Қазақстан Республикасы білім жəне ғылым министрлігі «Кəсіпқор» холдингі» коммерциялық емес акционерлік қоғамы Ж. У. Жубандыкова, З. А. Баймаханова

13 
Жоғары кернеудің əсеріне материалдың төзімділігі сынауға əкелетін 
біртекті электр өрісінің ең аз кернеулігін түсінетін Епр электрлік беріктігінің 
мəнімен сипатталады. 
Біртекті өріс үшін: 
пр
=
пр
(7) 
мұнда U
пр
–сынама кернеу, В, t–материалдың қалыңдығы, м. 
Біртекті өрісті алу арнайы формадағы электродтарды қолдануды талап 
етеді, тəжірибеде қарапайым формадағы электродтар қолданылады: шеттері 
дөңгелектелген дискілер түрінде, сферикалық жəне т.б. өріс біртекті емес 
болып шығады, бұл сынама кернеудің азаюына əкеледі, сондықтан α > 1 
түзету коэффициентін енгізеді: 
Е
пр
= α U
пр
/t (8) 
Бұл коэффициенттің мəні материал стандартта көрсетілуі тиіс. Табақты 
үлгілерді пайдаланған кезде біртекті өріс тек электродтар арасындағы үлгінің 
ортаңғы бөлігінде ғана алынады, шеттерінде өріс бұрмаланады. Шеттік жəне 
беттік тесіктерді жою үшін электродтар бар үлгіні трансформаторлық майға 
орналастырады. 
Сынаулар нəтижесінде анықталған электр беріктігі материалдың 
физикалық сипаттамасы болып табылмайды, өйткені бірқатар факторларға 
(температура, ылғалдылық, электродтар түрі жəне т.б.) байланысты. 
Сондықтан алынған нəтижелер материалдардың сапасын бақылау жəне 
салыстыру үшін ғана қызмет етеді. 
Материалдардың үлгілерінде беттік тесіктің пайда болуын болдырмау 
үшін электродтардың өлшемдерінен едəуір асып түсетін мөлшерлері болуы 
тиіс. Қатпарлы материалдар үшін Е
пр
қабаттар бойымен бағытта да, 
перпендикуляр бетінде да анықталады. 
Электродтар көлемді металл (болат, мыс, жез), пленкалы немесе 
графитті (4-сурет). Барлық жағдайларда сыналатын үлгімен электродтың 
жақсы байланысын қамтамасыз ету қажет. Металл электродтардың жұмыс 
беті тегіс болуы тиіс (Ra ≥0.2 мкм кедір-бұдырлық параметрі). 
Біртекті алаңды алу үшін төменгі электродтың диаметрі жоғарғы 
электродтың диаметрінен кем дегенде 3 есе артық болуы тиіс. 
Электродтардың үлкен бөлігі жоғары вольтты трансформатор орамасының 
жерге тұйықталған шықпасымен жалғанады. 
Сұйық диэлектриктердіңЕ
пр
анықтау қабырғасына жартылай сфералық 
электродтар орнатылған ыдысты білдіретін арнайы ұяшықтарда жүргізіледі. 

14 
4-сурет. Электродтар 
Сынау қондырғыларының көмегімен 50 Гц кезінде өлшеу (5-сурет) 
U
пр
өлшеу тұрақты кернеу кезінде де жүргізіледі. Бұл жағдайда 
кернеуді көбейтетін түзеткіш сұлбалар қолданылады. 
U
пр
жəне импульстік кернеу кезінде өлшейді. Найзағай импульстері 
мен коммутациялық импульстері бар. Коммутациялық импульстер периодты 
жəне тербелмелі болуы мүмкін. 
Импульс көздері ретінде импульстік кернеулердің (ГИН) арнайы 
генераторлары қолданылады. 

жүктеу/скачать 3,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: