Қазақстан Республикасы білім жəне ғылым министрлігі «Кəсіпқор» холдингі» коммерциялық емес акционерлік қоғамы Ж. У. Жубандыкова, З. А. Баймаханова

15 
1.2 № 1 практикалық жұмыс. Сұйық диэлектриктердің электрлік 
беріктігін анықтау 
Жұмыс мақсаты: сұйық диэлектриктерді сынау үшін АМИ-60 
аппаратының сызбасымен (майды жəне оқшаулағыш материалдарды сынауға 
арналған аппараттар) таныстыру, сұйық диэлектриктердің электрлік 
беріктігін есептеу білігін қалыптастыру.
Жабдықтау: 
1. Н.В.Никулиннің«Электрматериалтану»оқулы,ы 
2.Сұйық диэлектриктердің үлгілері
3.АМИ-60 аппаратының схемасы 
Теориялық мəліметтер 
Оқшаулаудың, трансформаторлардың, кабельдердің жəне қағаз 
конденсаторлардың электрлік беріктігін арттыру үшін сұйық диэлектриктер 
(трансформаторлық жəне конденсаторлық майлар, совол, октол, «калория-2») 
қолданылады [4].
Трансформаторлық май əр түрлі жоғары вольтты аппаратурада 
диэлектрик 
ретінде 
пайдаланылады, 
трансформаторларда - май 
салқындатқыш орта, майлы ажыратқыштарда – доға сөндіргіш орта болып 
табылады.
Май жоғары электр беріктігімен (12-20 кВ/мм), аз диэлектрлік 
ысыраптармен, қанағаттанарлық жылу өткізгіштігімен (0,0015 Вт/см•град) 
сипатталады. Ол басқа сұйық диэлектриктер сияқты, тесуден кейін өзінің 
электр беріктігін қалпына келтіруге қабілетті. Бұл майды тазалап, кептіруге 
болады, осылайша оның электр оқшаулау қасиеттерін қалпына келтіреді.
Трансформаторлық май ауа оттегінің, жоғары температура мен күн 
сəулесінің əсерінен қартайады (тотығады). Майдың қартаю процесі оның 
лакты оқшаулағышпен жəне металдармен (əсіресе мыспен) жанасуына ықпал 
етеді. Май оның электрлік беріктігін төмендететін гигроскопиялық қасиетке 
ие.
Сұйық диэлектриктердің ең маңызды электр сипаттамаларының бірі-
олардың электрлік беріктігі 
пр
. 
пр
=
пр
, (
кВ
мм
) (9) 
U
пр
–сынама кернеу, кВ;
h–сұйық диэлектриктің сыналатын қабатының қалыңдығы (электродтар 
арасындағы қашықтық), мм.
Зақымдалу кернеуінің шамасы электродтардың пішіні мен өлшеміне, 
олардың арасындағы қашықтыққа, сұйық диэлектриктің қысымы мен 
температурасына, қолданбалы кернеудің (тұрақты, ауыспалы) табиғатына, 
майдың талшықтармен, судың жəне басқа қоспалардың ластану дəрежесіне 
байланысты. Сұйық диэлектриктердің электр оқшаулау қасиеттерін азайту 
электр қондырғыларындағы аварияға алып келуі мүмкін, сондықтан маймен 

16 
толтырылған жабдықтың қалыпты жұмыс істеуін, диэлектриктердің сапасын 
жəне, ең алдымен, оның диэлектрлік беріктігі мезгіл-мезгіл тексеріледі [4]. 
Электрлік оқшаулағыш сұйықтықтарды электрлік беріктігі үшін 
сынақтан өткізу үшін AMИ-60 аппараты қолданылады (5-сурет). 
5-сурет. Трансформаторлық майдың электрлік беріктігін анықтау үшін 
АМИ-60 аппаратының принципті сұлбасы: 1 – сынау трансформаторы, 2 –
электродтары бар ыдыс, 3 – қатты диэлектриктердің сыналатын үлгілерін 
қосу үшін жоғары вольтты шықпалар, 4 – блок-қақпақтың түйіспелері, 5 – 
реттеу трансформаторы, 6 – автоматты ажыратқыш 
АМИ-60 аппараты 220В желісінен қоректенеді, екінші кернеу 60 кВ 
дейін көтеріледі.
Сынауды 3 арнайы фарфор ыдысында жүргізеді (6-сурет) сұйық 2 
диэлектрикпен толтырылған. Электродтар жезден жасалған жəне диаметрі 
25мм, қалыңдығы – 8мм. Қуыс саңылаудың көлемін өлшейді. 
6-сурет. Сұйық диэлектриктердің электрлік беріктігін анықтауға 
арналған электродтары бар ыдыс: 1–жез электродтар, 2–сұйық диэлектрик, 3–
ыдыс. 
Сынау алдында электродтар арасында 2,5 мм саңылау орнатылады. 
Аппаратты желіге қосқан кезде жасыл шам жанады. Автоматты 
ажыратқышты қосқан кезде 6 (10-сурет), 1 трансформаторға кернеу беріледі 
(бұл ретте қызыл шам жанады). Электродтар арасында тұтас ұшқын пайда 
болатын сұйық диэлектриктің сынамасы келгенге дейін 5 реттеу 
трансформаторының кернеуін біртіндеп жоғарылатады.
Вольтметрмен анықталатын сынаманың алдындағы ең үлкен кернеу 
сынамалы деп саналады.
Осылайша сұйық диэлектриктердің барлық түрлері: трансформаторлық 
май, конденсаторлық май, кабельді май сынақтан өтеді.

жүктеу/скачать 3,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: