Қазақстан республикасы 45minut kz – 45minut org Ұстаздарға арналған басылым редакциясы

Енді В нүктесінен оң жаққа ұзындығы  
2
1
  болатын ВВ
1
  кесіндісін өлшеп салайық, яғни ВВ
1=
2
1
АВ. Ал В
1
  нүктесінен оң 
жаққа үшінші  В
1
В
2
 =
4
1
MN кесіндісін салайық және осылайша ұзындығы алдыңғы кесінді ұзындығының жартысына тең 
кесінді салуды жалғастырсақ, онда АВ; ВВ
1
; В
1
В
2
; В
2
В
3
; В
3
В
4
; .. тізбегін аламыз. АВ=1 екенін ескерсек, төмендегідей тізбек 
шығады:
...
;
2
1
...;
;
16
1
;
8
1
;
4
1
;
2
1
;
1
1
−
n
       Бұл бізде кемімелі геометриялық прогрессияға мысал болады. 
Тізбектің еселігі q=
2
1
:1=
2
1
   -ге тең шексіз кемімелі геометриялық прогрессияның құрайды. 
2-мысал:       






−
=





 −
⋅
−
−
−
3
1
;...
3
1
3
...;
;
27
1
;
9
1
;
3
1
;
1
;
3
1
q
n
Яғни,   біздің   қарастырып   отырған   екі   мысалымызда   да   прогрессияның   еселігі  
1

q
.   Реттік   нөмірі   өскен   сайын 
прогрессияның   әрбір  мүшесі   нөлге   жақындай   береді.   Мұндай   геометриялық   прогрессия   шексіз   кемімелі   геометриялық  
прогрессия деп аталады. 
Анықтама: Еселігі 
1

q
болатын геометриялы  прогрессияны 
қ
шексіз кемімелі геометриялы  прогрессия
қ
 деп атайды.  
Осы  шексіз  кемімелі  геометриялық  прогрессияның  қосындысын   табу үшін  өзіміз   білетін  геометриялық   прогрессияның  
алғашқы     n   мүшесінің   қосындысы   формуласына   түрлендірулер   жасай   отырып,   негізгі   қажетті   формуланы   қорытып  
шығаруға болады. 
(
)
)
1
(
1
1
1
≠
−
−
=
q
q
q
b
S
n
n
формуласының оң жағын түрлендірейік:
(
)
)
1
(
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
≠
−
−
−
=
−
−
=
−
−
=
q
q
q
b
q
b
q
q
b
b
q
q
b
S
n
n
n
n
Егер 
1

q
болса, онда n-нің мәні шексіз өскен кезде q
n
 шексіз кемиді, сондықтан 
q
q
b
n
−
1
1
өрнеігінің мәні 0-ге ұмтылады. 
Демек, n шексіз өскен кезде S
n
 қосындысы 
q
b
−
1
1
санына ұмтылады. 
q
b
−
1
1
  саны еселігі  
1

q
болатын  шексіз кемімелі геометриялық прогрессияның қосындысы  деп аталады.       Бұл 
қосындыны S әрпімен белгілеп, мына формуланы аламыз:
q
b
S
n
−
=
1
1
, мұндағы 
1

q
.   (***)
Мысалы:   1-мысал: b
1
=3,   q=
3
1
 болғандағы шексіз кемімелі геометриялық прогрессияның қосындысын табайық.
Шешуі:  (***) формуланы қолданып, қосындыны есептейік:
q
b
S
n
−
=
1
1
         
5
,
4
2
9
3
2
3
3
1
1
3
=
=
=
−
=
n
S
                          Жауабы: 4,5
2-мысал:  2; -1; 
2
1
; ... түрінде берілген шексіз кемімелі геометриялық прогрессияның қосындысын табайық.     
Шешуі:  Берілгені бойынша  b
1
=2  және b
2
=-1, онда еселігі   q=
2
1
−
    (***) формуланы  қолданып, қосындыны есептейік: 
q
b
S
n
−
=
1
1
      
3
1
1
3
4
2
3
2
2
1
1
2
=
=
=





 −
−
=
n
S
                          Жауабы: 
3
1
1
3-мысал:  0, (03) шексіз ондық периодты бөлшекті жай бөлшек түрінде жазайық.  Шешуі: Алдымен 0,(03) санын қосынды 
түрінде жазып алайық:
86

Бұл   еселігі   0,01   болатын   шексіз   кемімелі   геометриялық   прогрессияның   қосындысы   S=
33
1
99
33
99
,
0
03
,
0
01
,
0
1
03
,
0
=
=
=
−
 
Жауабы: 
33
1
4-мысал  0,2(54) шексіз ондық периодты бөлшекті жай бөлшек түрінде жазайық:
Шешуі:  Алдымен 0,2(54) санын қосынды түрінде жазып алайық:
0,2(54)=0,2+0,054+0,00054+…
Алынған   қосындыдағы   0,054+0,00054+0,0000054+...   қосылғыштар   еселігі   0,01   болатын   шексіз   кемімелі   геометрилық  
прогрессияның мүшелері болып табылады. 
 
q
b
S
n
−
=
1
1
формула бойынша 
55
3
990
54
99
,
0
054
,
0
01
,
0
1
054
,
0
=
=
=
−
=
n
S
аламыз.
Демек, 0,2(54)=0,2+
55
14
55
3
=
                                  
Жауабы:  
55
14
Оқулықпен  жұмыс   (15 мин.)
№236 (а, б)     в) Үлгі:   1-
...
16
9
4
3
−
+
   алдымен түрлендіру жасап аламыз. 
1-
...
1024
243
256
81
64
27
16
9
4
3
+
−
+
−
+
         
...
1024
81
64
9
4
1
+
+
+
                 b
1
=
4
1
     b
2
=
64
9
     q=
16
9
1
4
64
9
=
⋅
S= 
7
4
7
16
4
1
16
9
1
4
1
=
⋅
=
−
               Жауабы: 
7
4
№237 (ә)       
;...
27
1
;
3
1
;
3
 шексіз геометриялық прогрессияның барлық мүшесінің қосындысын тап
Шешуі:  b
1
=3;              b
2
=
3
1
             q=
9
1
      S=
8
3
8
9
3
1
9
8
3
1
9
1
1
3
1
=
⋅
=
=
−
                           Жауабы: 
8
3
№239 (а, ә)       а) 0,(6) шексіз периодтық ондық бөлшекті жай бөлшек арқылы жазыңдар.
Шешуі: Алдымен   0,(6) санын қосынды түрінде жазып алайық.
0,(6)=0,6+0,06+0,006+0,0006+…   Бұл шексіз геометриялық прогрессия болады. Мұндағы, 
b
1
=0,6        b
2
=0,06            q=0,06:0,6=0,1     S=
3
2
9
6
9
,
0
6
,
0
1
,
0
1
6
,
0
=
=
=
−
      Жауабы: 
3
2
ә)  Шешуі:   2,(13) =2+0,13+0,0013+0,000013+...           b
1
=0,13    b
2
=0,0013        q=0,01
S=2+ 
99
13
2
99
,
0
13
,
0
2
01
,
0
1
13
,
0
=
+
=
−
                       Жауабы: 
99
13
2
Логикалық сұрақ қойылады. 
№240 (б,в)      Қосындыны есептеңдер:      б) 
)
1
0
...(
1
5
4
3
2

 x
x
x
x
x
x
+
−
+
−
+
−
 
Шешуі:    Алдымен   түрлендіру   жасайық,   ол   үшін   топтастырып,   ортақ   көбейткіштерін   жақша   сыртына   шығарайық 
(
)
(
)
(
)
...
1
1
1
4
2
+
−
+
−
+
−
x
x
x
x
x
Енді көріп отырғанымыздай қосындыны есептеу оңайырақ болады
b
1
=1-x        b
2
=x
2
(1-x)    q=x
2    
S=
x
x
x
x
x
x
+
=
+
−
−
=
−
−
1
1
)
1
)(
1
(
)
1
(
1
1
2
Жауабы:
 
x
+
1
1
b) 
(
)
a
b
a
b
a
b
a
b

...
1
3
3
2
2
+
−
+
−
                          
...
1
1
2
2
+





 −
+





 −
a
b
a
b
a
b
87

b
1
=
a
b
−
1
                       q=
2
2
a
b
                                                         S=
(
)(
)
b
a
a
b
a
b
a
a
a
b
a
a
b
a
a
b
a
a
b
a
b
+
=
+
−
⋅
−
=
−
−
=
−
−
2
2
2
2
2
2
1
1
 
Жауабы: 
b
a
a
+
  
№241        Берілгені:   S=32        S
5
=31    b
1
=?
Шешуі:     
(
)
(
)
q
b
q
b
S
q
q
b
S
−
=
⇒
=
−
=
=
−
−
=
1
32
32
1
31
1
1
1
1
5
1
5
    
(
)
(
)
16
2
1
1
32
2
1
1
33
31
32
32
31
1
1
1
32
1
5
5
5
=





 −
=
=
=
⇒
=
−
⇒
=
−
−
−
b
q
q
q
q
q
q
      
Жауабы: b
1
=16
Қосымша:    №244 (а,ә) №245 (а,ә)
Сабақты бекіту: 1. Тақтадан кестені толтыру                           Жауабы: 
2. 
ОЖСБ 
есептерінен шағын тест
1.   Арифметикалық   прогрессияның   алғашқы   сегіз   мүшесінің   қосындысын 
табыңыз: 2  4; 6; …
А)  70       В)   – 72     С) 73           D) 74        Е)  72
2. 
1  формуласымен берілген геометриялық   прогрессияның 
 табыңыз
А) 1                В) -1                  С)  
         D)                Е)  
3. Арифметикалық  прогрессияның 23- мүшесін  табыңыз: 1  3; 5; …
А) 38            B) 30              C) 12            D) 45            E) -36
4. 
   формуласымен берілген  геометриялық прогрессияның  
  табыңыз. 
A)1
           B)  
         C)
             D)
               E) 
5.  -5;-1;… арифметикалық прогрессияның 15- мүшесін табыңыз
A) 50;         B) 51;       C) 58;          D) 62;        E)70.
6. {b
n
}- геометриялық прогрессия.  S
6 
табыңыз, егер b
1
= - 9; q=2
А) 155;         В)   311;       С)  529;         D)   -567;     Е)   534.
7. 8; 4; ... шексіз геометриялық прогрессияның қосындысын табыңыз
А) 8
В) 12
С) 15
D)255/16E) 16
8. Егер 
...
;
3
1
;
2
1
 геометриялық прогрессия болса, онда 
4
6
b
b
қатынасының мәнін табыңдар.
А) 
5
3
  
 В)   
9
7
С)  
9
5
;         D)   
9
4
;     Е)   
3
2
.
VІ. Үйге тапсырма: (слайд)      № 237(а,б)    238,  239(б), 240(а,ә)
88
b
1
q
S
1
4
3
2
1
3
2
2
2
108
b
1
q
S
1
4
3
4
2
2
1
3
2
2
72
3
1
108

Муштанов   Қайырлы   Ержанович 
БҚО, Казталов ауданы, Киров ауылы М.Жүнісов атындағы негізгі жалпы білім 
беретін мектебі коммуналдық мемлекеттік мекемесіндегі 
тарих және құқық пәнінің  ІІ санатты  мұғалімі.  Үшінші деңгей курсын бітірген.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың  тақырыбы:  XI-XV ғасырлардағы Италия
Мақсаты:
    Италияның   саяси,     әлеуметтік-экономикалық   даму   ерекшеліктерінің   себептері   мен   салдарын   ашып   көрсету.   Өткен  
сабақтағы   Испанияның     XV     ғасырдың   аяғына   қарай   бір   орталыққа   бағындырылған   мемлекетке   айналғандығын 
оқушылардың есіне сала отырып ,   ол елдің көршісі Италияның не себепті бытыраңқы күйде  қала бергендігіне, дегенмен 
XI-XV   ғасырлардағы   Италияның   экономикалық   дамуынан   алдыңғы   қатардағы   елдердің   бірі   болғандығын,   қалалардың 
тәуелсіздік алып,  жоғары дәрежеде дамығандығын айту.
Түрі: аралас
Әдісі: сұрақ-жауап, кестемен жұмыс
Көрнекілік: Компьютер, нақыл сөздер, Италияның картасы т.б.
Пән аралық байланыс: География, математика, бейнелеу, Қазақстан тарихы т.б.
Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі
Оқу құралын тексеріп, түгелдеу.
Үй тапсырмасын тексеру.
Ортаға оқушылар шығып  «Серпілген сауал»  әдісі  арқылы бірін-біріне сұрақтар қояды.
8.
«Ия жоқ» ойыны
•
756 жылы Кордова  мірлігі
ә
 құрылды /ия/
•
Арабтар Испанияны 711-717 жылдары басып алды /жоқ/
•
Реконкиста
 
   деген қайтарып беру /жоқ/
•
Инквизиция
 
  күпірлермен күрес /ия/
•
Инквизиция
 
  1485 жылы құрылды /жоқ/ 1480
•
Испаниядағы күпірлерді қырып жою аутодафе деп аталды /ия/
ОЙ ҚОЗҒАУ
     Италия  дегенде ойымызға не оралады, не туралы не айтқымыз келеді?
Италия дегенде көзіме етік елестейді.
Италияндықтар қызу қанды халық.
 Италия премьер министрі Бирлускони.
Ертеректе Визувий тауында вулкан атқылап Неаполь қаласын басып қалған. 
Қазір Неаполь қаласы ашық аспан астындағы музей.
Макаронның отаны
Астанасы Рим. Рим архитектурасы өте жақсы дамыған қала.
Олай болса бүгінгі өтетін жаңа сабағымыз Италия.
Жаңа сабақ: XI-XV ғасырлардағы Италия
Жоспары:
•
Қала мемлекеттері және олардың ерекшеліктері
•
Венецияның күшеюі
•
Флоренция
•
Медичилердің банк қызметі
•
Савонарола
•
Қала мемлекеттері және олардың ерекшеліктері.
XI-XV ғасырларда Италия бытыраңқы ел болып қала берді.
Бірақ онда бұрынғы қалалар ұлғайып, жаңа қалалар қатары өсті. Қалалардың дамуына кресшілер жорығы себеп болды.  
Кресшілерді   азық-түлік,   киім-кешек,   қару-жарақпен   қамтамасыз   етуед   Италия   мол   табысқа   кенелді.Қалалар   сауда   мен  
қолөнер орталықтарына айналды.
 
Қалалар алғаш ірі феодалдардың жерінде орналасқандықан, оларға тәуелді болды. Феодал-мырза пополандар   деп аталған 
қала тұрғындарынан алым-салық жинап, қолөнер мен сауданың дамуына  кедергі келтіріп отырды. Қалалардың феодал-
мырзаға қарсы күресіне көмектесетін король өкіметі болмады, сондықтан пополандар ұсақ феодалдар-вальвассорлармен 
одақтасты.
Тынымсыз күрестің нәтижесінде ХІ-ХІІ ғасырларды Венеция мен Генуядан басқа
қалалары дербестік алды. Тәуклсіздігін жеңіп алған қалалар коммуналар деп аталды.Олар өз үкіметтерін құрды.Ол үкімет 
Коммуналар   алқасы   деп   аталды.   Коммуналар   алқасы  заң   шығарды,   салық   жинады,   шаруашылықты   басқарды. 
Салықтан және т.б. табыстардан жиналған қорлар енді феодал-мырзалардың қалтасына емес, қаланың  азынасына т сетін
қ
ү
 
болды.
    Ірі,бай қалалар маңындағы ұсақ қалаларды өзіне қосып алып, иеліктерінің шеңберін ұлғайтты. Мұндай ірі қалалар басқа 
қалалармен, тіпті басқа мемлекеттермен сауда  жасау,  соғысу,  бітім жасау мәселелерін де өздері шеше бастады. Сөйтіп  
Италияда  ала-мемлекеттер 
қ
пайда болды. 
Олар Венеция, Генуя, Пиза, Равенна, Флоренция сияқты қалалар 
89

№
Венеция
Генуя
Пиза
Милан
Саудамен айналысып, ірі сауда орталықтарына айналды.
Қолөнер кәсібімен 
айналысты
Италияның оңтүстігіндегі қалалар феодалдардан тәуелсіздігін ала алмады. Олар орталық үкіметке бағынышты болып қала  
берді.
   Бірінші б лік бойынша   андай жа а с здерді  ме гердік /терминдер/.
ө
қ
ң ө
ң
 
 
•
Кресшілер жорығы-
•
Бытыраңқы-
•
Пополандар- ала т р ындары
қ
ұ ғ
•
Вальвассорлар- са  феодалдар
ұ қ
•
Коммуналар-
•
Қала-мемлекеттер-
Венецияның күшеюі /Топқа бөлу//
•
Солт стік–Шы ыс Италияда орналас ан.
ү
ғ
қ
•
Еуропа мен Шы ысты  арасында ы сауданы  ірі делделды  орталы ы болды.
ғ
ң
ғ
ң
қ
ғ
•
ХІ-ХІІ  асырларды те ізде  стемдік орнат ан бай мемлекет д режесіне жетті.
ғ
ң
ү
қ
ә
•
ХІІІ  асырды  ая ынан бастап Венецияда ы  кімет билігі бай к пестерді   олына к шті. Олар « лкен ке есті»
ғ
ң ғ
ғ ү
ө
ң қ
ө
ү
ң
 
сайлайтын.
•
Ке есті  басында б кіл  мір бойына сайлан ан дож т рды.
ң
ң
ү
ө
ғ
ұ
•
Венецияны  шет елдерде елшіліктері болды.
ң
•
XIV-XV    асырлар   Венецияны   уаттылы ы   жа ынан   е   жо ары   саты а   к терілген   кезі   болды.   Саудада ы
ғ
ң қ
ғ
ғ
ң
ғ
ғ
ө
ғ  
басты б секелесі –Генуя  ала-мемлекетімен ж ргізген к ресі 1380 жылы Венецияны  же ісімен ая талды. 
ә
қ
ү
ү
ң
ң
қ
•
Венеция батыс еуропалы  сауданы  басым б лігін  з  олына шо ырландырды.
қ
ң
ө
ө қ
ғ
•
Венецияны  жылды  табысы Франциямен бірдей болды.
ң
қ
•
1453 жылы т ріктерді  Константинопольді басып алуы Венеция  шін ауыр со ы болды.Сауда жолы Жерорта
ү
ң
ү
ққ
 
те ізінен Атлант м хитына ауысты. Т ріктермен со ыста Венеция Бал анда ы ж не жерорта те ізіні  шы ысында ы
ң
ұ
ү
ғ
қ
ғ
ә
ң
ң
ғ
ғ  
иеліктерінен толы  айырылды.  за а созыл ан Венеция-Т рік со ыстары кейін Венецияны  саяси ж не экономикалы
қ
Ұ ққ
ғ
ү
ғ
ң
ә
қ 
лдырауыны  басты себебіне айналды.
құ
ң
Флоренция  /топқа бөлу/
•
Ортағасырлық Италияда өшпес із қалдырған қалалардың бірі Флоренция. Сауда жолдарының тоғысқан торабында 
орналасқан Флоренция ХІ ғасырдан бастап бінк ісінің, сауда мен қолөнер кәсібінің маңызды орталығына айналды.  1115 
жылы Флоренция т уелсіз коммуна 
ы ына ие болды.
ә
құқ ғ
•
ХІІІ   ғасырдың   ортасында   пополандардың   ықпалы   күшейіп   ,   гранттардың   (ірі   феодалдардың)   рөлі   төмендей 
бастады.  1293  жылы  Еуропада   бірінші  рет  дворяндыққа  қарсы  бағытталған   ділеттілік  ережелері
ә
  деген конституция 
қабылданды.  Қала халқы «қоңды халық», «жүдеу халық» болып екіге бөлінді.
•
1252   жылы   Флоренция   алтын  флорин  ақшасын   шығара   бастады.   Ол   жалпыеуропалық   валютаға   айналды. 
Флоренция банкирлері Рим папасымен байланыста болып, олардың шіркеулік салы тарын
қ
 бүкіл Еуропа бойынша жинауға 
рұқсат алды.
•
XIV ғасырда Флоренцияда дүние жүзіндегі ең алғашқы мануфактура ашылды.
•
Онда негізінен жалдамалы жұмысшылардың еңбегі пайдаланылды. Қанаудың жаңа түрі 1345 жылы еңбекші халық 
наразылығының жаңа толқынын-тарихтағы Бірінші ж мысшы ереуілін
ұ
 туғызды.
•
1378 жылы Флоренцияда  чомилерді
ң  (жалдамалы жұмысшылардың) көтерлісі болды. Олар алғашында жеңіске 
жетіп, өз цехтарын құрды. Қаланың өкімет басшылығына-сеньорияға өз өкілдерін сайлады. Чомпилер байлардың үйлерін, 
сарайлар   мен   кеңселерді   өртеп,   талан-таражға   салды.   Шеберханалар   жабылып,   олардың   иелері   қашуға   мәжбүр  болды.  
«Қоңды   халық»   өкілдері   қалаға   азық-түлік   әкелуді   тоқтатты.   Көтерілісшілер   сөйтіп   әрі   жұмыссыз,   әрі   азық-түліксіз 
қалды.Чомпилдердің сеньорияны  толығымен   өз   өкілдерімен  алмастырмақшы  болғаны  сәтсіздікке  ұшырады.Кеңсе  үйіне 
жиналған чомпилерді «қоңды халықтың» жасағы қырып салды. Көтерілісшілер құрған цех таратылып, оның басшылары 
өлім жазасына кесілді, қалған чомпилер қатаң жазаланды.
Савонарола /үйге?/
Флоренцияда медичилер билігіне  наразы топтар да болды. Ол топтың мүддесін білдіруші діни-саяси қайраткер Джироламо 
Савонарола (1452-1498) болды. Әрі оқымысты, әрі әрі дәрігер атасының қолында туып-өскен Савонарола 23 жасында үйінен 
қашып, Болоньядағы доминикандық орденге мүше болып кірді. 1491 жылы Флоренцияға қайтып келіп, монастырь билігін 
қолға алды.
Өзінің діни уағыздарында Медичилер тираниясын (қатыгез, өрескел билік) сынады. Өзі билік еткен монастырьда құдайға  
адал құлшылық етуге бағытталған   қатаң тәртіп орнатты. Рим папасының саясаты мен өмір салтын айыптады.   Католик  
шіркеуіне қайта құрулар жүргізіп, діннің алғашқы тазалығына оралуды уағыздады. 
1494   жылы   француз   әскері   Италияға   басып   кіргенде   Пьеро   Медичи   Флоренциядан   қуылып,   өкімет   билігі   уақытша 
Савонарола мен оның жақтастарының қолына көшті. Дінге жан-тәнімен берілген жастардан «әдептілік полициясын» құрды.  
Христиан   дініне   «қайшы   келеді»   деп   табылған   кітаптар,   өнер   туындылары   отқа   жағылып,   қиратылды.   Ойын-сауық 
біткеннің бәріне тыйым салынды.
90

Савонароланың папалықты айыптауы сол кездегі Рим папасы IV  Александрға ұнамады. Папа Савонароланың уағызшылық  
қызметіне   тыйым   салды.   1497   жылы   Савонарола   шіркеуден   аластатылды.   Өз   кезегінде   Савонарола   шіркеу   соборын 
шақырып, папаны орнынан алуды ұсынды.
Риммен   ара   қатынасын   үзгісі   келмеген   флоренциялық   сеньория   Савонароланы   тұтқындап,   оған   діни-саяси   сипаттағы 
айыптар тақты. Сеньорияның үкімі бойынша 1498 жылы Савонарола дарға асылды. Савонароланың католик шіркеуін қайта  
құру жөніндегі пікірлерін кейін реформацияның жақтаушылары пайдаланды.
Сабақты бекіту:
Венн диаграммасы «Венеция мен Флоренция»
Сабақты қорыту:  Экономикалық жағынанқала-мемлекеттер   дами отырып, XI-XV ғасырлардағы Италия бытараңқы ел 
күйінде қалды.
 Бағалау:
Үйге тапсырма: «XI-XV ғғ. Италия» тақырыбына реферат  жазып келу.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
БҚО, Казталов ауданы,  Тереңкөл ауылы,  Тереңкөл орта жалпы білім беретін
мектебінің бастауыш сынып мұғалімі  Жумашева Назипа
Сабақтың тақырыбы:Нөлмен аяқталатын сандарды бөлу тәсілдері.
Сабақтың мақсаты:
1.
Оқушыларға нөлмен аяқталған санды бөлу жолдарын меңгерте отырып бекіту.
2.
Дөңгелек сандарды көбейту мен бөлу жолдарын топ ішінде ауызша түсіндіре білуге дағдыландыру,тез есептеу, 
математикалық тілде сөйлеуге дағдыландыру.
3.
Сандардың разряд қатарын еске түсіре отырып,көбейту,бөлу тәсілдерін меңгерту,бекіту.Сабақ кезінде 
оқушыларды ұқыптылыққа, жауапкершілікке, дәптерлерінетаза, әдемі жазуға тәрбиелеу.
Сабақтың типі: жаңа сабақ.
Сабақтың әдісі:Ертегісабақ
Сабақтың көрнекілігі:кесте, мазмұнды ертегі, оқулық, суреттер.
Сабақтың барысы:
1/Психологиялық дайындық: 
Есептеуге жүйрік болсаң жасыңнан
 Математикаға орын берсең басыңнан, 
Барлық ғылым ғылым саған үйір болады. 
Досың болар табылатын қасыңнан.
2/Үй тапсырмасын тексеру.
Амалдарды бағыт бойынша орында
3/Ой шабуыл :
Ойын:« Кім шапша ?»
ң
1/Егер тырна бір аяғымен тұрса 3кг салмақта болады, екі аяғымен тұрса оның 
салмағы қанша? 
2/ Егер аңшы 10 торғайды атып алады.Торғайдың нешеуі қалады? 
3/ Егер үстел беті тік төртбұрышты, оның бір бұрышын арамен кесіп алсақ, 
неше бұрыш қалады? 4/ 1т мақтаауырма, 10ц темір ауырма?
 Математикалық диктант:
3 жүздік, 5 ондық, 1 бірлігі бар санды жаз.
351 - 780- нен 600-ді азайт. Нәтижесін жаз. 
180 - 920-ны 60-қа артыр. Нәтижесіе жаз. 
860 -Азайғышы 630, азайтқыш 120.Айырманың мәнін тап . 
 5 пен 6-ның көбейтіндісін тап, нәтижесін жаз 
70 пен 10-ның бөліндісін жаз,мәнін тап:
4/Жаңа сабақ:
Мағынаны тану:
«Ертегілер елінде».Ерте, ерте ертеде, Ешкі жүні бөртеде, Математика патшалығында, «Орман» деп аталатын мемлекетте 
кемпірмен шал өмір сүріпті .Бір күні әжей атайға жұмсақ,әрі дәмді етіп бауырсақ пісіреді Әжей дөп-дөңгелек нанды терезе 
алдына қояды екен, Ол атаймен әжейден әбден жалығып, терезеден ытқып-ап, дөңгелеп қаша жөнеледі екен.Жол бойымен 
домалап келе жатса;Алдынан, Бір ноян. Қорқақ кім? /Ол қоян/ -шыға келеді -Бауырсақ, бауырсақ мен сені жеймін демесі бар 
емеспе? -Қоян сенің бұның әділ емес.Сен маған тапсырма беріп көр,орындасам, мені жібер,-дейді.
Қоян тапсырмасы.
Тапсырма:1:Ауызша орындау
   45000
90
900
15
150
500
5000
24000
60
400
12
120
91

800
2000
Өзі ашулы, азулы. 
Өзі жыртқыш, өзі аш.
Болды екен бұл қай аң?/ Қасқыр/
Қасқырдың тапсырмасы. 
Оқулықпен жұмыс.№3
548100:90
4200*70
190*900
326 840:40
3260*300
127800:200
507000:60
12300*80
196000:700
Орман оның мекені, 
Балмен ұйқы сүйгені, 
Құлпынайы жегені. 
Оның аты кім еді? /Аю/ 
Аюдың тапсырмасын орындайық.
«Си ырлы санды ша»
қ
қ
а) қала сыртындағы күре жолда жеңіл автокөлік 6 сағатта 450 км жолды 
жүріп өтті. Жеңіл автокөліктің  қозғалыс жылдамдығын табыңдар. 
ә) Велосипедші 200 км қашықтықты 20 км/сағ жылдамдықпен жүріп өтті. Ол 
неше сағат жолда болды?
б) 4 йогуртқа 320 төленді. 1 йогурт неше теңге тұрады?
в) Қорпата 3 бөтелке йогурт сусыны бар. 1 бөтелкесі 50 теңге тұратын 4 
қорап йогурт сусыны сатып алынды. Неше теңге төленді?
Қырда жүрер ол жортып, 
Іні де жоқ бармайтын. 
Құйрығымен бұлтартып, 
Қандай аң бұл алдайтын?  (Түлкі)
Түлкінің тапсырмасы.
Тапсырма:Теңдеу шешу
54000=x*60
9000=150*x
90=5400:x
75500=b*50
1200=360+x
10000=9500+a
Қырда жүрер ол жортып,
Ініде жоқ бармайтын. 
Құйрығымен бұлтартып , 
Қандай аң еді адайтын?  (Түлкішек)
Түлкішек тапсырмасы.
Кім шапшаң?
8
2
-56
9
2
-67
80
2
-56
90
2
-67
7
2
-34
4
2
+351 
70
2
-34
40
2
+351
4
2
+300 2
2
+400
40
2
2
+300
20
2
+400
Сабақты қортындылау. Оқушылардың жаңа тақырыпты меңгергендіктерін анықтау.
3210: 10
5600: 80
1300: 100
6300: 700
32100: 100
54000: 600
630: 90
720: 90
5600: 700
2000: 400
Бағалау.
Үйге тапсырма: №5, 7 
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
БҚО, Казталов ауданы, Тереңкөл ауылы
Тереңкөл орта жалпы білім беретін мектебінің
бастауыш сынып мұғалімі Н.А.Жубанова
Саба ты  та ырыбы:
қ
ң
қ
 Етістік
Ма саты
қ
: білімділік : етістік туралы ұғымды кеңейту, етістіктің негізгі мағынасы мен қызметін меңгерту.
              дамытушылық :Сөйлеу барысында етістіктерді мағынасына сай, дәл, дұрыс жұмсай білу дағдыларын және 
тілін,шығармашылық қабілетін,ой-өрістерін  дамыту, өз ойын ашық әрі жүйелі  жеткізуге дағдыландыру .
 тәрбиелілік – Сабақ барысында туған жерге деген сүйіспеншіліктерін арттырып, табиғатқа, жан-жануарларға деген 
қамқорлық сезімдерін ояту, экологиялық тәрбие беру
К тілетін н тиже: 
ү
ә
1. Етістік туралы білімдері қалыптасып, алған білімдерін күнделікті өмірде пайдалана алады.
2. Топта шығармашалақпен жұмыс жасап, өз ойын еркін әрі жүйелі білдіріп, топта басқаның пікірін 
тыңдау, өзін-өзі реттеуге , сыйлауға ұйренеді
3. Өз туған жеріне, табиғатқа, жан-жануарларға деген сезімдері  оянады.
Сабақтың түрі: Жаңа білім беру
Сабақтың әдісі: тест, семантикалық кесте, топтастыру, топтық жұмыс
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, эл.оқулық, шығармашылық суреттер, бағалау парақшасы
92

йымдастыру б лімі
Ұ
ө
1.Топқа бөлу Кәмпит түстері арқылы
2. Психологиялық дайындық
1,2,3
Сынып іші тып-тыныш
Жал аулы ты тастаймыз
қ
қ
Саба ты біз бастаймыз
қ
Үй тапсырмасын бекіту
+  (иә)                     - (жоқ) ойыны
1. « Терезе» - бұл зат есім .
2. Жер су аттары жалпы есім.
3. Зат есім кім? не? сұрақтарына жауап береді
4. Бала, сөмке, машина-бұл зат есімнің көпше түрі
5. Дәрілер, бөлмелер – бұлар з.е. жекеше түрі 
6. –лар, -лер, -дар, -дер, -тар, -тер з.е. көпше түрінің жалғаулары
7. Зат есім, сын есім, сан есім, етістік бұл сөз таптары
Ой қозғау
«Жануарлардың даусын тап»
К к ала киім киеді                           
ө
К рсетеді,
ө
К нні  к зін с йеді.
ү ң ө
ү
     С йлейді,
ө
     зі ешкімді к рмейді
Ө
ө
Жа а саба    Ма ынаны тану
ң
қ
ғ
Заттың қимылын, іс-әрекетін білдіретін сөздерді етістік дейміз. Етістіктерге не істеді? не қылды?  қайтті? деген сұрақтар 
қойылады. Мысалы: мөңіреді, ұшты, өсті, биледі.
(Электронды оқулықпен жұмыс жасалады)
Оқулықпен жұмыс
2-жаттығу  Өлеңді мәнерлеп оқы. Етістіктерді  тап, оқып, сұрақ қой
Көктем келді: құс келді
Күн ұзын, түн қысқа енді.
Көктем келді: су ақты,
Күннің көзі шуақты.
Көктем келді: гүл өсті,
Көбелектер гулесті.
Сергіту сәті
Биші бұралып билейді.
Күйші домбыра тартады.
Спортшы жүгіріп секірсе
Оқушы сабақ оқиды
Топтық жұмыс 
«Суреттерді сөйлетейік»
Сурет бойынша әңгіме құрастырып жаз. Етістіктерді тауып астын сыз . 
1- топ
       2- топ
3-топ 
5-жаттығу Тақтамен жұмыс
Көп нүктенің орнына тиісті етістіктерді қойып, сөйлемдерді көшіріп жаз. 
Керекті сөздер: жұмсады, келді, жуды, шықты, өседі.
Сабақты бекіту
(Электронды оқулық)
1- тапсырма
2- тапсырма
3-тапсырма
Бағалау
Жұлдызшалар арқылы бағалау
93

 Нурмухамбетова К.Х.   учитель русского языка литературы, 1уровень
 с.Кызыл-ту 4, Талгарский р-н,  Алматинская    обл
               7класс ,  литература,   Е.Велтисов «Приключения Электроника»
Общие цели: -учить характеризовать героев произведения, выявляя в них общее и индивидуальное, сопоставлять героев с 
целью выявления авторского и собственного отношения к ним для раскрытия идеи  произведения;
-вырабатывать навыки анализа художественного произведения;
-развивать коммуникативные навыки и умения учащихся, культуру речи, воспитывать любовь к чтению, вдумчивого 
читателя, собеседника, нравственных качеств личности, научить слушать друг друга, вести диалог
Методы и приемы : частично-поисковый, проблемный, исследовательский,  стратегии критического мышления: таблица 
ЗХУ, тонкие и толстые вопросы, чтение с пометами «Инсерт»,синквейн.
Фопд: групповая, индивидуальная ,парная, фронтальная
Оборудование: интерактивная доска, флипчарт, фломастеры ,карточки.
Ожидаемые результаты: Ученики должны прийти к выводу, что никакой робот не заменит человека, человек - высокая 
должность
                                                 Ход урока:
1.Позитивный настрой. Карусель Учащиеся говорят друг другу  комплименты  по кругу
2.Вызов .Эпиграф урока:“…Сейчас решается вечная проблема: что такое человек? И кажется, что она решена. А завтра с  
восходом солнца возникнут новые вопросы, и все начнется сначала. Удивительный этот животворный круговорот жизни!...” 
(Профессор Громов из книги Велтистова “Новые приключения Электроника”) [1]
1.Составление кластера по группам «Фантастика»
2Защита кластера 
3Инструмент ОдО « Две звезды и одно пожелание»
4 Открытые вопросы:
-Кто может попасть в эту страну?
- Как вы понимаете слово «фантазия»?
5 Работа с толковым словарем  по группам Фантазия 1.Способность к творческому воображению; само такое 
воображение.2.Нечто надуманное, неправдоподобное, несбыточное.3.Прихоть, причуда.
Фантазёр1.Человек, который любит фантазировать, мечтатель.2.Выдумщик, человек, который склонен фантазировать.
Фантастика – художественная литература, а значит, что её предметом всегда был и остаётся человек.
6Чтение с пометами   текста из учебника стр 101,прочитать и обозначить значками  «Фантастика взгляд в будущее» Инсерт 
-Что нового вы узнали из текста?
-Что показалось вам особенно интересным?
-Есть ли у вас вопросы?
7.Опережающее задание .Выступление  2 учащихся  о творчестве  писателя, о  произведении.  Инструменты ОдО жесты 
«Большой палец»
8.Работа в группах: 1гр. составляет сюжетную таблицу по первой части
2гр-составление сюжетной таблицы по второй части
                      Сюжетная таблица
Кто? Что?
Когда?
Где?
Что сделал?
Зачем? Почему?
3гр -составление тонких вопросов, задают ученикам
4гр-составление толстых вопросов, задают ученикам
5гр-составление кластера по тексту «учеба-путешествие», защита
9.Защита проектов.
 9.Тест по повести «Проверь себя» 
10.Эссе «Что нужно делать ,чтобы проявлять необычайные способности в каждом человеке?»
11.Синквейн « Электроник» , «Человек»
12.Прием КМ «Что изменится в мире, если  человек будет больше преодолевать вершин?
Рефлексия по таблице ПМИ- плюс, минус, интересно на стикерах
П
Положительные черты 
М
Отрицательные черты, недостатки 
И
Возможности для развития 
Рефлексия.
Я изменил свое отношение к…..
Я узнал больше…
Я удивился тому, что..
Я почувствовал…
Я относился…
                                                     Аннотация
           Урок  по литературе в 7 классе  разработан  в соответствии новых подходов в обучении, когда педагог внедряет идеи  
семи модулей. На уроке внедрены различные стратегии критического мышления: кластер, составление сюжетной таблицы, 
синквейн, составление тонких и толстых вопросов. 
94

     В течение всего урока учитель придает особое значение  саморефлексии и     рефлексии учащихся, где они  участвуют во  
взаимной оценке, отслеживают собственное продвижение на пути познания. Формативное оценивание используется для  
повышения мотивации учащихся.На уроке предусмотрены разные формы взаймодействия учеников, включая групповую 
работу, где мнение каждого ложится  в основу принятого группой решения  по проблеме 
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Жамбыл облысы Байзақ аудны Сыдық Абланов атындағы орта мектебінің 
ағылшын тілі пәнінің мұғалімі Махмудова Сурия Хейратдиновна
Lesson plan.
Grade:  7 
th
form
Date:   21.01.2016
Theme:Treating a patient.
Aims: 
teaching: to teach pupils to speak about health, illness; to encourage to express their opinions, revise grammar
developing:to improve speaking, reading, writing skills, to improve pair, group  work skills
up-bringing: to bring up the healthy way of life, love and interest to the subject, respect to each other.
Visual aids:  the book, active board.      
Type of the lesson: Lesson of using knowledge and skills 
PROCEDURE OF THE LESSON
I. Organization moment.
Dear boys and girls!
You should divide into two groups.
1st group  –“health”
2nd group  –“doctor”                                                                                                                                 Today at the lesson we shall 
speak about your health, about the ways of treating different diseases.
Please, answer my questions. 
•
Howareyou? 
•
Who is on duty today?
•
What date is it today?
•
What day is it today?
•
What is the weather like today?
•
Whoisabsenttoday?
•
Thank you!
II. Checking-up the home task.
- What was your home task  for today? 
- to write about an interesting folk remedy.
- vocabulary learn by heart    
- Are you ready?
- Ok, now look at the screen and help those guys. 
Now continue warming our vocabulary. Complete the crossword.
“Parts of the  body”
H
E
A
4
L
5
T
6
H
33
бас
34
құлақ
35
қол
36
иық
37
аяқ
38
ауыз
III. Brainstorming.
Today our lesson is devoted to a very important problem. As you know some people are healthy, some people are unhealthy. Health 
is the most precious things in people’s life. We can’t buy health, but we can do a lot to keep it. In order to be healthy we should 
follow some special rules. The series of pictures on the screen will help you to guess what we are going to speak about.
-
What can you see in the first picture?
-
What can you see in the second picture?
-
What can you see in the third picture?
IV. Presentation.
95

The theme of our lesson is “Treating a patient”
22
Pre – reading:
strip [strɪp]шешіну
waist [weɪst]бел; мықын
examine [ɪgˈzæmɪn]тексеру
lung [lʌŋ]өкпе
blood [blʌd]қан
pressure [ˈprɛʃər] қысым
prescription [prɪˈskrɪpʃən] рецепт
23
Reading and speaking:
•
Ex. 4 – p. 104  Read and translate the text 
“Treating a patient”.
•
What happened to Tom?
•
What did the doctor? 
V. Comprehension check.
-
There are some words on the active board and your task is to find the pair for each word to make the right word 
combinations. Who wants to come up to the active board to do this task?
Blood; To fall; To take;  pressure;  somebody’s temperature; To feel; ill; the pulse;  head; To keep;  ache; to a diet;
Blood   pressure;   
To take  somebody’s temperature;
To fall ill; 
To feel the pulse;
headache;
To keep to a diet;
•
Now I will give each team a leaf sheet with a list of recommendations which we should follow or shouldn’t follow to be 
healthy. Your task is to make Health Code. The first team will discuss and tell us what we should do to be healthy and the second 
team will tell us what we shouldn’t do. I will give you two marker pens so you can tick the right points in your leaf sheets.
9.
Get up early and go to bed early
10.
Wash your hands before eating
11.
Smoke
12.
Watch TV too long
13.
Go in for sports
14.
Clean your teeth once a day
15.
Sleep enough
16.
Take a cold shower
17.
Eat too many sweets
18.
Spend much time indoors
19.
Eat between meals
20.
Air the room
I think that when we all were small kids we played the same game called “Hospital”. Some of you were doctors, others were patients. 
Let’s return back to the past and remember what it is like to be a doctor and a patient.  Your next task is to make a dialogue “At the 
doctor’s”   
1
st
group  –   “At the dentist’s”
2
nd
group  – “At the Doctor’s” 
VI. Conclusion.
You should write a poem using the method of critical thinking: “Cinquain”
1
st
group  –   “health”
2
nd
group  – “doctor”                                              
Our lesson has come to an end. I see that you know much about the main rules of keeping fit. And I hope that you will continue to 
take care of your health in everyday life in future. Thank you for your work. You were very active today.
VII. Home task.
•
Ex. 9 – p. 105What is wrong with the children?
•
Learn by heart vocabulary.
VII. Marks for the lesson.
Dear boys and girls!
Raise your head
Jump up high!
Wave your hand!
And say “Good-bye!”
96

Атырау қаласы   Н.К.Крупская атындағы  №18 орта мектебінің 
ІІІ деңгейлі ағылшын тілі пәнінің мұғалімі Қалабаева А.С.
Пәні:
Ағылшын 
Сыныбы: 5 «а» сынып
Сабақтың 
тақырыбы:
 Unit 5. Step 3. Buying clothes.
Жалпы мақсат:
Оқушыларға бііздің өмірімізге киімнің қажеттілігін түсіндіру және оларды не үшін қажеттілігін 
айтқызу.
Киім түрлері мен олардың атауларымен таныса отырып, оларды сөйлемдегі байланысын сұрақ 
қою арқылы анықтай білу; Шығармашылық тапсырмалар түрлерін орындай отырып, тақырыпты 
ұғыну. 
Сілтеме: 
Ағылшын оқулығы. Мұғалімдерге арналған нұсқаулық
Оқу нәтижелері:
Тақырыптың мазмұнын түсінеді; 
Негізгі ойды анықтау, ойын толық жеткізу дағдылары дамиды; 
Шығармашылық тапсырмалар орындай алады.
Қолданатын 
материалдар:
Оқулық, интер белсенді тақта, флипчарт, электронды оқулықтар, тақырыпқа байланысты 
суреттер, слайд. А форматтағы қағаздар, маркер,стикер, күлегештер.
Негізгі идеясы:
Тіл грамматикасынын білу арқылы оқушылар бір-бірімен сұрақтар қоюға және жауап беруге 
үйренеді. Сөйлеу біліктері дамиды.
Әдіс тәсілдер:
Топпен жұмыс, кері байланыс. Сыни тұрғыдан ойлау: Блум таксономиясы.
Диалогты оқыту: әңгіме дебат. Оқытуда басқару мен көшбасшылық. АКТ ны қолдану. ОҮБ: 
Табыс критерийлері бойынша бағалау.Өзін- өзі бағалау. Топ басшысының бағалауы.
Дереккөздері:
Шет тілі оқулығы.МАН. Интерактивті оқыту әдісін қолданып сабақты жоспарлау және басқару. 
Электронды оқулық. Бейне көрініс. суреттер топтамасы.
Пәнаралық 
байланыс:
Орыс тілі, қазақ тілі, бейнелеу.
Тапсырм
а түрлері
Мұғалімнің іс әрекеті
Оқушының әрекеті
Тапсырмалар жүйесі
І. 
Оқушыл
арға 
психолог
иялық 
ахуал 
туғызу.
Сыныпты әртүрлі түстер арқылы топтарға бөлу. 
Шаттық шеңберін құру.
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру.
Қызығу
шылықт
ы ояту.
Тамақта
ну тәртібі 
– 
денсаулы
қ негізі 
Үй тапсырмасын талдау. Диалог. 
Оқушы мен мұғалім арасындағы 
әңгіме. 
  «Балалар, аппақ сұйық,
Қалса ұйып,
Шөлiң қанады,
Iшсең құйып» деген өлең жолдары қай 
шығармада айтылғанын  ойланады 
 
Жаңа сабаққа кіріспе. Бүгін біздер 
жаңа сабақ туралы мәлімет алу үшін 
сөзжұмбақ тапсырмасымен 
танысамыз. 
Сұрақтарға жауап береді. 
Мұғаліммен әрекетке түседі.
Қойылған сұраққа жауап береді.
Жұмбақта – бұл.. (Сүт пен 
Айран) т.б.
 
Тапсырма: Жұптарыңмен 
отырып киім туралы 
білетіндеріңді жинақтаңдар. 
Қағазға жазып алған тізімді 
топта талқылаңдар. 
Бірге талқылап жаңа сабақты 
бастау.
Оқушылар өзара алған 
білімдерін топта толықтырады, 
талдайды, қорытындылайды.
Жұппен жұмыс кезінде 
өздерінің білімдерін сынайды. 
Бір біріне сыни көзқараспен 
қарайды.
Мағынан
ы тану.
INSERT әдісімен 
Тамақ, киімдер  туралы не 
біледі, не білгісі келетінін кесеге 
толтыру. 
Топтастыру стратегиясы.
білу
Киім дегеніміз- адам үстіне киетін 
жасанды бұйым. Киім туралы мәлімет. 
оқулықтан алынған суретпен жұмыс 
Оқушылар интертақтадан 
көрген мәліметті жүйелейді.
Топпен тұжырымдайды.
97

«Суреттер сөйлейді»
түсіну
Интертақтадан «Киімдер 
сыры»туралы мәлімет  көрсетемін.
Оқулықпен жұмыс: диалогтік оқу.
Талдау.
Дәптермен жұмыс.
 
Топпен тапсырманы оқып 
талдау.
Әр оқушы өзінің ойын айтады.
Суреттердің түріне, керектігіне, 
қолданылуы  әрекетіне 
оқушылардың ойын ұсынуы.
Қызықтырған  сөздерді жазып 
алады.
Бейнетаспадан  көрсетілген 
жазбаның мазмұнын айтып 
береді.
қолдану
Өмірдерек. Тірек сөздер схемасы 
арқылы жаңа сабақты түсіну 
жаттығулары – практикалық дағды
Do you like shopping?
Where do you buy clothes?
How often do you buy clothes?
What colour are you looking for?
- танысу, оқып үйрену, 
«Дүкенде» рөлдік 
тапсырмаларды орындайды
Yes, I do
I bought the clothes in the shop
I sometimes to buy clothes
I am looking for this colours
талдау
Суретпен жұмыс. параққа  қыз бен 
баланың  суретін салу.
(Кері байланыс орнату.)
Кім калай киінеді? ( бала мен 
қыз) 
Постер қорғайды 3топ
Өздері салған суретке 
сипаттама беріп, бағалайды.
Жұппен өзара бағалау 
жасайды.
жинақтау
талдау жасайды. Әр топтың талдауы 
салыстырылып, өзара  жинақтайды
.  Оқушылар жоқ сөздерді 
орнына қойып жазады.
Оқушыларға тақтада жазылған 
бірнеше киім атаулары  ішінен 
бүгінгі сабақтың тақырыбына, 
мазмұнына, мағынасына сай 
сөздерді тауып, оқып «Кір 
жаятын жіпке»  іліп беру 
тапсырылады.
Табыс критерийлері бойынша 
талдау бағаланады. Екі бағанға 
сөздер жазылады, оқушылар 
сөздерді оқып, есте сақтаулары 
қажет. «Кір жаятын» ойынын 
ойнау арқылы оқушылар 
бірнеше сөздер айтылады. Ой 
түйіндеу. Бүгінгі өтілген 
тақырыптың мазмұны 
бойынша сұрақтарға жауап 
алу.
Үй 
тапсырм
асын 
беру.
 (Кері байланыс орнату.)
«СӘН әлемі» тақырыбында эссе 
жазу.
Эссе жазу үшін ақпарат 
көздерінен мәліметтер 
жинайды.
Бағалау.
Мұғалімнің бағасы мен оқушылардың оқыту үшін қойылған бағаларын қосып бағалау парағы толтырылады.
Рефлекси
ялық 
кезең.
Екі жұлдыз, бір тілек. КҮЛЕГЕШ тер бейнесі.
Нурмухамбетова К.Х.   учитель русского языка литературы, 1уровень
 с.Кызыл-ту 4, Талгарский р-н,  Алматинская    область.
8класс   казахский класс         литература. 
Тема урока:    Н.В. Гоголь Повесть «Тарас Бульба» 
Цель:
-Через   образы   главных   героев   охарактеризовать     время,   в   котором   они   жили,   сопоставить   характеристики   героев,   и  
понять ,что дает нам это для раскрыть идеи произведения, какой идеал увидел автор в своем  времени
-выработать умение работать  с художественным текстом, умение анализировать, сопоставлять,  
-воспитание чувства патриотизма,  нравственный долг человека 
Ожидаемый   результат:   ученики   используя   интерактивные   методы   обучения,   проанализируют   произведение,   раскроют 
идею.
Методы   и  приемы:   исследовательский,   частично-поисковый,   стратегии   ОдО,   приемы   КМ,   кластеры,   групповая   работа,  
открытые вопрос ,мини –диспут, синквейн, таблица ПМИ
1. Позитив «Карусель» Ученики говорят друг другу комплименты, дарят  улыбки. 
2. Слово учителя.(Звучит музыка) Работа над эпиграфом. Слова Пушкина
                                                                                        Украина тихо волновалась
                                                                                        Давно в ней искра разгоралась
                                                                                        Друзья кровавой старины
                                                                                         Народной чаяли весны
.                                                                                                   «Полтава» Пушкин 
                                                                       Гоголь как бы опрокинул историю в будущее
98

                                                                                                                       Гуковский  
3. Работа с репродукцией картины И. Репина .(Слайд)
– Посмотрите на картину. Знакома она вам? Кто на ней изображен? Как вы догадались?(По одежде, по внешности).
– Дома вы познакомились с героями повести. Можем ли мы их найти на этой картине? Попытайтесь это сделать. 
Что мы можем сказать о людях,  изображенных на картине?  Какие они? Что они делают?(На основании ответов  ребят  
делается вывод).
Вывод: основное занятие казаков – война. Такими людей той эпохи увидел И.Репин. А какими их увидел Н.В.Гоголь?
4Карточка. Ученикам    предлагают  ключевые слова, они читают и предполагают, о чем идет речь:
Персонаж, портрет, манера поведения, внешний вид, речь ,  нравы ,поступки, интерьер, авторское отношение, социальное  
положение.
-как вы думаете ,для чего нужны эти слова?.
5.Составление характеристики главных героев.
1группа  Используя приложение, составьте характеристику нравов  Запорожской Сечи:
2 группа. Используя приложение, составьте  характеристику быта Запорожской Сечи
3группа  Образ Тарас
4группа Образ  Остапа. 
5группа Образ Андрия.
-Какое слово будет стоять в центре? Это  слово будет  персонаж. Это герои повести   
Приложение .Карточка-характеристика, ученики характеризуют героев, используя материал Тарас ,Остап  и  Андрий
Внешность:  могучий,  высокий,  долговязый,  крепкий, коренастый, дюжий, невысокий,  худой,  худощавый,  болезненный, 
здоровый, как дуб, как тополь, как березка.
Лицо: Бородатое, усатое,  щетинистое, только что выбритое, небритое, не пробовавшее бритвы, покрыто первым пухом 
волос.
Характер: вспыльчивый, упрямый, смелый, робкий, стеснительный, изобретательный, решительный, грубый, прямой, злой, 
отважный, трусливый, Несгибаемый, запальчивый, любящий одиночество, задиристый,
Впечатлительный,   мечтательный,   чувствительный,   нежный,   завистливый,   заботливый,   преданный   Родине,   товарищам, 
тонко чувствующий красоту, повторил качества отца.
Поступки: (заполняется самостоятельно)
Отношение автора: (заполняется самостоятельно)
Мое отношение
1. Анализ образа Тараса. (Слайд)
– Какие жизненные ценности утверждает в своих наставлениях и в собственном поведении Тарас при встрече с сыновьями?
– Каков смысл жизни Тараса?
4группа Образ  Остапа. Используя приложение,  составить кластер
5группа Образ Андрия. Используя приложение,  составить кластер
6.Презентация работ.
Стратегии ОдО « Две звезды, одно пожелание»
7.Составление диаграммы Вена.Остап и Андрий
2. Характеристика Остапа и Андрия. (Слайды).Открытые вопросы
– Что в братьях общего?
– В чем они не похожи?
– Как Остап участвовал в проказах?
– Как отец научил Остапа прилежанию?
– Чем отличается Андрий от Остапа при участии в проказах?
– Всегда ли вместе с товарищами любил бывать Андрий? Как он проводил свободное время? Вывод:Тарас и Остап похожи. 
Они – дети своего лихого времени. Андрий отличается от них. Его влекут прелести мирной жизни.
3.Диспут «Андрий - изменник или нет?»(проблемный вопрос)
Открытые вопросы
-Что такое измена? 
-Кого   люди   называют   изменником   и   во   имя   чего   совершается   измена?(обязательно   должно   прозвучать,   что   измена 
совершается ради спасения собственной жизни);
Вспомните, что мы говорили об Андрии, какие качества характера этого героя толкнули его к роковому выбору?-С чего 
началась его изменa? (отправляясь в Запорожскую Сечь, думал не о матери, а вспоминал прекрасную панночку);
Стратегия ОдО «Большой палец»
4Подведение итогов
– Какие качества героев мы можем принять для себя?
5Итоги урока.Синквейн по группам « Запорожская  Сечь» , «Тарас», « Остап»,  «Андрий»
Тест по литературе. Н.В. Гоголь. «Тарас Бульба».
1. Действие повести происходит:
а) в Польше;
б) на Украине;
в) в России.
2. Тема повести:
а) героическая борьба украинского народа с польской шляхтой;
б) история семьи Тараса Бульбы;
в) быт и нравы Запорожской Сечи.
3. Повесть написана в стиле:
а) эпического сказа;
99

б) семейной хроники;
в) исторического исследования.
4. Повесть Гоголя можно назвать героической, потому что:
а) Тарас Бульба — настоящий герой;
б) она повествует о борьбе украинцев против польской шляхты;
в) в ней рассказывается история обычной семьи.
5. Как называет Гоголь Запорожскую Сечь?
а) родительский дом;
б) гнездо;
в) нора.
6. В ответ на предательство Андрия Тарас Бульба:
а) отпустил его;
б) убил его;
в) проклял его.
7. Назовите причину, из-за которой Андрий совершил предательство:
а) желание славы;
б) месть;
в) любовь.
8. “Выносил все терзания и пытки, как исполин. Ни крика, ни стона не было слышно даже тогда, когда стали перебивать  
ему... кости...” — это портрет:
а) Тараса Бульбы;
б) Остапа;
в) атамана Кукубенко.
9. Кому принадлежат выражения: “Терпи казак, — атаманом будешь!”, “Есть ещё порох в пороховницах!”?
а) Тарасу Бульбе;
б) Остапу;
в) куренному атаману.
10. Что не захотел оставить Тарас Бульба на земле вражеской и потому попал в плен?
а) саблю;
б) медальон;
в) курительную трубку.
11. “Да разве найдутся такие огни, муки и такая сила, которая бы пересилила русскую силу!” Эти слова в повести сказаны в  
связи с гибелью:
а) Мосии Шило;
б) Остапа;
в) Тараса.
12. Смысл жизни для старого Тараса состоит:
а) в воспитании достойных сыновей;
б) в поддержании традиций Запорожской Сечи;
в) в защите родной земли.
13. Героев-запорожцев с былинными богатырями роднит:
а) борьба за свободу и независимость Родины;
б) физическая сила;
в) стремление к славе.
Рефлексия. Чемодан. Мясорубка.Корзина.
Аннотация .
Учитель при планировании урока использовал новые подходы в обучении. Урок литературы  в 8 классе построен по семи 
модулям обучения. Лидер   создает проблемные ситуации, направляет их на   решение, применяя стратегии критического  
мышления, предлагая задания по таксономии Блума, так как для формирования критического мышления необходимы  все 
уровни мыслительных процессов.   Педагог умело использует  диалогическое обучение, открытые вопросы,   мини-диспут. 
Учитель, используя работу в группах, через дискуссию, обмен мнениями, рассмотрение точки зрения каждого, приходит  к 
важному решению 
           В течении всего урока используются приемы формативного оценивания для повышения мотивации учащихся, находя  
способы для самовыражения учеников
                                                       
Нурмухамбетова К.Х.учитель русского языка и литературы осш№2
                            с.Кызыл-ту 4, Талгарский р-н,  Алматинская обл
                       7класс  литературное чтение 
Тема  урока : Путилина « Вишневая ветка»
Общие цели: учить характеризовать героев произведения, выявляя в них общее и индивидуальное, сопоставлять героев с 
целью выявления авторского и собственного отношения к ним;
вырабатывать навыки анализа художественного произведения;
развивать коммуникативные навыки и умения учащихся, культуру речи, воспитывать любовь к чтению, вдумчивого 
читателя, собеседника, нравственных качеств личности.
       научить слушать друг друга, вести диалог;
Методы и приемы : частично-поисковый, проблемный, исследовательский,  стратегии критического мышления: таблица 
ЗХУ, тонкие и толстые вопросы, чтение с пометами «Инсерт»,синквейн.
Фопд: групповая, индивидуальная ,парная, фронтальная
Оборудование: интерактивная доска, флипчарт, фломастеры ,карточки.
100

         Ход урока:
1.Позитивный настрой. 
 Друзья мои, я очень рада
Приветствовать сегодня вас.
И для меня уже награда -
Внимание ваших умных глаз.
Я знаю: каждый из вас гений,
Но без труда талант не впрок.
Высказывайте каждый своё мнение,
И вместе проведем урок.
2Эпиграф урока:“… Учитель перед именем твоим позволь смиренно преклонить колени… Н. А. Некрасов )
3Работа в группах .
Кластер. «Учитель» Защита кластера.
Какой бывает учитель? Каким должен быть учитель?
Инструменты ОдО Большой палец.
4. Выразительное чтение рассказа с пометами.
?-  что хочу спросить
!- что меня удивило
5. Работа в группах  по частям .Составление плана рассказа, деление текста на смысловые части:
План рассказа.
1) Дети в осеннем лесу.
2) Лидия Алексеевна заболела.
3) Новая учительница.
4) Случай под новый год.
5) Новогодний подарок Лены.
6.Задания группам:
1гр -составление сюжетной таблицы по первой части рассказа Задания группам
1гр  -составление сюжетной таблицы по второй части рассказа
                                            Сюжетная таблица
Кто? Что?
Когда?
Где?
Что сделал?
Зачем? Почему?
3группа – составление тонких вопросов
4группа - составление тонких вопросов
                                    Тонкие и толстые вопросы
Толстые вопросы
Тонкие 
Дайте три объяснения, почему…?
Объясните, почему…?
Почему вы думает6е…?
Почему Вы считаете…?
В чем различие…?
Предположите, что будет, если…?
Что, если…?
Кто…?
Что…?
Когда…?
Может…?
Будет…?
Мог ли…?
Как звать…? Было ли…?
Согласны ли Вы…?
Верно ли…?
5группа « Что бы изменилось в мире ,если…»
6 группа -составление синквейна « Учитель»
3Инструмент ОдО « Две звезды и одно пожелание»
7.Самостоятельная работа.Составление таблицы ДДЗ (дневник двойной записи)
Что удивило?
Комментарии
8.Возврат к кластеру. -Что бы вы еще добавили к нему после прочтения рассказа Путилиной?-Какие ассоциации совпадают  
с темой урока
Группировка ассоциаций кластера « Учитель» 
9.Дом.задание. Написать эссе на тему «Моя первая учительница», « Моя любимая учительница».
Рефлексия на стикерах + ( плюс), - минус). интересно.
101

                                                                                                                              Нурмухамбетова К.Х.   учитель русского языка 
литературы, 1уровень
 с.Кызыл-ту 4, Талгарский р-н,  Алматинская    обл
                                                                     

жүктеу/скачать 2,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: