Қазақстан республикасы ауылшарушылығы министрлігі «технологиялық машиналар және жабдықтар» кафедрасы оқу тәжірибесі туралы есеп
жүктеу/скачать 0,74 Mb.
|
| 2. Құралдардың қысқыш құрылғылары
Қысқыштар-бұл өз салмағы мен өңдеу (құрастыру) кезінде пайда болатын күштердің әсерінен дайындаманы орнату элементтеріне қатысты тербелістер немесе ығыстыру мүмкіндігін жоятын құрылғылар. Қысқыш құрылғыларды қолдану қажеттілігі екі жағдайда жоғалады: ауыр, тұрақты дайындаманы (құрастыру қондырғысын) өңдегенде (жинағанда), оның салмағымен салыстырғанда өңдеу (құрастыру) күштері аз; өңдеу (құрастыру) кезінде пайда болатын күштер базада қол жеткізілген дайындаманың жағдайын бұза алмайтындай болған кезде. Қысқыш құрылғыларға келесі талаптар қойылады. 1. Қысу кезінде базада қол жеткізілген дайындаманың жағдайы бұзылмауы керек. Бұл қысқыш күшті қолдану бағыты мен нүктесін ұтымды таңдау арқылы қамтамасыз етіледі. 2. Қысқыш бекітілетін дайындамалардың деформациясын немесе олардың бетінің бүлінуін (мыжылуын) тудырмауы тиіс. 3. Қысқыштың күші минималды қажет болуы керек, бірақ өңдеу кезінде құрылғылардың орнату элементтеріне қатысты дайындаманың сенімді орналасуын қамтамасыз ету үшін жеткілікті. 4. Дайындамаларды қысуды және бекітуді жұмысшының күші мен уақытының ең аз шығынымен жүргізу қажет. Қол қысқыштарын пайдалану кезінде қол күші 147 Н аспауы тиіс. 5. Кесу күштері мүмкіндігінше қысқыш құрылғыларды қабылдамауы керек. 6. Қысқыш құрылғы конструкциясы бойынша қарапайым, жұмыста барынша ыңғайлы және қауіпсіз болуы тиіс. Осы талаптардың көпшілігінің орындалуы қысқыш күштерді қолдану көлемін, бағытын және орнын дұрыс анықтаумен байланысты. Қысқыш күштерді есептеуді сыртқы күштер жүйесінің әсерінен қатты дененің (дайындаманың) тепе-теңдігіне статика мәселесін шешуге азайтуға болады. Дайындамаға бір жағынан ауырлық күші мен өңдеу процесінде пайда болатын күштер, екінші жағынан қажетті қысқыш күштер мен тіректердің реакциясы қолданылады. Осы күштердің әсерінен дайындама тепе-теңдікті сақтауы керек. Есептеу кезінде қысқыш күштер ең үлкен болатын ығысу күштері мен моменттердің әсер ету сатысына назар аудару керек. Қысқыш күштерді есептеу үшін бастапқы деректер: дайындаманы орналастыру схемасы; өңдеу кезінде пайда болатын күштерді қолдану мөлшері, бағыты және орны; дайындаманы бекіту схемасы, яғни қысқыш күшті қолдану бағыты мен нүктелері. Кейбір өңдеу тізбектері үшін қысқыш күшті есептеу әдісін қарастырыңыз. - Сур. 9.14 P{ және P2 кесу күштерінің компоненттерін көрсетеді; p компоненті төменгі тіректерге қарсы бағытталған; P2 компоненті дайындаманы жылжытуға тырысады. Теңсіздік сақталған кезде дайындаманың ауысуы жойылады Дайындамаларды орнату схемалары Сур. 9.14. Дайындамаларды орнату схемалары мұндағы/j және / 2-дайындаманың қысқыш және құрылғының орнату элементтері туралы үйкеліс коэффициенттері. K > 1 қор коэффициентін енгізу арқылы біз қысқыш күштің мәнін табамыз: Үйкеліс / коэффициентін қабылдауға болады: дайындаманы жалпақ тіректерге орнатқан кезде — 0,16; өңделмеген беттерді сфералық басы бар тіректерге орнатқан кезде — 0,18...0,3; гофрленген басы бар тіректерге орнату кезінде-0,7 және одан көп. Технологиялық операцияны орындаудың нақты жағдайларына байланысты К мәнін сараланған түрде таңдау керек. К шамасын бастапқы коэффициенттердің көбейтіндісі ретінде анықтауға болады: мұнда К0= 1,5 — Қордың кепілдендірілген коэффициенті; К] — технологиялық базаның жай-күйін ескереді (қара базаларда Кх = 1,2; таза базаларда-к{ = 1,0); К2= 1,1... 1,7-құралдың күңгірттенуін ескереді; Къ-құралға соққы жүктемесін ескереді (үзік беттерді өңдеу кезінде К3 = 1,2); К4 — күштік жетектің тұрақтылығын ескереді (Қол жетегі кезінде КА = 1,3; механикаландырылған — К4 = 1,0); К5 — Қол жетегі бар қысқыш механизмдерді сипаттайды (ыңғайлы қысқанда К5= 1, ыңғайсыз қысқанда K5 = 1,2); K6 — дайындама күш моментімен жылжытылған кезде тірек нүктелерінің орналасу сенімділігін ескереді. Байланыс беті шектеулі тіректерге (істіктер, пластиналар) орнату кезінде Кв = , база шегінде шектелмеген байланыс аймағы бар тіректерге орнату кезінде (тірек-шайбалар) К6 = 1,5. Дайындаманың салмағы қысқыш күштерді есептеу кезінде, дайындама тігінен немесе көлбеу орналасқан орнату элементтеріне орналастырылған кезде, сондай-ақ дайындаманы бұрылатын немесе бұрылатын құрылғыларға бекіту кезінде ескеріледі. Дайындаманы үш камералы картриджге орнату және бекіту кезінде (сурет. 9.14. б) қысқыш күші бір жұдырықпен мына формула бойынша есептеледі: мұндағы М-кесу сәті; / - камера мен дайындама арасындағы үйкеліс коэффициенті; R-дайындаманың радиусы. Цилиндрлік дайындаманы а бұрышы бар призмаға орнатқан кезде (сурет. 9.14, в) тесік ось бойымен бұрғыланған жағдайда, кесу сәті М және осьтік кесу күші PQ әрекет етеді. Күш Р0 танылуға мазмұныңызға құрал-жабдықтар, кезінде М — үйкеліс сәті байланысу орындарында дайындамаларға беттерімен призмалар және орында контакт дайындамаларға зажимным элементі. Демек, Осыдан
- Сур. 9.14, G екі тесікті бір тесікшелі түйреуіштермен бір уақытта бұрғылау схемасын көрсетеді. Кескіштердің өзара орналасуын ескере отырып, ең үлкен ығысу күшінің пайда болуын күтуге болады Р= Рх + Р2 немесе ең үлкен сәт М = РХ1Х + Р212. Тепе-теңдік шарттары формулалардан анықталады: Қысқыш элементті есептеу кезінде үлкен Q мәні алынады, қысқыш күшті азайту үшін шыбықтар әртүрлі бағытта айналуы керек. Қажетті Q қысқыш күшін анықтай отырып, сіз қысқыш элементтің дизайнын жасай аласыз. Қысқыш құрылғылар қарапайым және біріктірілген болып бөлінеді. Қарапайым қысқыш құрылғылар-бұл дайындамаларды бекіту үшін қолданылатын немесе күрделі қысқыш жүйелерде аралық байланыс ретінде әрекет ететін қарапайым механизмдер. Қарапайым қысқыш құрылғыларға бұрандалы, эксцентрлік, сына, рычаг, тірек және т. б. біріктірілген қысқыш құрылғылар әртүрлі типтегі қарапайым қысқыштардың тіркесімі болып табылады, мысалы, бұрандалы-сына, сына-рычаг, бұрандалы-рычаг және т. б. Тегістеу станоктарында өңдеу кезінде дайындамаларды тегіс базалық бетімен бекіту үшін және (сирек) металл аспаптармен өңдеу кезінде магниттік, электромагниттік және вакуумдық плиталар мен патрондарды пайдаланады. Бұл құрылғылар дайындамаларды тез бекітуді қамтамасыз етеді және оларды басқару оңай. Токарлық, револьверлік, ажарлау және басқа станоктарда өңдеу кезінде орталықтандырғыш-қысқыш құрылғылар, жұдырықшалы патрондар, цангтар, мандрелдер, мембраналы патрондар кеңінен қолданылады. Жұмысшының жұмысын жеңілдету және дайындамаларды тезірек және сенімді бекітуді қамтамасыз ету үшін қысқыш құрылғылардың қуат жинау қондырғылары қолданылады. Оларға поршеньдік және пнев - могидравликалық жетектер, электр жетектері жатады. Ең көп таралған қысқыш элементтердің құрылымдық сызбаларын және негізгі есептеу тәуелділіктерін қарастырыңыз. Бұрандалы қысқыштар (сурет. 9.15, а) қолмен бекітілген Тәуелсіз қысқыш құрылғы ретінде, сондай-ақ тұтқамен (тұтқалармен) бірге қолданылады. Бекітудің қажетті күшін қамтамасыз ету үшін гайкасы бар бұрандадағы (тұтқадағы) сәт Q мынадай формула бойынша анықталады мұндағы гср-бұранданың орташа радиусы; а — бұранданы көтеру бұрышы; <р — келтірілген үйкеліс бұрышы;/ — үйкеліс коэффициенті; D — гайканың тірек бетінің диаметрі; d-бұранданың диаметрі. Шамамен М = 0,22 dQ. Бұрандалы қысқыштар өнімді емес, қысқыш күштің тұрақтылығын қамтамасыз етпейді, жұмысшының бұлшықет күшінің құнын талап етеді. Жаңғақ үшін ұстау тұтқасының ұзындығын таңдағанда, тұтқадағы күш 150 Н-ден аспауы керек. Эксцентрлік қысқыштар (сурет. 9.15, б) тез әрекет ететін, бірақ қысқыш күшінде бұрамадан төмен. Бекіту Күшін қамтамасыз ету үшін тұтқадағы Момент Q формула бойынша анықталады мұндағы р-цапфаның үйкеліс шеңберінің радиусы; р = rf, мұндағы / - цапфадағы үйкеліс коэффициенті; е — эксцентриктің эксцентриктілігі. - Сур. 9.15. б: R-эксцентриктің радиусы; о-эксцентриктің осі; 01-цапфаның осі. Қысқыш элементтердің құрылымдық схемалары Сур. 9.15. Қысқыш элементтердің құрылымдық схемалары Стандартты әр түрлі жазықтықта болып табылады самотормозящими. Сына қысқыштары (сурет. 9.15, в) әдетте аралас қысқыш құрылғыларда аралық буын ретінде қолданылады. Бұл қысқыштар берілген күштің бағытын ұлғайтуға және өзгертуге мүмкіндік береді, олар ықшам және оңай шығарылады. Сынаны жылжыту үшін қажетті күш N формула бойынша анықталады Тұтқалар басқа қарапайым қысқыштармен бірге қолданылады. Тұтқаны қолдана отырып, берілетін күштің мәні мен бағытын өзгертуге болады. - Сур. 9.15, г рычагты қысқыш элементі көрсетілген. N штоктағы күш қысқыштың қажетті күшіне байланысты /2 > 1{ мынадай формула бойынша анықталады қайда /, және /2-иықтың иықтары. Бұрандалы қысқыш-тұтқаны және бұрандалы қысқышты біріктіру. - Сур. 9.15, ^ дайындаманы бекіту үшін 2 тұтқасы бар бұрандалы ілгек 1 көрсетілген. Q қысқыш күші формула бойынша анықталады мұндағы N-тұтқаны 2 гайкамен басу күші. Цанг қысқышы (сурет. 9.15, е) центрлік - қысқыш элементтер тобына жатады. Дайындамаларды Цанг құрылғысымен қысқан кезде дайындаманың осьтік жылжуы мүмкін. Оның ұзындығы бойынша дәл орнатылуын қамтамасыз ету үшін аялдамалар қолданылады. Цанга осьтік берілісінің қажетті N Күшін тірек болмаған кезде мынадай формула бойынша анықтайды: мұндағы F-үйкеліс бұрышы. Поршеньді пневматикалық құрылғылар екі жақты әрекет етеді (сурет. 9.15, ж) поршеньді екі жаққа жылжыту Сығылған ауадан шыққан кезде және поршеньнің кері соққысы серіппенің қысымымен жүзеге асырылған кезде бір жақты әрекет. Бірінші жағдайда поршеньнің диаметрі мына формула бойынша анықталады ал екінші жағдайда мұндағы D-цилиндрдің диаметрі; р-0,4-ке тең сығылған ауаның қысымы...0,6 МПа; г| — поршеньді цилиндрдің пәк (rj = 085...0,9); RPR — қайтару серіппесінің кедергісін жеңуге арналған күш. Шағын өлшемді құрылғылар үшін пневматикалық цилиндрлер тым үлкен болып шығады және олардың орнына пневматикалық камераларды қолдану ыңғайлы. Пневматикалық қысқыш құрылғыларды қолдану қол қысқышымен салыстырғанда дайындамаларды бекіту уақытын қысқартады 5... 10 рет. Гидравликалық жетегі бар машиналарда гидравликалық қысқыш құрылғылар қолданылады. Жұмыс принципі бойынша олар пневматикалық емес, бірақ ықшам, өйткені май қысымы 6-ға жетеді...8 МПа. Дегенмен, гидравликалық қысқыштарды пайдалану қиынырақ. Күшейткіш механизмі болып табылатын пневмогидравликалық қысқыш құрылғылар да кең таралды. - Сур. 9.15, z гидравликалық күшейткіш схемасын көрсетеді. Цех желісінен Сығылған ауа диаметрі d пневматикалық цилиндрге түседі, осы цилиндрдің поршенімен бір штокта отырған кіші диаметрлі d поршені майды қысады. Пневматикалық желідегі ауа қысымынан (D/d) 2 мәніне асатын нақты қысым гидравликалық күшейткіштің поршеніне әсер етеді. Гидравликалық күшейткіштерді қолданудың үлкен артықшылығы-гидравликалық жетектің күрделі жүйесінің болмауы. жүктеу/скачать 0,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|