Қазақстан республикасы 45minut kz – 45minut org Ұстаздарға арналған басылым редакциясы

       Сабақтың  әдісі:              Сұрақ  жауап , түсіндіру, әңгімелеу,  топпен  жұмыс.
       Сабақтың  барысы:         І  Ұйымдастыру  кезеңі.
а) Оқушыларды  жинақтап,  сабаққа  жұмылдыру,  сабақты  оқушымен  мұғалімге  жағымды, ынтымақты  ашық  қөзқарасты  
етіп  ұйымдастыруға  ықпал  жасау.
    ІІ.Психологиялық дайындық       ІІІ  Үй  тапсырмасын  тексеру.
           Оқушыларды   төрт  топқа  бөліп  отырғызу
             «Ой  қозғау»  сұрақ  жауап
            І -топ Қайың       ІІ-топ  Жөке       ІІІ- топ Итбүлдірген 
            І-топқа  сұрақ  1. Қуаң  дала, шөлейт, шөл  аймақтарда  егіншілік, бау- бақша                            
                                  шаруашылықтарын дамыту үшін қандай жағдайлар  жасалған?    
           ІІ-топқа  сұрақ  Шалғынды  қорғаудың  қандай  жолын білесің? Шалғында    
           мал жемейтін өсімдік.   
           ІІІ-топқа сұрақ        Ауа қалай ластанады? Ауаны ластаушы заттар қайдан  
           пайда болады?      
                                                     ІV  Жаңа  сабақ
                                      Орман -  тоғай  өсімдіктері  мен  жануарлары                                       
                           Сабақтың   тақырыбын,   мақсатын  хабарлау .Балалар,   бүгінгі  сабақта  біз               
                       сендермен     орман –тоғай  өсімдіктері мен  жануарларымен  танысамыз
           қайың
 Жапырағы : ауру  тудыратын  бактерияларды  өлтіреді.
Ағаш майы: жара мен күйікті жазады
Шырыны: ағзаны шынықтырады
          Жөке
Гүлі: ыстықты  түсіреді, тоңазығанды қалыпқа  келтіреді
Ағаш көмірі: уланғанда көмектеседі.
         Итбүлдірген
Жапырағы: ыстықты түсіреді, қабынуды басады, жөтелге, жүрек ауруының алдын 
алады.
          Қалақай
Жапырағы:   ыстықты   түсіреді,   қабынуды   басады,   жөтелге,   бүйрек   ауруына 
көмектеседі, қан кетуді тыяды.
                Оқулықпен  жұмыс   «Орман -  тоғай  өсімдіктері  мен  жануарлары»   
       «Миға  шабуыл»  сұрақ жауап
     І-топ оқушылары:  Орманда қандай өсімдіктер мен жануарлар  болатынын айтады.  
 
 
 
 
  ІІ-топ  
 
  оқушылары: 
  Орман   -тоғай  
  өсімдіктерінің   пайдасы   туралы   айтады. 
ІІІ-топ    оқушылары:   Орман-тоғай жануарлары неге әртүрлі болады?   
      Ойын   «Адасқан   әріптер»   Ойынның   шарты:     әріптерді   дұрыс   орналастырса     орман-тоғай   өсімдіктері   шығады. 
Айықңы,  көже, қайалақ, дірбүлтиген , итін, шықшым,       дақылдақот,       алақжап.                         
                                                  Сергіту  сәті                              
   V. Сабақты  бекіту.Сұрақ жауап
   VІ. Бағалау.   
   VІІ. Үйге  тапсырма  беру.
* * * * * * * *
Алматы облысы Іле ауданы Ақши ауылы «№ 8 орта мектебі мектепке дейінгі 
шағын орталығымен»  мемлекеттік коммуналдық мекемесінің 
қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Утамуратова Сауле Қобланқызы
Сабақтың тақырыбы: Астанаға саяхат Сынып: 8
1.Білімділік: Елордасы-Астана  туралы  жан-жақты     мағлұмат  беру, жаңа  сөздерді  меңгерту.
2.Дамытушылық: Оқушылардың өздігінен білім алуын қамтамасыз ету, танымдық қабілеттерін  арттыру, өз ойын еркін 
және жүйелі  жеткізе  білуге  баулу, тіл  мәдениетін   дамыту.
3.Тәрбиелік:Оқушыларды Отан сүйгіштікке, ұлтжандылыққа,  адамгершілікке, мемлекеттік  тілді  құрметтеуге, 
инабаттылыққа  тәрбиелеу.
Көрнекілік:   Астана көрінісі.  Суреттер
Сабақтың әдісі:  Әңгімелеу,сұрақ-жауап, диалог
Сабақтың түрі. Аралас сабақ
1.Ұйымдастыру кезеңі.  Сәлемдесу, сыныптағы оқушыларды түгелдеу, келмеу  себебін сұрау, білу.                               
2. Үй жұмысына оқушылардың даярлығын тексеру
3.Үй тапсырмасын сұрау
1.4-тапсырманы дәптерлерінен тексеру
2.Тұрғылықты қалалары туралы құрастырып келген диалогтарын тыңдау
3.Сұрақ-жауап
4.Сабақты өтуге даярлық
5.Жаңа тақырып. Қызығушылығын ояту. 
 - Бүкіл әлемге жар салып  жатқан  Азия елдерінің ішіндегі жас астананы  атаңыз. Неге оны ең жас астана деп санайды? Ол 
қалай әлемге жар салып жатыр?
1.Оқушы назарын кластерге аудару
2.Слайдтар арқылы  «Астана» қаласына  саяхат жасау.
    1-тапсырма. Мәтінді оқып, сұрақтарға  жазбаша жауап  беріңдер. Көп нүктенің  орнына  керекті  септік  жалғауларын 
жазыңдар.
Астана.     1997  жылы  саяси,  экономикалық ,  халықаралақ  жағдайлар…   байланысты   республика…  бас  қаласы-
Ақмола… көшірілгені  мәлім.Есіл…  жағасын  бойлай  Президент  сарайы, Парламент  үйі,  Еуразия  университеті…  жаңа 
48

корпусы, т.б. ғимараттар  бой  көтерді. Парламент  үйі…  алды…  қазақ… үш  биі: Төле би, Қазыбек  би, Әйтеке  би… 
ескерткіштері  халқы…  болашақ…  бастағандай  бейнеленген.Аспан…  самғаған ақ  барыс  мүсіні-жас   Қазақстан…  ХХІ 
ғасырдағы  жарқын  да  бақытты  болашағы…  нышанындай  елестейді.
   2-тапсырма.Сұрақтарға  жауап  беріңдер.
1.Қандай  жағдайларға  байланысты Қазақстан  астанасы Ақмолаға көшірілді? 
2.Есіл  жағасын  бойлай қандай  ғимараттар орналасқан?
3.Парламент  үйінің  алдында қандай  ескерткіш бар?
4.Қазақстан  болашағының  нышаны  не?
     3-тапсырма.Сөздердің аудармасын  табыңдар. 
саясат                                      барс
халықаралық                          памятник
ғимарат                                   здание
шешен                                     будущий
ескерткіш                               международный
барыс                                      политика
болашақ                                 оратор 
     4-тапсырма.Диалогті  оқып, өзара  сөйлесіңдер. Диалог  бойынша  сұрақтарға    жауап  беріңдер. 
     Сұрақтар:
     1.Астана қаласында кім болды?
     2.Жанат Астанада қашан болды?
     3.Астана қайда орналасқан?
     4.Астанаға ЮНЕСКО-ның шешімімен қандай сыйлық  берілді? 
      5-тапсырма. Сөздерді  қолданып, тақырыпқа  байланысты сөйлемдер  құраңдар. 
6.Сабақты  түсінгенін тексеру
     6-тапсырма. Дара және күрделі сөздерді  екі  бағанға  бөліп жазыңдар.
Дара сөздер                                   Күрделі сөздер
     Халықаралық, сарай, ғимарат, Ақмола, бойтұмар, кешен, тарихшы, қолөнер, ескерткіш.
7.Сабақты  бекіту
1.Есіл өзенінің жағалауында орналасқан әсем қала? 
2. Бас қаланың рәміздік белгісіне айналған ғимарат 
3. Астана қай жылы «Әлем қаласы» сыйлығына ие болды? 
4. Астананың бұрынғы атауы 
5.Биыл Қазақстанның тәуелсіздігіне неше жыл? 
6.Бір сөзбен ата: 
Гимн,Елтаңба,Ту 
7. Астана қаласы Қазақстанның нешінші астанасы? 
8. Астанаға қандай тілек айтасың? 
9.Адасқан сөздерді орнына қой.
Астана,орналасқан,қала, Қазақстанның,солтүстік,аймағында. 
10.Астананың болашығын қалай елестетесің? 
8.Үйге тапсырма:
1.7-тапсырма. Өлеңді жаттап алыңдар. 
 2.8-тапсырма. «Астана-жаңа Қазақстан белгісі»  атты шығарма жазыңдар. 
* * * * * * * *
Алматы облысы Іле ауданы «№ 8 орта мектебі мектепке дейінгі шағын орталығымен»
мемлекеттік коммуналдық мекемесіның  Физика пәнінің мұғалімі  Тоқтарбек Анаргүл
                                                         
Сабақтың тақырыбы:
 
 Адиабаталық процесс 
Сабақтың мақсаты: 
3.
Білімділік: Оқушыларға адиабаталық процесс туралы түсінік беру. Адиабаталық процесске есептер шығару. 
4.
Дамытушылы
қ:   Оқушыларды   өз   бетімен   еңбектенуге   үйрету,ой-өрісін     дамыту,пәндерге     деген 
қызығушылықтарын арттыру. 
5.
Т рбиелік
ә
:   Оқушыларды   алғырлыққа, 
шапшандыққа,   ізденпаздыққа   өз   беттерінше 
еңбектенуге  тәрбиелеу. 
Сабақ түрі:  Аралас сабақ
Сабақ әдісі: Дамыта оқыту
Сабаққа   қажетті   құрал-жабдықтар:   компьютер 
арқылы жасалған слайдтар, интерактивты тақта,
Сабақ барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
- оқушылармен амандасу;
- сыныпты түгендеу;
- оқушылар назарын сабаққа аудару.
II. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі
1-
Газ заңдары  дегеніміз не?
49
з орынын табы дар 
Ө
ң
=
=
=
V = const
ΔU = Q
Т = const
Q = А′. 
P = const
Бойль – Мариотт заңы.
Гей – Люccак заңы. 
P
1
V
1
= P
2
V
2
Шарль заңы. 
1787Ж 
2
1
2
1
T
T
P
P
=
2
1
2
1
T
T
V
V
=
0
=
V
A
U
Q
V
∆
=
A
U
Q
P
+
∆
=
0
=
∆
U
1787Ж 
1802Ж
1662Ж

2-
 Ішкі энергия дегеніміз не? 
3-
Бір атомды идеал газдың ішкі энергиясын анықтайтын формула?
4-
Термодинамика  ғылымы нені зерттейді? 
5-
Термодинамиканың  бірінші  заңы? 
ІІІ. Жан жақты білімін тексеру кезеңі 
IV. Мақсат қою Оқушыларға адиабаталық процесс туралы түсінік беру. Адиабаталық процесске есептер шығару.
V. Жаңа білімді қалыптастыру кезеңі 
Адиабаталық процесс-  қоршаған ортамен жылу алмаспайтын физикалық 
жүйеде өтетінтермодинамикалықпроцесс.
        Адиабаталық процессжылуөткізбейтін (адиабаталық) қабықшалармен 
қоршалған   жүйелерде   өтеді   деп   есептелінеді.   Сыртқыортамен   жүйе 
арасында жылу алмасып үлгере алмайтындай уақытта тез өтетін процестер 
(жылу   оқшаулағыш   қабықшалары   болмайтын)   адиабаталық   процесс 
ретінде   қарастырылады.   Оған   мысалы,   дыбыстыңауадатаралуы,  жылу 
қозғалтқыштарының   цилиндрі   ішіндегігаздың   сығылуы(немесе   ұлғаюы) 
т.б.   жатады.Газ  сығылғандатемпература  көтеріледі,   ұлғайғанда   — 
төмендейді.   Адиабаталық   процесс   қайтымды   және   қайтымсыз  процесс 
түрінде  өтуі мүмкін.
    Адиабаталық   процессті   графикте  адиабата  деп   аталады.   Іштен   жану 
қозғылтқыштарының   цилиндіріндегі   жану   қоспасының   поршеньмен 
сығылуын   немесе   ондағыотынжанғандагазтәрізді   өнімдерінің   жылдам 
ұлғаюын   адиабаталық   процесстерге   жатқызады.   Оларға:бомба,  снаряд, 
миналардың жарылыстары.
    Адиабаталық процесс кезiнде Q = 0 және жүйенiң iшкi энергиясының өзгеруi жұмыс атқару арқылы ғана жүредi: ΔU= А. 
ΔU= А теңдiгi белгiлi қорытынды жасауға мүмкiндiк бередi. Егер жүйеде оң жұмыс жасалса, мысалы газ сығылатын болса,  
онда оның iшкi энергиясы ұлғаяды және температурасы өседi. Керiсiнше , газ ұлғайған кезде, ол өзi оң жұмыс атқарады ( А
ұ 
> 0). Оның iшкi энергиясы азаяды да, газ суиды. Егер цилиндр түбiне эфирге батырылған мақтаны салып, дереу поршендi  
қозғалтсақ,   онда   мақтадағы   эфир   буы   жалындайды.   Бұл   эффект  Дизель 
двигателiнiң жұмыс iстеу принципiнiң негiзiне алынған. Бұл жерде цилиндрге 
жанармай   қоспасы   емес,   кәдiмгi   атмосфералық   ауа   сорылады.   Сығылу 
тактының  соңында   арнайы   форсунка   арқылы   сұйық   отын   -   солярка 
шашыратылады.   Осы   сәтте   сығылған   ауа   температурасының   жоғарлағаны 
сондай, тiптен жанармай тұтанады.
 Күн көзiнiң әсерiнен жылыған ауа, жоғары көтерiледi де, биiктiкке көтерiлген 
сайын   қысымның   азаюына   байланысты   тез   арада   ұлғайып-таралады.   Бұл 
ауаның   ұлғайып-таралуы   оның   салқындауына   әкелiп   соғады.   Осының 
нәтижесiнде су булары конденсацияланады да, бұлттар пайда болады (1 - сурет). 
1-есеп
      Массасы 4 Т бу балғасы массасы 6 кг темір бұйым үстіне           жылдамдықпен келіп түсті. Балғаның соққысынан бұйым 
неше градусқа  қызады? Балғаның кинетикалық энергиясының 80% - і бұйымның ішкі энергиясын арттыруға жұмсалады? 
К
кг
Дж
с
⋅
⋅
=
3
10
46
,
0
Берілгені:
Талдау:
Шешуі:
%
80
3
6
4000
4
1
2
2
1
⋅
=
∆
=
=
=
=
Е
U
с
м
кг
м
кг
Т
м
ϑ
2
,
,
0
2
1
2
2
2
ϑ
м
Е
t
м
c
U
A
U
Q
=
∆
=
∆
=
∆
=
2
,
5
6
10
46
,
0
2
8
,
0
9
10
4
2
8
,
0
8
,
0
2
%
80
3
3
2
2
2
2
2
2
1
2
=
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
=
⋅
=
∆
⋅
=
∆
⋅
=
∆
м
c
м
t
м
t
м
c
Е
U
ϑ
ϑ
 
К
кг
Дж
с
⋅
⋅
=
3
2
10
46
,
0
Т/К: 
?
=
∆
t
VI . Оқушылардың түсінігін тексеру
Ашық тест. 
-
Адиабаталық   процесс   үшін   термодинамиканың 
1-ші   заңы   қалай   жазылады?
 
А)Q=U+A     B)Q=U   
   *C)
U
A
∆
−
=
    D)A=Q   E)U=Q-A
-
Адиабаталық процестің шартын көрсетіңіз:
А) p = const            В) V=const
С)T = const           * Д)    Q = 0              E) dS = 0
-
Мына формулалардың қайсысы адиабаталық процесс үшін дұрыс жазылмаған:
50
c
м /
3

А) 
;
const
pV
=
γ
        В) 
;
1
const
TV
=
−
γ
 
 
 
 
 
*С)
;
const
pT
=
γ
D) 
;
1
const
T
p
=
−
γ
γ
            E) 
.
)
/
(
const
p
T
p
=
γ
-
Адибаталық ұлғаю кезінде идеал газдың температурасы қалай өзгереді?
А) жоғарылайды,   В) төмендейді    C)  өзгермейді    D)  алдымен  жоғарылайды,   сосын 
төмендейді.
-
Адиабаталық процесс қандай теңдеумен сипатталады?
А) Бойль  - Мариотт, В) Шарль  C) Пуассон  D) Гей – Люссак
VII . Жаңа сабақты бекіту
1.
c
m /
200
жылдамдықпен үшіп келе жатқан оқ жердегі үйілген топыраққа 
тиіп, онда тұрып қалды. Оқтың кинетикалық энергиясының 60% - і оны қыздыруға 
кетті. Оқтың температураы неше градусқа жоғарылады? (
К
кг
Дж
с
⋅
⋅
=
3
10
13
,
0
) 
VIIІ. Үйге тапсырма беру
        * * * * * * * *
Ақтөбе қаласы  №36 қазақ орта мектебінің 
бастауыш класс мұғалімі Жилгельдина Хамида Абиловна
Математика
Тақырыбы: Формула  S = v*t. Әріптердің  берілген  мәндерінде  әріпті  өрнектердің  мәндерін  табу.
Мақсаты: Формула  S = v*t. Әріптердің  берілген  мәндерінде  әріпті  өрнектердің  мәндерін  табу.
1. S= v*t  формуласында әріптердің  берілген  мәндерінде әріпті  өрнектердің  мәнін тауып, қозғалысқа берілген есеп түрімен  
таныстыру; 
2. Талдай және салыстыра білу қабілетін дамыту;
3.  Адамгершілік, еңбек тәрбиелеріне баулу.
Түрі: білімін жетілдіру сабағы.
  Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену,салыстыру.
Көрнекілігі: суреттер, сызбалар 
Сабақтың барысы:  
 Ұйымдастыру кезеңі:  амандасу, түгендеу, оқушы зейінін сабаққа аудару. 
Мен бақытты баламын, 
Жан  дүниемде күн нұрлы
Жылуым мол бойымда.
Үй тапсырмасын тексеру:  № 9, ауызша  тексеріледі.
Сабақтың  мақсатын  хабарлау.
Қайталай  отырып,   формуладағы әріпті  өрнектердің  мәндерін  табуды  меңгерту  .
 Оқулықпен  жұмыс.
 № 1  Есептердің  шарттарын, сұрақтарын, шешулерін  және жауаптарын  салыстыру.
     а)  Тік  төртбұрыш                                           Тік  төртбұрыш
              В- 14 дм                                                          в- 14 дм
              А- ? одан 4 дм  артық                                    а- ? одан 4  есе  артық
             Шешуі.                                                              Шешуі.
             14 +4 =18 дм                                                       14* 4 =56 дм
            Жауабы.ұзындығы  -18  дм.                               Жауабы. Ұзындығы – 56  дм
 ә )  Трактордың v -8 км/сағ  - бұл 2 есе  кем          Трактордың  v – 8 км/сағ- бұл 8 км/сағ  кем
           Велосипедшінің  v - ? км/сағ                                  Велосипедшінің v - ? км/сағ
            Шешуі.                                                                       Шешуі .
               8 км/сағ : 2 =4 км/сағ                                              8 км/сағ+ 8 км/сағ =16 км/сағ
Жауабы. Велосипедшінің жылдамдығы -4 км/сағ.Жауабы.
 Велосипедшінің  жылдамдығы – 16 км/сағ.
№2 Есептердің  шарттарын, сұрақтарын,  шешулерін  және  жауаптарын  салыстыру.
      а)  Тік  төртбұрыш                                           Тік  төртбұрыш
              а- 24 см                                                          а - 24 см
              в- ? одан 4 см  кем                                       в- ? одан 4  есе  кем
             Шешуі.                                                              Шешуі.
             24 -4 =20 см                                                       24 : 4 =6  см
            Жауабы.ені  - 20  см.                               Жауабы. ені – 6  см
 ә) Шаңғышының v -12 км/сағ -бұл 2 есе артық    Шаңғышының  v – 12 км/сағ- бұл 6 км/сағ артық
           Жаяу  адамның   v - ? км/сағ                                  Жаяу  адамның  v - ? км/сағ
            Шешуі.                                                                       Шешуі .
               12 км/сағ : 2 =6 км/сағ                                              12 км/сағ-6 км/сағ =6 км/сағ
Жауабы. Жаяу  адамның жылдамдығы -6 км/сағ.Жауабы.
 Жаяу  адамның  жылдамдығы – 6 км/сағ.
 № 3  Есепті  шығар.
      1- ші  пойыздың  v1 – 58 км/сағ                 2-ші  пойыздың  v2 - ?4 км/сағ  артық
        t- 4 cағаттан  кейін – S -158 км
         S1 -?  км                        S2- ? км                        S - ? км
51

           Шешуі.   S1 = 58 км/сағ *4 сағ =232 км
                           V2= 58 км/сағ + 4 км/сағ =62 км/сағ
                            S2= 62 км/сағ* 4 сағ =248 км
                             S = 232 км +248 км + 158 км =638 км
              Жауабы. Станциялардың  арақашықтығы – 638 км
          №4 Есептерді  шығар.
            12 кг  алма -2400 тг
             1 кг  алмұрт- ? алмадан 40 тг  қымбат
            2400 теңгеге - ? кг  алмұрт  алады
             Шешуі. 
                 2400 : 12 =200 тг ( 1 кг  алма)
                  200 тг + 40 тг =240 тг( 1 кг  алмұрт)
                  2400 тг : 240 тг =10 кг  ( алмұрт)
              Жауабы. 2400 теңгеге – 10 кг  алмұрт  алады.
         №5 
           Тік  төртбұрыш                   
            А- 12 дм  , бұл  шаршының  қабырғасынан – 2 есе  артық                            
             В- ? 8 дм  қысқа
              S(тік  төртбұрыш) –? дм2
               S( шаршы) –? дм2
              Шешуі. 
               В-12 дм -8 дм =4 дм
                S ( тік  төртбұрыш) – 12 дм* 4 дм =48 дм2
                 Шаршының  қабырғасы – 12 дм:2 =6 дм
                 S ( шаршы) – 4*6 дм =24 дм2
                  48 дм2 : 24 дм2 =2 есе  үлкен
               Жауабы. 2 есе  үлкен.
         №6   Есепті  шығар.
         1-ші ораушы- 51 бума - ? кітап
          2-ші ораушы – 60 бума - ? 108 кітап  артық
           1 бумада - ? кітап
          Шешуі.  60 -51 =9 бума  
                         108: 9 =12 кітап ( 1 бумада)
                          51 *12 =612 кітап
                           60* 12 =720 кітап
             Жауабы. 1 бумада- 12 кітап,1-ші  ораушыда -612 кітап, 2-ші  ораушыда -720 кітап
      №7  Сәйкес  келетін  санды  таңдап  ал.
          Үлгі. Х*9 =580-58          х*99 =7600-76         38*х=380-38             49*х=4900-49
                    Х*9 =522                х*99=7524               38*х=342                    49*х =4851
                    Х=522: 9                  х=7524 :99                х= 342 : 38                   х=4851 : 49
                     Х=58                        х=76                          х= 9                              х= 99
        
                   Шығармашылық  тапсырма.

жүктеу/скачать 9,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: