: Оқушыларды ана табиғатты қорғауға,өсімдіктерді көбейт уге үйрете отырып экологиялық тәрбие беру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Сабақтың көрнекілігі: мәдени өсімдік сүреттері, слайдтар, биологиялық
карточкалар, стикерлер.
Әдісі: топпен жұмыс,сұрақ-жауап, түсіндіру.
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі:
а) Оқушыларды сабаққа дайындығын тексіру.
ә) Психологиялық дайындық.
б) Топқа бөлу:жемістерді таңдау.
2. Үй тапсырмасын сұрау.
Орындаған оқушыларға стикелер таратып беру.
3. Өтілген тақырыптарды пысықтау арқылы жақа тақырыпты мағынасыны ашу.
Адасқан әріптер
1-топ.
I -а,с,р,ы,с,м,қ,а—сарымсақ
2-а,п,к,рт,о—картоп
3-а,б,қ,а,с,қ,а—-асқабақ
4-г,р,ж,і,ү,е—жүгері
5-а,қ,б,қ,а,б—бақбақ
2-топ.
1 -н,ү,б,ғ,к,с,ы,а—күнбағыс
2-ы,ж,м,р,а,п,о,ы,қ,а—орамжапырақ
3-л,е,ж,е,н,к,о,ж,ш,л—жолжелкен
4-ғ,а,р,қ,а,й,а—қарағай
5-т,ү,ы,и,р,м,н—итмұрын
Ойтолғаныс: «Жедел жәрдем»
Бүйректі таазартады 
Ыстықты түсіреді 
Жүрек соғысын реттейді. Бауырды тазалайды 
Бүйректі жұмысын жақсартады 
Қан көбейтеді 
Дәрумендерге бай 
Жаңа сабақ. Слайдтар арқалы түсіндіру
Мәдени өсімдіктер -адам қажетін өтейтін бағалы дақылдар.
Олардың 25 мыңнан астам түрлері бар.
                                                          Дәрілік 
Талшық
Тағамдық 
Мәдени өсімдіктер 
  Бояу                
                                                    Қант 
Эфир майы
5. Жаңа сабақты пысықтау.
Әр топ постер жасап, оңы қорғап береді.
Практикалық жұмыс №1
Мәдени өсімдіктерді егіп көбейту.
6. Оқушыларды дәмді жемістер мен бағалау.
Жеңімпаз топты анықтау.
7. Қорытынды:
Үйге тапсырма. Өсімдіктер арифметикасы.
Рефлекция 
Мен бүгінгі сабақта нені үйрендім 
39

4. Жаңа сабақ. Слайдтар арқалы түсіндіру
Мәдени өсімдіктер -адам қажетін өтейтін бағалы дақылдар.
Олардың 25 мыңнан астам түрлері бар.
                                                      Дәрілік 
               Талшық
Тағамдық 
Мәдени өсімдіктер 
 
              Бояу                
                                                             Қант 
Эфир майы
5. Жаңа сабақты пысықтау.
Әр топ постер жасап, оңы қорғап береді.
Практикалық жұмыс №1
Мәдени өсімдіктерді егіп көбейту.
6. Оқушыларды дәмді жемістер мен бағалау.
Жеңімпаз топты анықтау.
7. Қорытынды:
Үйге тапсырма. Өсімдіктер арифметикасы.
Рефлекция 
Мен бүгінгі сабақта нені үйрендім 
                         ОҚО  Сайрам ауданы  №89 «Қайнарбұлақ» жалпы орта мектебінің
                бастауыш сынып мұғалімі Мавланова  Насиба  
Сабақтың атауы
Б.Ысқақов. « Қыста қызық жұмыс бар»
Мақсаты
Мақсаты: Балаларды еңбекке баулу, 
қызығушылықтарын арттыру. Жыл 
мезгілдері туралы түсінік беру, әр жыл 
мезгілінің ерекшеліктерін түсіндіру.
Көрнекіліктер: суреттер, қыс мезгілі.
Әдіс - тәсілдері: сұрақ - жауап, түсіндіру, 
көрсету.
Күтілетін нәтиже
Психологиялық ахуал
Бір топ бала сырғанап,
Барады әне, жарысып.
Қалды артында қыр алап,
Іздерінен қар ұшып.
Қызығушылықты ояту
Мағынаны тану
Қыс келді. Далада қар жауып тұр. Күн 
суық, аяз. Ағаштардың бұталарын қырау 
басқан. Біреуі коньки теуіп, ал, 
кейбіреулері жотадан төмен қарай 
шанамен сырғанап келеді. Балалардың бәрі
көңілді, жүздерінен шаттық нұры ойнайды.
Асқар мен Елдос жалғыз аяқ жолға түсіп 
шаңғыларымен мектепке келе жатты. 
Кенет долы боран басталды.. Екеуі 
мектепке қарай жүгіре жөнелді. Сол кезде 
жаңғырған дауыс естіледі. Балалар дауыс 
шыққан жаққа қарай жүгірді. Бұлар жаурап
жылап отырған Мұрат екен. Ол коньки 
теуіп жүрген балардан қалып қойыпты. 
Асқар мен Елдос Мұратты үйіне әкеліп 
тастады.
Алдымда мұз айдын
Көрінер алыстан.
Асыққан балалар
40

Желменен жарысқан.
Аппақ қар айнала
Көңілді балалар.
Сырғанақ ойнаймыз
Зулайды шаналар.
- Сурет бойынша әңгіме құрастыру.
Сұрақ - жауап.
- Қазір жылдың қай мезгілі?
- Балалар, алғаш сабаққа келген күндеріңді 
естеріңе түсіріңдер. Сонда сендер қалай 
киініп келдіңдер?
- Ал қазір қалай киініп жүрсіңдер?
- Қыс несімен қызық?
- Қыста біз не жасаймыз?
Қыс.
Шыңнан сырғып түсті де,
Келді етекке қыс, міне.
Сергіту сәті
Шаңғы, коньки тебетін,
Аққала жасап ойнайтын,
Қай мезгіл деп ойлайсың?
(Қыс)
Ой толғаныс
Дидактикалық ойын.
"Қар жинау"
- Сабақтың соңында балаларға қыс туралы 
өлең оқып беру.
"Сырғанақ" Б. Жақып.
Үйге тапсырм
«Қыс  қызығы»  тақырыбында  сурете  салып  келу . 
Кері байланыс
Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам ауданы,
                                Манкент ауылы, «Айнабұлақ» негізгі орта
                             мектебінің 1 деңгей сертификатталған мұғалімі
                                     Муқаддас Рахатова Лутфилла қызы
                      
Сабақ тақырыбы:   Сабақта  дарынды  талантты оқушылармен жұмыс жасаудың тиімділігін  анықтау  жолдары 
Сабақ мақсаты:  Талантты  және  дарынды  оқушылар  жайлы  заманауи  түсінік  беру арқылы  сынып   ішінен  ерекше  
қасиетке  ие   оқушыларды  анықтау,  олармен тиімді  жұмыс  жүргізудің  жолдары  жайлы  айту.
Оқу нәтижесі: Талантты және дарынды балалармен жұмыс жасау тиімділігі туралы  мағлумат алады, түрлі тапсырмалар  
беру арқылы дарынды және талантты оқушыларды анықтау жолын табады.  
Түйінді идеялар: Талантты және дарынды балалардың мінез – құлқының  пайдалы тізімін жасап ұсындық. Видео ролик 
арқылы мұғалімдерге талантты және дарынды балаларды анықтауына ықпал етеміз.
Сабақта қолданылатын
 материалдар: А- 4 парақтары,стикер, интерактивті тақта, маркер, қалам,  бағалау парақтары,   видеорлик, түрлі-түсті 
қағаздар
Оқыту әдістері: АКТ, сыни тұрғыдан ойлауға үйрету, БББ әдісі, Көшбасшылық, оқу мен оқытудағы жаңа әдіс-
тәсілдер,Топтық жұмыс,пікіралысу,сергіту тренингтері
Тапсырмалар:
Топтық  тапсырмалар,  постер  қорғау,  жеке  жұмысқа  тапсырмалар,  стикер арқылы формативті бағалау,  өзін-өзі және 
бірін-бірі бағалау, рефлексия
Сабақ бойынша коуч пен мұғалімдердің іс-әрекеті:
І.Мұғалімдерге
психологиялық ахуал
тұғызу 
Коучтың іс-әрекеті
Мұғалімдердің іс-әрекеті
 (5 мин) 
 «Жүректен  жүрекке» әдісі 
Мұғалімдер  бір-бірінің  қолдарын  ұстап  тұрып,  
бүгінгі  күндері  сәтті  өту  үшін  тілек  арнайды.  
Біреуінің  айтқанын,  екіншісі  қайталамауы  
керек.
Топтық  жұмыс
 (5 мин)
«Гүлдер»  әдісімен топтарға  бөлу. 
Қатысушы әріптестерге  гүлдер беремін.
Гүл берген мұғалімдер тақтаға шығады. 
«Кімнің жүрегі әдемі» көңілді ойыны 
Таңдап алған гүлдерінің түсі бойынша топтарға 
бөлінеді
Мұнда мұғалімдер қызыл түсті қағаздан ешқандай 
құралсыз жүрек жасайды да, оның ішіне тілек 
жазады.
Сыни ойлауға арналған сұрақтар
1.Үйде бір қыз отыр. Егер Қыз тұрып кеткен 
жағдайда, сіз оның орнына отыра алмайсыз. Қыз 
қай жерде отыр? Ж: тізеде отыр.                               
41

2. Есік пен терезенің арасында не бар? Ж: пен 
жалғауы бар. 
3.Жасыл доп сары теңізге түссе не болады?             
Ж: су болады. 
4.Ең кішкентай доп спорт ойындарының қай 
түрінде кездеседі? Ж: Үстел теннисі
(7 мин)
Мұғалімдерге
талантты  және
дарынды  балаларды
анықтау  үшін  іс
әрекет  ұйымдастыру
«Қағазды умаждау»
А- 4 парағын оң қолға ұстап 
умаждайды, содан кейін сол қолымен 
оны ашып түзетеді. (Мақсатымыз:  сол 
қолымен қағазды түзету қандай қиын 
болса, баланың бойындағы 
дарындылықты ашу сондай қиын екенін
түсіну.)
«Мінсіз  оқушы»  сипаттамасын жазу.
Талантты және дарынды оқушының бойындағы 
қасиеттерін аша білу.
«Мінсіз  оқушы»  сипаттамасын  топтастырып  
жазады.
(10 мин)
Талантты және 
дарынды балаларды 
анықтай отырып, 
олардың 
ұқсастықтарын, 
айырмашылықтарын 
білу
  Видео ролик арқылы талантты және 
дарынды балалардың өнерін көрсетіп, 
мұғалімдерге бағыт–бағдар береміз.
“Дарынды”, “талантты” ұғымдарына 
қандай түсінік бере аласыз? 
«Венн диаграммасын құру»  арқылы 
жүзеге асады. Әр топ өз пікірін 
дәлелдейді.
Видео ролик көріп, өз ойларын айтады..
Флипчарт,   маркер   қолдану   арқылы   венн
диаграммасын құру
  Сергіту сәті  
«Ана» туралы жыр   
(3  мин)
Шәмші   «Ана»   туралы   жырының
караоке түрін қою, ән айту
Бірге хор болып  ән  айтады
Топтық жұмыс
(20  мин)
Топ мүшелері   талантты және дарынды
балаларды   анықтайды.   «Ой   шақыру»
«Дарынды   және   талантты   балалар   мен
жұмыс   жасауда   кедергінің   шығу
жолдары»  Постер  қорғау
Әр топ постерлерін қорғайды.
Ақпарлама 
(5 мин)
Танымал     тұлғалардың     бойындағы
таланттары     мен     дарындылықтары
жайлы  видеоролик  көрсету.
Талантты  және  дарындылық  жайлы  
дайындалған  видеороликті  көру,   түсінік  алып,  
өзара  талдау.
Қорытындылау
(7 мин)   
Дарынды және талантты балалар мен 
жұмыс кезінде кездесетін кедергілер. 
1- топқа «Дарынды оқушыңыздың 
бойында өзімшілдікті  байқадыңыз, сіз 
не істейсіз?»
2-топқа «Сіздің дарынды немесе 
көшбасшы оқушыңыз мұғаліммен 
ерегісіп қалды делік, сіз бұл жағдаяттан 
қалай шығасыз?»                                        
3-топқа «Сабағыңыздан кемшіліктер 
тауып, сабақ өтуіңізге кедергі жасайды, 
не істер едіңіз?»
Жеке  жауаптар  тыңдалады.
Ақпарлама 
(5 мин)
 Талантты және дарынды балалар,  
оларды анықтау критерийлерін слайд 
арқылы қысқаша айтып өту.
Таныстырылымды тыңдайды
Кері байланыс
(3 мин )  
 
«Шығу парағы» арқылы өз ойларын
білдіру, баға беру 
Тапсырманы орындайды. 
Оған сабақтың әр бөлімінің ұнаған, ұнамаған
тұстарын, ұсыныстарын жазады.
Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам  ауданы 
Айнабұлақ негізгі  орта  мектебінің
қазақ  тілі  мен әдебиеті  пәнінің  мұғалімі  Маккамббаева  Мунаввар
Сабақтың тақырыбы: Сөйлем
Сабақтыңмақсаты:
1. Сөйлем және оның түрлері жайлы білімдерін еске түсіре отырып толықтыру.Сөйлемді айтылу мақсатына қарай ажырата 
білуге машықтандыру және сауаттылықтарын арттыру.
2. Оқушының танымдық белсенділігін  арттыру, ойын, тілін, дамыту.
3.Ұқыптылыққа, адамгершілік негізінде  тәрбиелеу.
Сабақтың түрі:Аралас   Сабақтың әдісі: белсенді тақта, сын тұрғысынан ойлау және жазу стратегиялары.
Пәнаралықбайланыс: Анатілі, дүниетану, математика
42

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а)Психологиялықдайындық.
Қайырлы күн,достар!  Бүгінгі күн,міне,
Сәттілікке толсын! Біздің алар бағамыз  Кілең бестіктер болсын!!!
Ә) Оқушыларды топқа бөлу, топ жетекшілерін сайлау. Әр топ жетекшісінің міндетімен, топ мүшелерін топ 
жетекшілері бағалайтынын айту.
Топтардыңаты :     1топ «Ұлан»   2 топ «Қыран»
ІІ. Жаңа сабақ   Ребус шешу.
-Ал,балалар ребус шешіп көрейік.(сөйлем)
С
К
-Қандай сөз шықты?
-Сөйлем.
-Ендешебіздіңтақырыбымыз неге байланыстыболады?
-Сөйлемтақырыбынабайланысты.
-оқушылар 1-2 сыныптардансөйлемтақырыбыментаныссыңдар
-Ендешесөйлемтақырыбыбойыншаненібілеміз?Канеки,ойымыздыжинақтайықшы.
-Ал ендіайтқанойларымыздытоптастырыпкөрейік.(Интербелсендітақтадатоптастыру)
Ә)Топтастыру
17
Сөйлем сөзден құралады.
18
сөйлемніңбіріншісөзі бас әріптенбасталыпжазылады.
19
сөйлемдегісөздербөлекжазылады.
20
сөйлем соңына (?) (!) (.) қойылады
21
сөйлемдегісөздербір-біріменбайланыстыболады
22
сөйлемтиянақтыойдыбілдіреді
Б)Оқушы-
Оқушысабаққакелді.
-Қайсысы сөз,қайсысы сөйлем?
-Сөздегеніміз не? Сөзолбірзаттыңатауынбілдіреді.Мысалы: парта,тақтат.с.с
-Ал сөйлемдегеніміз-тиянақтыбіройдыжеткізіптұр.
Сөз бен сөйлемұғымы.
Сөзолзат, құбылысатауы. Адамдарбір-біріменөзарапікіралысады, сөйлеседі, осы сөйлесусөйлемарқылыжүзегеасады.
В)Сөйлемтүрлері.
-Өріскешыққанмалдарауылданұзапбарады
-Қандайқұстаржылыжаққаұшыпкетеді
-Ауарайықандайтамаша

осы сөйлемдерде не жетіспейді?  Тынысбелгілері

Олқандайтынысбелгілері?  Нүкте, сұрақбелгісі, леп белгісі

Бірінші сөйлемнің соңына қандай тыныс белгісіқойылады?  Нүкте

Олқандайсөйлем?  Хабарлысөйлем

Екінші сөйлемнің соңына қандай тыныс белгісі қойылады? Сұрақбелгісі

Олқандайсөйлем?  Сұраулы сөйлем.

Үшіншісөйлемніңсоңынақандайтынысбелгісіқойылады?  Лепбелгісі

Ол қандай сөйлем? Лепті сөйлем
Әрқайсысының анықтамаларын оқушыларға айтқызу.
1.Бірдеңе жайлы хабарлау мақсатымен айтылған сөйлемдіхабарлы сөйлем дейміз.
2.Жауап алу мақсатында айтылған айтылған  сөйлемді сұраулы сөйлем дейміз.
3.Лепті сөйлемадамныңкөңілкүйін,сезімінбілдіреді. Оларкөтеріңкі
дауыспенайтылады.
13.
Тапсырма
1.Алдымен сұраулы ,екінші хабарлы, сонан соң лепті сөйлемді көшіріп жаз.
2.  Екуара сөйлесіңдер. 
2- тапсырма.
Ертегі.
       Ерте, ерте ертеде,  Қазақ тілі үлкен елінде Сөйлем деген қария өмір сүріпті. Ол қарияның үш ұлы болыпты. Үш ұлы  үш 
түрлі болған екен. Үлкен ұлы ісіне тиянақты, тыңғылықты, екіншісі сұрағанды жақсы көреді , үшіншісі бірде ренжіп, бірде 
қуанып,бірде бұйыра сөйлейтін ерке болыпты. Қария үш ұлының үш түрлі мінезді болғандығына  қарамастан бір мәтінде 
үлкен ақылмен жұмсай біліпті.  Бұлар қандай сөйлем деп ойлайсыңдар? Олардан кейін қандай тыныс белгілер  қойылады?
Ереже
Хабарлы сөйлем дегеніміз- бірдеңенің жайын хабарлау мақсатында айтылған сөйлемді айтамыз. Хабарлы сөйлемнің соңына 
(.) қойылады.
Сұраулы сөйлем дегеніміз-жауап алу мақсатымен айтылған сөйлемді айтамыз. Сөйлемнің соңына (?) белгісі қойылады.
43

Лепті сөйлем дегеніміз- адамның көңіл-күйін, сезімін білдіретін сөйлемді айтамыз. Лепті сөйлемнің соңына (!) белгісі 
қойылады.
Жұмбақ шешу
Өзім сөзден тұрамын
Біткен  ойды құрамын.
2.Сөзді құрап, доп түземін,
Қоя салсаң, бір тары
Жаңалықты жеткіземін.
3.Ойды аяқтап, орақ тұрады.
Жауап сөзді,қалап тұрады.
   4.Ұранды шаттықты,
    өкініш аптықты
Білдіріп ойын талайдың,шарға ине қадаймын.
Орны ауысқан сөздерден сөйлем құрастыр.
1.Сырғанақ, бірнеше бала, теуіп жүр.
2.Адамға, пайда, келтіреді, құстар көп.
3.Ол,айырылып,қалды, шанадан,абайсызда.
4.Төмен,шана,қарай,сырғанай жөнелді.
3- тапсырма  Оқулықтан оқып орындау. (жазбаша). Сөйлемсоңына не нүкте, не лепбелгісі, не  сұрау белгісі қойылады 
деген ереженібекіту.
Сабақты бекіту.  
БиС  технологиясының қиылысу сұрақтары арқылы сабақты бекіту.  Берілген сөйлемдердегі мәлімет дұрыс болса, онда «иә»
деп жауап беріңдер, ал дұрыс болмаған жағдайда «жоқ» деп  және дұрыс жауабын жалғастырып жазыңдар. 
1.
«Табиғат жақсы ма?» - бұл хабарлы сөйлем 
2.
Сөйлем мағынасына қарай 3-ке бөлінеді 
3.
Сөйлем дыбыстан тұрады 
4.
Хабарлы сөйлемнің соңына нүкте қойылады 
5.
Сөйлемнен соң нүкте, леп, сұрақ белгісі қойылады 
6.
«Біз аулаға шықтық.» - лепті сөйлем. 
7.
Жауап алу мақсатымен айтылған сөйлем лепті сөйлем
8.
 Бастауыш пен баяндауыш тұрлаусыз мүшелерден тұрады.
9.
 Мәтін сөйлемнен тұрады.
10.
 Сөйлем тек бастауыш пен баяндауыштан тұрады.
ІІІ.Қорытынды
-Сөйлем дегеніміз не?
-Сөйлемнің түрлері нешеге бөлінеді?
-Хабарлы сөйлем дегеніміз не?
-Сұраулы сөйлем дегеніміз не?
-Лепті сөйлем дегеніміз не?
-Бұйрықты сөйлем дегеніміз не?
Бағалау.
Біле бер қанша білсең, тағы тіле,
Жетерсің мақсатыңа біле-біле.   Ж.Баласағұн 
IV. Үйге тапсырма:
1)4- жаттығу. Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып жазу.
2)
«Мен Тәуелсіз ел тірегімін» тақырыбына әңгіме жазып келу.
 ******
ОҚО, Сайрам тумани, Манкент қишлоғи
 Ойнабулоқ асосий урта мактаб  
Тайёрлади: Бердикулова  Н
Дарс мавзуси: Капалак билан чумоли.
Дарс мақсади:  1. Капалак билан чумоли эртагини мазмунини     ўзлаштириш.  Ўқувчиларни билим ва     кўникмаларини
мастаҳкамлаш.
        2. Ўқувчиларнинг оғзаки ва ёзма нутқ  саводхонлигини ошириш, фикрлаш   
        қобилятини ўстириш.
       3. Эртак орқали ўқувчиларда дўстлик, биродарлик, ўртоқлик руҳидаги инсоний  фазилатларни камол топтириш.
Дарс тури: Янги билим берувчи.
Дарс усули: Аралаш (марказларга бўлиш).
1-
Ифодали ўқиш маркази.
2-
Чиройли ёзув маркази.
3-
Рассомлар маркази.
4-
Театр маркази.
Дарс жиҳози: Расмлар, тестлар, эртакка оид қўғирчоқлар, Венн диаграммаси, техника воситалари.
Дарсни бориши: 
44

1-
Ташкилий қисм.
1.
Саломлашиш.
2.
Давоматни белгилаш.
3.
Мен бугунги дарсни ўтишдан олдин янги технология элементларидан бири бўлган қадамма-қадам яъни тай – тай 
дастури бўйича ўқувчиларни марказларга бўлиб оламан. Улар қуйидагича номланади:
6-
Ифодали ўқиш маркази.
7-
Чиройли ёзув маркази.
8-
Рассомлар маркази.
9-
Театр маркази.
Марказларни сардорлари бўлиб бу сардорлар бошқа марказларга ўз гуруҳи номидан тилак билдиради. Масалан: мен 
ифодали ўқиш маркази чиройли ёзув марказига омад тилайман. 30 секунд вақт бериб бу вақтда ўқувчиларга мақол ва тез 
айтишлар топиб айтишни вазифа қилиб топшираман. Мафолларни ва тез айтишларни санаб тураман ва ғолиб гуруҳни 
юлдузчалар билан рағбатлантириб тураман.
2-
Ўтилганларни мустаҳкамлаш.
Марказ ўқувчиларига тест саволларни тарқатаман. Улар жавобларни белгилагунга қадар ўқувчилар билан савол жавоб 
ўткизаман.
6.
Сўз нимадан тузилади?
Сўз товушлардан тузилади.
7.
Ёзувда товшулар нима билан ифодаланади?
Ёзувда товшулар ҳарфлар билан ифодаланади.
8.
Товушлар ўзаро бирикиб нима ҳосил қилади?
Товушлар ўзаро бирикиб бўғим ҳосил қилади.
9.
Бўғинлардан нималар тузилади?
Бўғинлардан сўзлар тузилади.
Ўқувчиларга мустақил сўзлар айттириб, шу сўзларни қатнаштириб гап туздираман ва бу гапларни дарак га, сўроқ гап, 
буйруқ гап эканлигини топтираман.
Тест саволларни йиғиб оламан текшириб ўқувчиларни оғзаки баҳолаб бораман. 
Бўғинлар адашди ўйинини ўтказаман (Собир, Астана, Дилбар, тарғил, олапар, мош).  Сўзларга таъриф берилади. Одамларга 
ва ҳайвонларга қўйиладиган исм эканлигини сўрайман.
Дам олиш дақиқаси.     1, 2, 3 бирликдадир куч.
3-
Янги мавзу баёни: Манитор орқали капалак ва чумоли тасвирини кўрсатаман. 
Капалак нималарга киради?
Ҳашоратларга киради.
Қандай ҳашоратларни биласиз ва улар фойдалими?
Капалак, чумоли, чивин, чигиртка, яйдоқчи ва бошқа ҳашоратлар бор. Ҳашоратлар зарарли.
Капалак ва чумоли эртагини мазмунини гапириб бераман. Ўқувчиларга савол билан мурожат қиламан.
1.
Капалакнинг кўриниши қандай эди?
2.
Капалак билан чумолининг қайси иши сизга ёқди?
3.
Нимани эксанг шуни ўрасан мақоли эртак мазмунига тўғри келадими.  Жавобларни умулаштириб марказларга 
топшириқ бераман.
1.
Ифодали ўқиш маркази эртакни ифодали қилиб ўқийди.
2.
Чиройли ёзув маркази эртакдан тўртта гап ёзади ва ёзганларни ўқийди.
3.
Рассомлар маркази капалак ва чумоли расмини чизишади.
4.
Театр маркази эртакни саҳналаштиради ва ўзини танаштиради.
Жисмоний дақиқа. Қирқим варақлардан мултьфильм қаҳрамонларини бирлаштириш. Ўқувчилар олдиги берилган вараққа 
эртакдан эсдаб қолган сўзларни ёзишни топшираман  1 минут давомида. Ўқувчиларнинг ўзларига ёзган сўзларини ўқитиб 
санаб бораман ва оғзаки рағбатлантираман. Марказларни топшириқларни бажартириб юлдузчалар орқали рағбатлантириб 
бораман.
4-
Дарсни мустаҳкамлаш. Доскага рангли расм илиб қўйиб кўриш диктанти ёздираман. Техника воситаси орқали 
мултьфильм кўрсатаман.
Ўқувчиларни баҳолаш. Марказларни ва фаол ўқувчиларни баҳолаш, юлдузчаларни санаш ва ғолиб марказни аниқлаш.
5-
Дарс якуни. Биз нималарни ўргандик? Уйга вазифа матнни ифодали ўқиб келиш.
 ****** 
 Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам ауданы 
«Айнабұлақ» негізгі орта мектебінің 
өзбек тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі  Н.Тургунова
МАВЗУ: Алишер Навоий ҳаёти ҳақида.
МАҚСАД: 
а) Ўқувчиларни ғазал мулкининг султони Алишер Навоий ҳаёти билан таништириш.
б) Ўқувчиларни ифодали ўқишга ўргатиш,фикрлаш қобилиятларини  ривожлантириб,оғзаки
нутқини ўстириб бориш.
в) Бадиий адабиёт ўқишга рағбат уйғотиш,Навоий ғазалларини ўрганишга қизиқтириш.
Дарс жиҳози: Адиб расми,мавзуга оид график кўргазмалар,проектор ва экран, “Ўзбек тилининг
изоҳли луғати” китоби.
Дарс услуби: Аралаш.
1. Дарснинг бориши:Ташкилий қисм.
45

а) Давоматни аниқлаш,дарсга ўқувчилар ҳозирлигини кузатиш.
б) Ҳозир қандай дарс?
в) Баҳорги байрамларни атанг.
  2. Ўтган мавзуни мустаҳкамлаш.
 Қани ўқувчилар биз адабиёт дарсида қандай мавзуни ўргандик?
1. Ўткир Ҳошимов қандай адиб?
2. Ёзувчининг биринчи китоби қандай номланади?
3. Ёзувчининг қандай қиссалари уни  номини машҳур қилди?
4. Урушнинг сўнги қурбони ким?
5. Шоикром нима учун баджаҳл эди?
6. Умри хола нима учун Шоикром бир ҳовлида яшамайди?
7. Умри хола қулпинайни ким учун олади?
8. Умри холани ўғри дейиш мумкунми?
9. Шоикромни айблай оласизми?
1. Урушнинг сўнги қурбони ҳикоясига оид бошқа бир шеърий парча ёд олинг.
2. Ҳикояга хос мақоллар ёд олинг.
3. ЯНГИ МАВЗУ:Алишер Навоий ҳаёти ҳақида. Шеър.
Навоийнинг сўзи ортидан
Отланасан, отланар йўллар
Қуламасанг инсон отидан
Ҳар қадамда Навоий қўллар.
9-февраль Алишер Навоий таваллуд топган кун.
1. Дарснинг мақсади айтилади.
2. Компьютер орқали Навоий расмлари кўрсатилади.
Алишер Навоий 1441 –йил 9-февралда Ҳирот шаҳрида туғилган.Миллатимиз фахри,шоирларнинг султони 
мутаффакирларнинг мутаффакири Алишер Навоийнинг асарларини қунт билан ўрганиб борамиз.Алишер Навоий жаҳон 
адабиётида салмоқли ўрин эгаллйди.Унинг жуда кўп илмий,тарихий асарларидан ташқари,ғазал ва достонларининг ўзи бир 
неча юз минг мисрани ташкил қилади.
Алишер Навоий ўзбек тили учун кураш байроғини юқори кўтарган шоирдир.Навоийгача ҳамма шоирлар деярли форс 
тилида ёзар эдилар.Ўзбек тилида ёзиш айб саналар ва ўзбек тилида ёзилган асарларини сарой аҳллари тан олмас эдилар.Ўз 
ҳалқининг тили учун кураш вазифасини тарих бизнинг буюк Алишер Навоийга юклади.
Навоий “Муҳокаматул луғатайн” номли машҳур асарини ёзиб, ўша даврда “Турк тили” деб аталган қадимги ўзбек тилининг 
форс тилидан ҳам бой ва ранг-баранг эканини исбот қилди ва ўзбек тилида бир қатор асарлар битди. Бу асарларида ўзбек 
тилининг бутун бойлиги,жозибаси,
гўзаллиги ўз ифодасини топди.
Инсоний фазилатларни тараннум этувчи “Хамса” китоби муқаддас китобимиз “Қуръони Карим” ва “Ҳадисдан”дан кейинги 
буюк асардир. Олимлар ҳисоблашига қараганда Навоий ўз асарларида 1 миллион 378 минг 660 та бетакрор сўз ишлатган. 
Боиси бобомиз фақат туркий эмас форс, мўғил, хитой ва бошқа сўзлардан фойдаланган.
Компьютер орқали музей,кутубхоналар,кўча номлари кўрсатилади.
Луғат иши. Изоҳ талаб сўз.
Эмикдош—ота-оналари бошқа,лекин бир аёлни эмиб катта бўлган болалар.
Мусиқа тинглаш.(Алишер Навоий ғазали)
Ёд ёзув.(А.Навоий ҳикматли сўзи.)
Ёлғончи-киши эмас.
Ёлғон айтмоқ-мардлар иши эмас.
Уч фикрни изоҳлаш.
Тўплаштириш стратегияси.(Навоий)
Саҳна кўриниши.
Алишер Навоий ким? У ҳақида нималарни биласиз? Ғазал ёки ҳикматли сўзлардан намуналар биласизми? Яхшиси 
Навоийнинг ўзларидан сўрасак-да, синфимизга таклиф қилсак.
Ўқувчи: Алишер Навоий ролида синфга кириб келади ва ўзи ҳақида маълумот беради.
Навоий: Ғурбатда ғариб шодмон бўлмас эмиш.
Эл анга шафиқу меҳрибон бўлмас эмиш.
Дам олиш дақиқаси: Авлодлар ва аждодлар.
Аждодлар: Самарқанду Бухорони биз қурганмиз
Авлодлар: Бизлар эса ўша гўзалликка мафтун бўлганмиз.
Аждодлар: Тил яратдик ёзув туздик
Авлодлар: Қалбимиздан улар бари олган жой.
Аждодлар: Биздан қолди шўх дарёлар,кўллар мусаффо.
Авлодлар: Уларни биз эъзозлаймиз ҳар кун иншалло
Аждодлар: Дунёни сақлар болалар
Авлодлар: 1. Биз истиқлол фарзандлари
                 2. Ўзбекнинг боласимиз
                 3. Навоийнинг шогирдимиз.
4. Мустаҳкамлаш: Савол жавоб ўтказиш.
Тест иши асосида ўқувчилар билимини мустаҳкамлаш ва баҳолаш, рағбатлантириш.  
Алишер Навоий расми ортига ўз тилакларини ёзишади.
46

5. Баҳолаш: дарс давомида.
6.
Уй иши: Навоий ғазалларидан ёд олиш.
Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам ауданы «Айнабулақ» мектебінің бастауыш сынып мұғалімі Разакбердиева Ш 
Синф – 3
Фан - Дунётаниш
Мавзу: Хайвонот оламини муҳофаза этиш. Қўриқхоналар.
Дарснинг мақсади:
1.   Таълимий:  “Хайвон-   ўсимлик”,   “Хайвон-одам”,   "Хайвон-хайвон"   ўзаро  боғланишларини   тушунишни   таъминлаш   ва
тирик организларнинг саклаб қолишдаги уларнинг ролини кўрсатиш.
2. Ривожлантирувчи:  Хайвонот оламига одамнинг келтираётган зарари туфайли табиий яшаш мухитларининг йўколиб
бораётганини айтиш.
3. Тарбиявий: Ўкувчиларни табиатга бўлган муносабатларини ошириш ва табиат-севарликлик ҳиссини топиб топшириш. 
Дарснинг тури: Саёҳат дарс
Услуб: Гуруҳларга ажратиш, фикрлар билдириш асосида танкидий мулохаза юритишни шакллантириш. 
Дарснинг жиҳози: Рангли расмлар, плакатлар, компьютер, буклетлар, карта, Козоғистондаги қўрикхоналар китоби. 
Бахолаш: Ҳар хил рангли жетонлар билан бахолаш 
Қўлланилган стратегия: Тўплаштириш, Кубизм 
Дарс чақириғи: Табиат - чекмасин азият!
Дарснинг бориши: Дарс III қисмдан иборат.
I. Қизиқувчанлигини
уйғотиш
II. Мазмунини англатиш
III.  Ўй - фикр фикрлаш
Тўплаштириш
стратегияси
Кубизм стратегияси
Янги мавзу баёни
Семантик карта.
мустахкамлаш
Бугунги ўтадиган мавзумиз ҳайвонлар оламини мухофаза килиш.
Қуриқхоналар.
Сизу биздан сўрар одил жавобни 
Тилсиз жониворлар бедарак кушлар. 
Дарёлар нотинч оқмокда лойқа 
Денгизлар қалқир ўлик баликлар 
Нахот ўтмаслашди ақлингиз сийка 
Бизга хизмат қилсин ҳар оким, ўзан 
Буюк табиатни асранг одамлар!
- Ўқувчилар саёхатимиз давом этади. Ҳозир шу жойда учта гурухга бўлинамиз. Ўқувчиларни "Кубизм" стратегиясидан
фойдаланиб 3 гуруҳга бўлинади.
II маъноларни ажратиш
I.  Ташкилий кисм:
а. Ўқувчиларни дарсга ҳозирлаш.
б. Ўқувчиларнинг дарсга руҳий жихатдан тайёрлаш.
а) - Ҳозир қайси дарс
- Дунётаниш дарси
- Уйга вазифа нима берилган эди?
-
Хайвонларни
 
табиатда
 
одамлар
 
ҳаётидаги
 
роли
 
мавзусини
ўрганиб келиш.
I. Уй вазифасини сўраш
б) Ундай бўлса болалар сизлар билан табиат қўйнига саёҳатга кетдик.
-
Қани ким менга айтади,- табиатда ҳайвонот дунёсини нечта гуруҳини ўргандик?
- 9та гуруҳини - Қайсилар?
Чувалчанглар,   ўргимчаксимонлар,   ҳашоротлар,   балиқлар,   судралиб   юрувчилар,   қушлар,   сутэмизувчилар,   сувда   ҳам
қуруқликда ҳам яшовчилар.
1.
Жудаям яхши.
I. Қизиқишини уйғотиш
Бунда   тўплаштириш   стратегиясидан   фойдаланаман.  Ҳар   бир  ўкувчига   карточка   таркатилади,   улар   карточкада   ёзилган
ҳайвон ҳакида тушунтириб ёзадилар. Бир неча ўкувчи ёзганини айтади ва тушунтиради. - Жудаям яхши. (Умумлаштирувчи
савол)
Энди менга айтингчи, ҳайвонларни одам ва табиатда қандай аҳамияти бор?
2.
Ҳайвонлар   олами   ўсимликларнинг   кўпайишига   тарқалишига   ёрдам   беради.   -  Чувалчанглар  тупроқни   чиринди
билан бойитади.
3.
Қушлар зараркунанда қашоратларни қиради.
4.
Баъзи ёввойи ҳайвонлар ўсимликларни еб табиатда санитарлик вазифасини ўтайди.
5.
Асалари хўжалигидан асал олинади.
- Балиқ хўжалигидан балик олинади.
47

-
Мол
 
хўжалигидан
 
-
 
озука,
 
ёғ,
 
мой,
 
гўшт
 
олинади.
Ўқувчиларнинг интелектуал активлигини билиш мақсадида куйидаги саволларни айтаман.
1. Агар табиатда йиртқич ҳайвонлар йўк бўлиб қолса, ўтхўр ҳайвонларнинг сони ва аҳволи кандай бўлар эди?
2. Ана шундай ҳайвонларинг бирор турини ҳаддан ташкари кўпайиб кетиш, бошка тирик организмларга. ўсимликларга.
одамларга шу кўпайган ҳайвонни ўзига фойдалими ёки заралими? Ўқувчиларнинг жавоби олинади ва умумлаштирилади.
Табиатда   ҳамма   тирик   организмлар     бир-бирига   чамбарчас   боғлик   эканлигини   ўқтирилади.   (Актив   иштирок   этган
ўкувчиларга жетон берилади.)
Ҳар гуруҳга кубик ташланиб, расмлар асосида ўқувчилар фикрини билиш.
Масалан:
1-гурух “балиқча”
2-гурух “кушлар”
3-гурух “хайвонларни ўрганиш”
Жудаям  яхши! Ўқувчилар энди сизлар қўриқхоналарга саёхатимиз давом этади. Саёхат  олдида бир физминут бажариб
олсак.
Біз кішкентай баламыз  Өсіп - өніп толамыз 
Күнге қарап табынып   Көкке қолды созамыз 
Қанат қағып үшамыз   Қарлығаштай самғаймыз 
Бір отырып бір тұріп  Біз дәм алып қалайық.
Янги мавзу баёни. Табиатга одам фаолиятининг алоҳида таъсири бор. Табиат инсоннинг яшайдиган, умр кечирадиган
маконидир.   Ота-боболаримиз   мевали  дарахтларни  қирқиб  ташламаган,   яшил  ўтни  ўринсиз  топтамаган.   Элни  ёв  босиб,
қишлок ахолиси кўчиб кетаётган бир вактда ўтовига қалдирғоч ин солиб, тухум қўйиб полапонларини учирма килаётгани
учун Тўлебий бобомиз уйини йиға олмай юртида колиб кетган экан.
Кейинги   пайтда  ўрмюнларда   дархтларнинг  қирқиши   натижасида   уларнинг   сони   камайиб  ҳавога   чикадиган   кисларод
миқдори камайиб кетди. Баъзи бир хайвонларни мўйнаси, териси учун жун ёғи учун   уларни ўлдириб, уларни камайтириб
юбордик.   Илгари   Бўкен   дарёсида       таймень   балиғи   увилдириқ  ташлаб   кўпаяр   эди.   Хозирги  кунда   дарёга   яқин  жойда
қурилган Жумба  конидан  чикаётган  чиқинди,  захарли  ташландиқ  дарёга  куйилгани учун  бу  балиқлар  қирилиб  кетган.
Ўсимликлар дарёсида ҳам шундай вазият юзага келиб қолган.
Табиатнинг топталиши, ҳайвонот дунёсининг ва ўсимликлар оламининг камайиб кетиши натижасида Қўрикхоналар ташкил
этилган. Қозоғистонда  10 та кўрикхона мавжуд. Шулардан бири ва Қозоғистонда биринчи марта ташкил этилгани "Ақсу-
Жабағли" кўрикхонасидир. Қўриқхона ўзимизга маълум Машат бағирларида Ўзбекистон ва Кирғизистон билан чегарадош.
У ерда  ҳар-хил хайвонлар,  ҳашаротлар, қушлар, илонлар мухофаза  қилинади. Хайвонот дунёсини баъзи бир гуруҳлари
санокли бўлиб қолган. Шу сабабли 1977 йилда Қозоғистонда "Қизил китоб" чиқарилди.
Бу китобга йуқолиб кетиш ҳавфи бўлган ҳайаонлар киритилган.
- Болалар саёхат сизга ёқдими? Энди бир дам олиш дақикаси ўтказамиз.
Биз йул юрдик, мўл юрдик 
Кўп нарсаларни кўрдик 
Энди бир оз дам оламиз 
Кўрганларимизни ёзамиз 
Билганларимизни ёзамиз.
III. Ўй фикрини хулосалаш.  Жудаям яхши. 
- Ўкувчиларга гуруҳларига мос ёзилган семантик карта тарқатиш. Ўқувчилар картани тўлдиришади.
Баҳоланадиган 5-6-7 ўқувчи ёзганини ўкиб беради. Бошқаларини  йиғиб олинади. Житонлар тарқатилади.
Якунлаш.
- Биз бугун кандай стратегияларни қўлладик?
- Тўплаштириш, Кубизм, Семантикалик карта стратегиясини қўлладик.
- Қандай мавзу билан танишдик? - Қўриқхоналар
- Матн бизни кандай рухда тарбиялади?
- Табиат севарликни, ақилликни ватанпарварликни ўргатди.
- Ҳайвонот дунёсига, ўсимликлар оламига бўлган қизиқишимиз ортди.
Ўқувчилар житонларини йиғиб санаб ўзларини - ўзлари бахолашади.
Уйга вазифа:  Ўтилган мавзуни ўкиб, мазмунини гапириш ва дарсда  кўрган,  эшитган ҳайвонларни расмини тасвирлаб
келиш. 
 ******
Юсупова  Барно  Хамзаевна
ОҚО  Сайрам  ауданы  Манкент  ауылы
«Айнабұлақ»  негізгі орта мектебінің
қазақ  тілі  және  әдебиеті  пәні  мұғалімі.
Тақырыбы 
А.Байтұрсынұлы. «Анама хат», «Қара бұлт» өлеңдері
Мақсаты
Оқушылар А.Байтұрсынұлның . «Анама хат», «Қара бұлт» 
өлеңдері жайлы түсінік алады отырып , мәнерлеп түсініп 
оқуға үйренеді, үлкенді сыйлауға, құрметтеу үйренед
Жалпы мақсат
Тақырыпты  түсініп оқи білуге баулу. Тілін, сөздік 
қорларын дамыту арқылы сабаққа деген қызығушылығын 
арттыру
Күтілетін нәтиже
Өлеңнің ерекшеліктерін меңгереді.   Топтық жұмыс арқылы
бір-бірімен шешімге келіп ынтымақтасып жұмыс істеуге 
48

үйренеді.
Өз ойын тұжырымдап, қорытынды шығарады.
7 модульдің қолданылуы
АКТ”, “Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер”, “Оқыту үшін  
бағалау және оқуды  бағалау”, “Сыни тұрғыдан ойлауға 
үйрету”,  “Оқытуды басқару және көшбасшылық”.
Қолданылатын әдіс-
тәсілдер
Миға шабуыл,Ыстық орындық,Суретпен әңгіме,Жалғасын 
тап
Қолданылатын ресурстар
Флипчарт, маркерлер, портреттер, тақта, стикерлер, 
ноутбук
Ұйымдастыру кезеңі
Тренинг
Оқушылардың назарын сабаққа аударамын. 
Керекті құрал жабдықтарын әзірлетемін. 
Оқушыларды «Атом.  Молекула» тренингі 
арқылы топқа бөлемін.Топ ережесін еске 
түсіремін
Сабаққа керекті құралдарын әзірлеп, 
дайындайды. 4 оқушыдан 3 топқа 
бөлінеді. Бір – бірлеріне жақсы 
тілектерін айтады.
Сабақ кезеңдері
Тапсырма
Мұғалімнің іс-әрекеті
Білім 
Қызығушылық
тарын  ояту
 Өткен  тақырыбы бойынша үй тапсырмасы тек сұрақ-жауап 
арқылы сұралады. Ол үшін Миға шабуыл әдісін пайдалану 
Сұрақтарды ауызша айтып 
әрқайсысына қойып 
отырамын.Өткен тақырып 
аррналған а үй тасырмасын 
қайталау ға сұрақтар 
жасалып, арнайы плакатқа 
жазылып тақтаға ілінеді, 
крассворд, карточкалар
Түсіну
 Өткен тақырып пен жаңа сабақтың тақырыбы айтылады. Одан 
кейін өткен тақырыптқа қатысты   тапсырмалар беріледі, 
таратылады. 
Ол үшін Ыстық орындық әдісін пайдалану 
Слайдты ашып балаларға 
көрсетемін, оларға  нені 
байқап отырсыңдар?, 
күнделікті тұрмыста 
пайдасы бар ма? деген 
сияқты ой тастаймын.
Оқушыларға мәтінді 
беремін, қалай жұппен, 
топпен 
талқылайтындықтарын 
түсіндіремін. Мен тек 
оқушыларға бағыт беремін.
А 1 форматтағы қағазды 
таратамын.
Қолдану
Ізденген ақыл ойынын 
Пайдалану арқылы жаңа тақырыппен жұмыс жасау, рессурстар 
арқылы ойларын постерге түсіреді
Ортаға бірнеше тапсырма  
беремін. Тәжірибенің 
орындалуын, сапалық 
нәтижесін айтамын.
Сергіту сәті
«Балапандар биі» атты жаттығу жасау
Оқушылармен бірге сергіту 
сәтін жасау
Талдау
Жалғасын тап
Сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілері сөздерін тақтаға
жазып қою керек
Тақтаға тақырыптағы 
сөздер алып оны тақтаға 
жазып қою арқылы 
оқушылардың  тақырыпты 
талдату 
Жинақтау
Тақырыпқа қатысты суретпен әңгіме құрастыру арқылы   
жинақтайды
Тарау бойынша білімдерін 
жинақтау үшін әр топқа  
суреттер таратылады, сол  
сурет төңірегінде  әңгіме 
жазу тапсырылады
Бағалау
Критерилері:

Үй тапсырмасы бойынша;

Мәтінді талдау;

Сұрақтарға жауап беруі;

Сурет салу бойынша
Оқушыларды мадақтау 
арқылы және ынталандыра 
отырып бағалаймын. 
Олардың топқа берген 
бағаларын тыңдаймын. 
Жалпы бағасын 
шығарамын.
Рефлексия 
Стикерлер таратылады.
1.Бүгін мен не үйрендім?
2.Сабақтан алған әсерім?
3.Бүгінгі көңіл-күйім?
Оқушыларға стикер 
толтыруды ұсыну
49

Южно- Казакстанский  область, Сайрамский район, с. Аксукент 
 ОСШ им. Абылайхана  № 93  Учитель русского языка и литературы 
Абдираукова Урлихан Маханбеткаримовна 

жүктеу/скачать 2,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: