Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
«Ұлттық ақпараттандыру орталығы» АҚ
ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІМЕН КІРІККЕН ОҚУ ПРОЦЕСІНДЕ
ФИЗИКА ПӘНІ БОЙЫНША 10-СЫНЫП ҮШІН ЦИФРЛЫҚ БІЛІМ
БЕРУ РЕСУРСТАРЫН ПАЙДАЛАНУДЫҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК
ҚҰРАЛЫ
(қазақ және орыс тілдерінде)
Алматы 2014
2
УДК 373
ББК 74.262.22
Э46
«Ұлттық ақпараттандыру орталығы» АҚ ғылыми Кеңесі ұсынған
(2013 жылғы 7 қарашадағы № 11 хаттама)
Пікір берушілер:
Мұхамбетжанова С.Т., педагогика ғылымдарының докторы, доцент
Саматокина Г.М., педагогика ғылымдарының кандидаты
ISBN 978-601-7522-26-4
Э46
Нұрғалиева Г.Қ., Тәжіғұлова Ә.І., Артықбаева Е.В., Мадиярова К.М.,
Изенбаева С.Б., Далбаева Р.С. Электрондық оқыту жүйесімен кіріккен оқу
процесінде физика пәні бойынша 10-сынып үшін цифрлық білім беру
ресурстарын пайдаланудың оқу-әдістемелік құралы. – Алматы: «ҰАО» АҚ,
2014. − 177 б. – (қазақ және орыс тілдерінде).
Осы әдістемелік құрал «Білім беру жүйесін әдіснамалық жасақтау» – «Білім беруді
ақпараттандыру саласындағы оқу-әдістемелік құралдарды дайындау бойынша қызметтер
көрсету» 008 бағдарламасы бойынша ҚР БжҒМ-нің мемлекеттік тапсырысына сәйкес
әзірленген.
Пайдаланушылардың басшылық құралында пайдаланушыны авторландыруды,
электрондық оқытудың ақпараттық жүйесінің электрондық кітапханасындағы керек
ресурстарды іздестіруді, мультимедиалық түсініктемелермен, интерактивтік тапсырмалармен
және тестілермен жұмыс істеуді, сондай-ақ 10-сыныптың «Физика» пәні бойынша цифрлық
білімдік ресурстар тізімін енгізе отырып, цифрлық білімдік ресурстармен жұмыс істеу
бойынша пайдаланушыларға арналған нұсқау бар.
УДК 373
ББК 74.262.22
ISBN 978-601-7522-26-4
© «Ұлттық ақпараттандыру орталығы» АҚ, 2014.
3
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ………………………………………………………………………………..
4
Глоссарий .....………………………………………………………………………………
5
Физика пәні бойынша 10-сынып үшін қазақ тіліндегі цифрлық білімдік ресурстардың
тізімі………………………………………… ……………………………………………..
8
Физика пәні бойынша 10-сынып үшін электрондық оқыту жүйесінің мазмұны
(контенті) ретінде ЦБР-ды құрастыру технологиясы……………………………………
11
Физика пәні бойынша 10-сынып үшін ЦБР-ды пайдаланатын сабақтардың жоспар-
конспектісі (қазақ тілінде)……………………………………………………….. ……….
14
«
Кинематиканың негізгі түсініктері мен теңдеулері» тақырыбының №№ 2335,
2336, 2361
ЦБР-ларды
пайдаланып өту жоспары..................................................
14
«
Кеплер заңдары. Бүкіләлемдік тартылыс заңы» тақырыбының №№ 2347; 2352
ЦБР-ларды пайдаланып өту жоспары............................................................................
22
«
Молекулалық-кинетикалық теорияның негiзгi қағидалары және оның
тәжiрибелiк дәлелдемелерi. Молекулалардың өзара әрекеттесу күшi»
тақырыбының №№ 2369, 2370 ЦБР-ларды пайдаланып өту жоспары..................
29
«
Идеал газ. молекулалық-кинетикалық теорияның негiзгi теңдеуi» тақырыбының
№№ 2371, 2372, 2373, 2808 ЦБР-ларды пайдаланып өту жоспары...........................
35
«
Идеал газ күйінің теңдеуі» тақырыбының №№ 2373; 2376 ЦБР-ларды
пайдаланып өту жоспары.............................................................................................
41
«
Изопроцестер» тақырыбының №№ 2374; 2375 ЦБР-ларды пайдаланып өту
жоспары............................................................................................................................
44
«
Практикалық жұмыс: сапалық, мәтінді және эксперименттік есептер шығару»
тақырыбының №№ 2382, 2393; 2395 ЦБР-ларды пайдаланып өту жоспары........
50
«
Термодинамиканың бірінші заңын изопроцестерге қолдану» тақырыбының
№№ 2378, 2380, 2381, 2382 ЦБР-ларды пайдаланып өту жоспары.......................
55
«
Жылу қозғалтқыштары және қоршаған ортаны қорғау» тақырыбының №№
2383, 2385
ЦБР-ларды пайдаланып өту жоспары.................................................
62
«
Булану және қайнау, қаныққан және қанықпаған бу, заттың кризистiк күйi,
ауаның ылғалдылығы» тақырыбының №№ 2386, 2387, 2388, 2397 ЦБР-ларды
пайдаланып өту жоспары ............................................................................................
71
КІРІСПЕ
4
Қоғамды ақпараттандыру, есептеу техникасының құралдары мен ақпараттық
технологияларды адам өмірі мен қызметінің барлық салаларына кең түрде енгізуді алға
қояды. Ол қоғамның барлық құрылымдарын өзгертеді және білім беру жүйесіне үлкен ықпал
етеді.
Компьютерлік технологияны, цифрлық білім беру ресурстарын қолданып оқыту –
оқытудың көрнекілігін арттыруға, физикалық
ұғымдарды қалыптастырғанда олардың
абстрактілігінен туындайтын қиыншылықтарды болдырмауға, оқушылардың оқу әрекеттерін
даярлау арқылы олардың белсенділігін арттыру мәселелеріне қатысты проблемаларды
шешуге жағдай жасайды.
Қазіргі кезде 10-сыныптарда физиканы оқытудың сапасын арттыруда компьютерлік
технологияны қолданудың қажеттігі заман талабына сай туындап отыр. Осыған байланысты,
орта мектептің 10-сыныптарында физиканы оқыту барысында компьютерлік технологияны
қолдануды кеңінен насихаттау үшін материалды теориялық жағынан негіздеп қана қоймай,
оның әдістемесін жасаудың жолдары да қарастырылуда.
10-
сыныптарда физиканы оқытуда компьютерлік технологияны қолданудың
әдістемесі жасалып, ол оқу үрдісіне енгізілсе, онда оқушылардың физикадан алған
білімдерінің сапасы артады, физикалық ұғымдарды қалыптастырудың тиімділігінің артуына,
оқушыларда есептер шығару іскерліктері жоғары дәрежеде қалыптасуына жағдай жасалады.
Физика пәні бойынша цифрлық білім беру ресурстары 2012 жылы ҚР Білім және ғылым
министрлігінің 052 «Орта және кәсіптік білім беру ұйымдарында электрондық оқыту жүйесін
енгізу» бағдарламасы ауқымында дайындалынды. Дайындаманы «Siveco» (Румыния)
бірлестігінің қатысуымен Ұлттық ақпараттандыру орталығының (Қазақстан) мамандары іске
асырды.
Электрондық оқыту жүйесінде (e-learning) 10-сынып үшін 110 цифрлық білім беру
ресурстары ұсынылған, олар жыл ішіндегі физика бойынша барлық мектеп курсын қамтиды.
ЦБР-дың мазмұны Мемлекеттік білім берудің жалпы міндетті стандартына сәйкес келеді.
«Физика» пәнінің типтік оқу бағдарламасында қойылған негізгі мақсат пен оқу-тәрбие беру
міндеттерін, оның ішінде: ғылым негіздерін, маңызды факторларды, ұғымдарды, физикалық
заңдар мен теорияларды оқып біледі.
ЦБР-дың міндеті – сабақтағы мұғалімді алмастыру емес, сабақты ұйымдастыру мен
жүргізу үшін оған қосымша материал ұсыну, оқу материалын аудиалдық және көріністік
сүйемелдеу, оқушылардың ой-өрісін дамыту, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.
5
ГЛОССАРИЙ
Автоматтандыру
–
адамзат еңбегінің формасын ығыстыру мен жеңілдету,
процестердің өнімділігі мен мөлдірлігін арттыру мақсатымен
ақпаратты өңдеу, жүйелеу, сақтау мен беру үшін ақпараттық
қатынастық технологияларды қолдану
Авторландыру
–
көрсетілген рөлге сәйкес белгілі бір әрекеттерді орындауға
белгілі бір тұлғаға немесе тұлғалар тобына құқық беру, сондай-ақ
осы әрекеттерді орындауға талаптану кезінде осы құқықтарды
тексеру (растау) процесі
Авогадро
–
италиялық ғалым, XIX ғасырда өмір сүрген
Адиабаталық
процесс
–
жылу алмасусыз өтетін процесс
Ауаның
ылғалдылығын
анықтауға арналған
аспап
–
гигрометр (гигрос грекше «ылғалдылық») және психрометр
(психриа «суық» деген грек сөзінен)
Білім берудің
біртұтас
ақпараттық жүйесі
(ББАЖ)
–
2011-
жылдың 1- желтоқсанынан № 503 «Білім берудің біртұтас
жүйесін ұйымдастыру мен жұмыс істеу Ережесін бекіту туралы»
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің
м.а.Бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасының білім
беру сферасын ақпараттандыру жобасы. ББАЖ мектепке дейінгі,
негізгі орта, жалпы орта, орта кәсіптік, жоғары және жоо-нан
кейінгі білім беруді ақпараттандыру бойынша өзіне әр түрлі
жобаларды қамтиды.
–
Броундық қозғалыс – сұйықта немесе газда қалқып жүрген қандай да бір қатты заттың
өте ұсақ бөлшектерінің сұйық немесе газ молекулаларының
соққыларының әрекетінен бейберекет қозғалуы
Булану
–
заттың сұйық күйден газ күйіне өтуі
Виртуальдық
зертхана
–
оқу-зерттеушілік жабдықтың компьютерлік симуляторы
Электрондық
оқытудың
ақпараттық
жүйесінің
басқарушысы
–
электрондық оқытудың ақпараттық жүйесіндегі (ары қарай –
ЭО АЖ) есепке алу жазбаларын әзірлеу мен жоюға, ЭО АЖ-ндегі
модульге қатынас құру үшін өкілеттікті өзгертуге жауап беретін
тұлға
Газ күйінің теңдеуі
–
термодинамикалық параметрлерді байланыстыратын теңдеу
е-Learning
(электрондық оқыту
жүйесі - ЭОЖ)
жобасы
– 2020-
жылға дейін электрондық оқыту жүйесін енгізу бойынша
Мемлекеттік жоба. Басымдық түрде жалпы орта, техникалық және
кәсіптік орта білім беру үшін Қазақстан Республикасы білім беру
сферасының оқу-педагогикалық іс-әрекетінің міндеттерін
қамтиды
6
Интерактивтік
тапсырма
–
тапсырманы орындау кезінде оқушының іс-әрекеттерін және
кері байланысын автоматтық тексеруді қамтамасыз ететін
бақыланатын жаттығу іс-әрекетінің алуан түрлілігі есебінен
оқушылардың іс-әрекеттерін ұйымдастыруға бағытталған
тапсырма
Қанықпаған бу
–
булану конденсациядан артық болса, онда сұйықтың бетіндегі
бу және сұйық жоқ кездегі бу
Мультимедиа
–
мәтін, дыбыс, кескін, анимация, бейне және интерактивтік өзара
әрекеттесу амалдары сияқты ақпаратты ұсыну мен берудің әр
түрлі формаларын біріктіретін ақпаратты беру амалдары
және/немесе ақпаратты беру тәсілдері мен ақпарат
Мультимедиалық
түсіндіру
–
білімдерді
көрінерлік
етуге
мүмкіндік
туғызатын
анимацияланған оқиғалар желісі, безендірулер, тарихи карталар,
мұрағаттық құжаттар, виртуальдық тәжірибелер және т.б.
көмегімен сабақ тақырыбының мазмұнын көрнекі түрде
деменстрациялайтын дыбысталған таныстырылым
Пайдаланушы
–
лауазымдық міндеттерді орындау үшін ақпараттық ресурстарды
пайдаланатын білім беру ұйымының қызметкері, оқушылары
және олардың ата-аналары
Термодинамика
-
заттың ішкі құрылымын ескермей, энергетикалық түрленулердің
негізінде жылулық құбылыстарды зерттейтін физиканың бөлімі
Термодинамикалық
параметр
–
макродененің күйін сипаттайтын физикалық шама. Оған қысым,
көлем, температура жатады
Ұлттық біртұтас
тестілеу
–
ортадан кейінгі немесе жоғары білім беретін білім беру
ұйымдарына оқуға түсу емтихандарымен үйлестірілген жалпы
орта білім беру ұйымдарында оқитындарды қорытынды
аттестаттау формаларының бірі
Ұлттық білімдік
желі
–
Қазақстан Республикасының білім беретін және оқытатын
барлық деңгейлері мен бағыттарының білімдік мекемелер
жүйесінде білімдік пен ақпараттық қызметтер көрсетуді ұсынатын
мемлекеттік және мемлекеттік емес жүйелердің кешені
Цифрлық білімдік
контент
–
оқу-танымдық процесті және білімдік процесс субъектілерінің
ара қашықтық өзара әрекеттесуін автоматтандаруды қамтамасыз
ететін педагогикалық пен ақпарқатынастық технологиялардың
кірігуі негізінде қолданбалы компьютерлік бағдарламалар
формасында
ұйымдастырылған
электрондық
оқытудың
мазмұндық құрауышы
Цифрлық білімдік
ресурстар
–
қолданбалы компьютерлік бағдарламалар: мультимедиалық
таңыстырылымдар, интерактивтік тапсырмалар мен тестілейтін
бағдарламалар формасында мемлекеттік оқу бағдарламаларына
7
сәйкес оқу пәндерінің әрбір тақырыбы бойынша дайындалынған,
әлденеше рет пайдаланудың виртуальдық оқу нысандары болып
табылатын оқытудың сыныптық-сабақтық жүйесі үшін цифрлық
форматтағы дидактикалық материалдар
Электрондық
оқытудың
ақпараттық жүйесі
–
Қазақстан Республикасының орта білім беру жүйесінде (жалпы
орта білім беру жүйесінде де, техникалық және кәсіптік орта білім
беру
жүйесінде
де)
e-Learning
жобасы
ауқымында
дайындалынатын кіріккен бағдарламалар жүйесінің кешені
Электрондық
кітапхана
–
мәліметтер берілісінің ауқымды желілері арқылы электрондық
құжаттардың алуан түрлі жинақтарында ақпаратты сақтауға,
өңдеуге, таратуға, талдауға, сондай-ақ іздестіруге мүмкіндік
беретін үлестірілген каталогтандырылған ақпараттық жүйе
8
10-
СЫНЫП «ФИЗИКА» ПӘНІ БОЙЫНША
ЦИФРЛЫҚ БІЛІМДІК РЕСУРСТАРДЫҢ ТІЗІМІ (ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕ)
№ ЦБР №
Тақырыптардың атауы
1
2335
Кинематиканың негiзгi түсiнiктерi
2
2336
Түзусызықты теңүдемелі қозғалыс теңдеулері
3
2337
Көкжиекке бұрыш жасай лақтырылған дененiң қозғалысы
4
2338
Типтік есептерді шығару алгоритмі
5
2339
Қозғалыстың салыстырмалылығы
6
2340
Нүктенiң шеңбер бойымен қозғалысы
7
2341
Ньютонның бірінші заңы
8
2342
Ньютонның екінші заңы
9
2343
Ньютонның үшінші заңы
10
2344
Серпімділік күші
11
2345
Үйкеліс күші
12
2346
Типтік есептерді шығару алгоритмі
13
2347
Гравитациялық күштер. Бүкіләлемдік тартылыс заңы
14
2348
Жасанды серіктердің қозғалысы
15
2349
Импульстің сақталу заңы
16
2350
Энергияның сақталу және айналу заңы
17
2351
Типтік есептерді шығару алгоритмі
18
2352
Кеплер заңдары
19
2353
Қатты дененің айналмалы қозғалысы
20
2354
Айналмалы қозғалысты сипаттайтын кинематикалық және динамикалық
шамалар
21
2355
Айналмалы қозғалыс үшін Ньютонның екінші заңы. Гироскоп
22
2356
Бернулли теңдеуi
23
2357
Тұтқыр сұйық. Денелердi сұйықтардың қапталдай ағуы
24
2358
Қанаттың көтеруші күшi
25
2359
Дененің ұшу қашықтығының лақтыру бұрышына тәуелділігі (өтілген
материалды бекіту)
26
2360
Ауырлық және серпімділік күштері әрекетінен туындайтын денелердің
шеңбер бойымен қозғалысы (өтілген тақырыптар бойынша материалды
бекіту)
27
2361
Еркiн түсу үдеуi (өтілген материалды бекіту)
28
2362
Ньютонның екінші заңы (өтілген материалды бекіту)
29
2363
Көлбеу жазықтықтың ПӘК-ң көлбеулік бұрышына тәуелділігі (өтілген
материалды бекіту)
30
2364
Үйкеліс (өтілген материалды бекіту)
31
2365
Денелердің тұрақты күштің әрекетінен қозғалысы (өтілген материалды
бекіту)
32
2366
Дененің кинетикалық энергиясының өзгерісі кезіндегі серпімділік
күштерінің жұмысы (өтілген тақырыптар бойынша материалды бекіту)
33
2367
Шарлардың серпімді соқтығысуы кезіндегі импульстің сақталу заңы
(өтілген материалды бекіту)
34
2368
Ауырлық және серпімділік күштері әрекетінен дененің қозғалысы
кезіндегі механикалық энергияның сақталуы (өтілген тақырыптар
9
бойынша материалды бекіту)
35
2369
Молекулалық-кинетикалық теорияның негiзгi қағидалары және оның
тәжiрибелiк дәлелдемелерi
36
2370
Молекулалардың өзара әрекеттесу күшi
37
2371
Термодинамикалық тепе-теңдік. Температура зат бөлшектерінің
жылулық қозғалысының орташа кинетикалық энергиясының өлшемі
ретінде
38
2372
Молекулалық-кинетикалық теорияның негiзгi теңдеуi
39
2373
Идеал газ. Идеал газ күйінің теңдеуі
40
2374
Изопроцестер
41
2375
Бойль-Мариот, Гей-Люссак, Шарль заңдары
42
2376
Дальтон заңы. Газдарды техникада қолдану
43
2377
Iшкi энергия. Iшкi энергияны өзгерту тәсiлдерi
44
2378
Термодинамиканың бiрiншi заңы
45
2379
Термодинамикадағы жұмыс
46
2380
Термодинамиканың бірінші заңын изопроцестерге қолдану
47
2381
Адиабаттық процесс
48
2382
Типтік есептерді шығарудың алгоритмі
49
2383
Циклді процес. Карно циклі
50
2384
Термодинамиканың екiншi заңы
51
2385
Жылу қозғалтқыштары және қоршаған ортаны қорғау
52
2386
Булану және қайнау
53
2387
Қаныққан және қанықпаған бу
54
2388
Заттың кризистiк күйi. Ауаның ылғалдылығы
55
2389
Сұйықтың беткi қабатының қасиеттерi
56
2390
Жұғу. Қылтүтіктік құбылыстар
57
2391
Кристалл және аморф денелер
58
2392
Қатты денелердің механикалық қасиеттері. Сублимация
59
2393
Изопроцестер (өтілген тақырыптар бойынша материалды бекіту)
60
2394
Заттың меншiктi сыйымдылығы (өтілген материалды бекіту)
61
2395
Газдың қысымы (өтілген материалды бекіту)
62
2396
Металдардың молярлық жылу сыйымдылығы (өтілген материалды
бекіту)
63
2397
Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы (өтілген материалды бекіту)
64
2398
Электр және оның қасиеттері. Электр заряды. Зарядтың дискреттілігі
65
2399
Элементар заряд. Зарядтың сақталу заңы
66
2400
Кулон заңы - электростатиканың негізгі заңы
67
2401
Электр өрiсi. Өрістің электр кернеулігі және потенциал
68
2402
Суперпозиция принципі
69
2403
Гаусс теоремасы
70
2404
Біртекті электр өрісінде, нүктелік заряд өрісінде зарядтың орын
ауыстыруы кезіндегі электр өрісінің жұмысы
71
2405
Эквипотенциал беттер. Потенциалдар айырымы
72
2406
Электр өрісінің кернеулігі мен потенциалдар айырымының байланысы
73
2407
Типтік есептерді шығару алгоритмі
74
2408
Электр өрiсiндегi өткiзгiштер
75
2409
Электр өрiсiндегi диэлектриктер
10
76
2410
Электрсыйымдылық. Конденсаторлар және олардың түрлері. Жазық
конденсатордың электрсыйымдылығы
77
2411
Конденсаторларды тізбектей және параллель қосу және олардың
белгілері
78
2412
Электр өрiсiнiң энергиясы
79
2413
Электр тогы. Тiзбек бөлiгi үшiн Ом заңы
80
2414
Толық тiзбек үшiн Ом заңы. Ток көзінің электр қозғаушы күшi
81
2415
Электр тiзбегiне өткiзгiштердi тiзбектей, параллель, аралас қосу және
олардың белгілері
82
2416
Типтік есептерді шығару алгоритмі
83
2417
Тармақталған тізбек. Кирхгоф ережелері
84
2418
Токтың жұмысы мен қуаты. Пайдалы және толық қуат
85
2419
Электр тогының жылулық әсерi. Джоуль-Ленц заңы. Ток көзінің ПӘК-і
86
2420
Металдардағы электр тогы. Асқын өткiзгiштiк
87
2421
Шала өткiзгiштердегi электр тогы
88
2422
Электролит ерiтiндiлерiндегi электр тогы. Электролиз заңы
89
2423
Газдардағы және вакуумдегi электр тогы. Плазма
90
2424
Магниттік өзара әрекеттесу. Эрстед, Ампер тәжірибелері
91
2425
Магнит өрісінің күш сызықтары. Магнит индукциясының векторы
92
2426
Түзу және дөңгелек токтың магнит өрiсi
93
2427
Ампер күші. Магнит өрісіндегі рама
94
2428
Тұрақты токтың электрқозғалтқышы және электрогенераторы
95
2429
Лоренц күші. Магнит өрісіндегі зарядталған бөлшектердің қозғалысы
96
2430
Заттың магниттік қасиеттері. Магниттік өткізгіштік
97
2431
Ампер болжамы. Магнит өрісіндегі атом
98
2432
Магнетиктер және олардың түрлері
99
2433
Диа-, пара- және ферромагнетиктердің табиғаты. Ферромагнетиктер
және олардың қасиеттері. Ферромагнетиктерді қолдану
100
2434
Электромагниттiк индукция құбылысы. Құйынды электр өрісі. Индкуция
ЭҚК-і
101
2435
Электромагниттiк индукция заңы
102
2436
Магнит ағыны. Магнит ағынының сақталу заңы
103
2437
Ленц ережесі
104
2438
Өздік индукция. Индуктивтік
105
2439
Магнит өрісінің энергиясы
106
2440
Өткiзгiштердi аралас қосу (өтілген тақырыптар бойынша материалды
бекіту)
107
2441
Электр кедергісі (өтілген материалды бекіту)
108
2442
Ток көзінің ішкі кедергісі және ЭҚК-і (өтілген тақырыптар бойынша
материалды бекіту)
109
2443
Электромагниттiк индукция (өтілген материалды бекіту)
110
2444
Екі вольтметрдің көмегімен ЭҚК-ті анықтау (өтілген тақырыптар
бойынша материалды бекіту)
Достарыңызбен бөлісу: |