«Транспортная  наука  и инновации»,  посвященная  Посланию  Президента  РК  Н.А.  Назарбаева

«Транспортная  наука  и инновации»,  посвященная  Посланию  Президента  РК  Н.А.  Назарбаева   

«Нҧрлы  жол  - путь  в будущее» 

 

Материалы  XXXIX Республиканской научно-практической конференции студентов 

365 

Техникалық  реттеу  саласындағы нормативтік актінің  кҥші  қолданылатын. 

Мемлекеттік  бақылау  мен  қадағалау  объектілері. Ҿнім,  процестер,  сҽйкестікті 

растау  жҿніндегі  органдар  жҽне  зертханалар  техникалық  реттеу  саласындағы  нормативтік 

қҧқықтық  актілерде  белгіленген  талаптардың  сақталуын  мемлекеттік  бақылау  мен 

қадағалау  объектілері  болып табылады. 

ҚР-да стандарттау  жӛніндегі  жҧмыстарының мемлекеттік  басқаруы 

Қазақстан  Республикасында  стандарттау  жҿніндегі  жҧмыстарды  мемлекеттік 

басқаруды  мемлекеттік  басқару  ҧйымдарының  стандарттау  жҿніндегі  іс  қызметі  мен 

жергілікті  ҿзін-ҿзі  басқару  ҧйымдары,  қоғамдық  ҧйымдар,  стандарттау  жҿніндегі, 

мемлекетаралық  жҽне  халықаралық  техникалық  комитеттер,  басқа  да  заңды  жҽне  жеке 

тҧлғалардың  ҿзара  іс  қимылын  ҥйлестіру  жҧмыстарын  қамти  отырып  стандарттау, 

метрология жҽне сертификаттау  жҿніндегі  мемлекеттік  ҿкілетті  орган жҥзеге асырады. 

      Стандарттау,  метрология  жҽне  сертификаттау  жҿніндегі  ҿкілетті  орган  ҿз 

қызметін  тура жҽне ҿзіне  бағынышты ҧйымдар арқылы жҥргізеді. 

      Мемлекеттік  басқару  ҧйымдары,  заңды  жҽне жеке тҧлғалар стандарттау жҿніндегі 

жҧмыстарды  ҿз  қҧзыреттілігі  шегінде  ҧйымдастырып,  жҥргізеді  жҽне  де  осы  мақсатта 

стандарттау қызметтері  мен бҿлімшелерін  қҧра алады. 

      Белгілі  ҿнім  тҥрлері,  ҥрдіс  (жҧмыс)  жҽне  қызметті  мемлекеттік  стандарттау 

жҿніндегі  жҧмыстарды  ҧйымдастырып,  жҥзеге  асыру  ҥшін,  сондай-ақ  осы  нысандар 

бойынша  халықаралық   (аймақтық)  жҽне  мемлекетаралық  стандарттау  жҧмыстарын 

жҥргізу  ҥшін  стандарттау жҿніндегі  техникалық комитеттер ( ТК )  қҧрылады. 

Стандарттау  жҿніндегі  техникалық  комитеттер  ғылыми-зерттеу  институттары, 

ғылыми-ҿндірістік  бірлестіктер  мен  мекемелер,  сертификаттау  жҿніндегі  ҧйымдар, 

сондай-ақ сол сала бойынша неғҧрлым жоғары ғылыми-техникалық потенциалы бар ҿнім, 

технология,  қызметтің  белгілі  тҥрлері  бойынша  маманданған  қауымдастықтар  мен  оқу 

орындары  соның  ішінде  стандарттау,  метрология,  сертификаттау  жҿнінен  ҿкілеттігі  бар 

мекеме кҽсіпорындар  базасында қҧрылады. 

Республикада  стандарттау  жҿнінен  техникалық  комитет  болмаған  жағдайда 

стандартта  басқа  мҥдделі  заңды  тҧлғалар  белгіленген  тҽртіп  бойынша  стандарттау, 

метрология жҽне сертификаттау  жҿніндегі  ҿкілетті  органмен келісім  арқылы ҽзірлейді. 

Кҽсіпорын 

мекемелердегі 

стандарттау 

қызметі 

стандарттау 

саласындағы 

ҧйымдастыру-  ҽдістемелік  жҽне  ғылыми-техникалық  жетекшіліеті  ҿз  қҧзыреті  шегінде 

атқарып,  стандарттау  жҿніндегі  ғылыми-техникалық,  тҽжірибелік-конструкторлық  жҽне 

басқа  жҧмыстарды  (  ҿнім,  қызмет,  ҿндірістік  процесстерді  стандарттау  сҽйкесте  ҿндіру, 

сапа  жҥйесі  мен  экологиялық  басқаруды  енгізу  арқылы  ҿндірісті  басқару  ҥрдістерін  )  

орындайды. 

Стандарттау  жҧмыстарына  сондай-ақ  заңды  жҽне  жеке  тҧлғалар  қатысады.  Олар 

стандарттау  саласы  бойынша  ҿз  қҧзыреті  шегінде  осы  жҧмыстар  ҥшін  стандарттау 

жҿніндегі  тиісті  бҿлімше,  қызмет  орындарын  қҧра  алады,  сондай-ақ   стандарттау, 

метрология,  сертификаттау  комитетінен  белгіленген  тҽртіп  бойынша  аттестатталған 

стандарттау жҿніндегі  сарапшы- аудиторларды тағайындайды. 

ҚР Мемлекеттік  стандарттау жҥйесінің  негізгі  қалаушы  стандарттары: 

1. ҚР СТ 1.0-2000 « ҚР МСЖ. Негізгі  ережелер». 

2. ҚР СТ 1.1-94 «ҚР МСЖ. Терминдер мен анықтамалар». 

3. ҚРСТ 1.2-2002 « ҚР МСЖ.. Мемлекеттік  стандарттарды ҽзірлеу  тҽртібі». 

4.  ҚР  СТ  1.3-2003  «  ҚР  МСЖ.  Техникалық  шарттарды  ҽзірлеу,  бекіту  жҽне 

мемлекеттік  тіркеу  тҽртібі». 

5. ҚР СТ 1.4-99 «ҚР МСЖ. Фирмалық стандарттар. Негізгі  ережелер». 

7.  ҚР  СТ  1.5-2000  «  ҚР  МСЖ.  Стандарттардың  қҧрылуына,  баяндалуына, 

ресімделуіне  жҽне мазмҥнына жалпы талаптар». 

8. ҚР СТ 1.6-96  «ҚР МСЖ» Нақты стандарттарды қалпына келтіру  тҽртібі 

«Транспортная  наука  и инновации»,  посвященная  Посланию  Президента  РК  Н.А.  Назарбаева   

«Нҧрлы  жол  - путь  в будущее» 

 

Материалы  XXXIX Республиканской научно-практической конференции студентов 

366 

9.   ҚР СТ 1.7-98 « ҚР МСЖ. Стандарттау жҿніндегі  жҧмыстарды жоспарлау тҽртібі» 

10.ҚР  СТ  1.9-98  «  ҚР  МСЖ.  Халықаралық,  аймақтық  жҽне  ҥлттық  стандарттарды 

жҽне  стандарттау,  сертификаттау  жҽне  метрология  жҿніндегі  нормативтік  қҧжаттарды 

қолдану  тҽртібі» 

11.ҚР СТ 1.12-2000  « ҚР МСЖ. Нормативтік  мҽтіндік  қҧжаттары» 

12.ҚР  СТ  1.14-2000  «  ҚР  МСЖ.  Мемлекеттік  стандарттау  жҥйесі  ғылыми-

техникалық,  инженерлік қоғамдық  бірлестіктер  стандарттары».  

Мемлекеттік  стандарттар  қорын  қалыптастыру  мен  дамытудың  негізгі 

принциптері. Мемлекеттік  стандарттар  қорынан  қалыптастыру  келесідей  принциптерді 

ескере отырып іске  асырылуы тиіс: 

1)  мемлекеттік  стандарттар  қорының  ҧйымдық  бҿлімшелерінің  қҧқықтарын  сақтау; 

мемлекеттік  стандарттар  фондын  қалыптастыру  мен  дамыту  жҿніндегі  сҧрақтар  бойынша 

біркелкі  саясат жҥргізу; 

2)  мемлекеттік  стандарттар  қорының  ҧйымдық  бҿлімшелерінің  арасында  келесілген 

саясаттың жҥргізілуін  қамтамасыз ету; 

3)  бекітілген  бағыттағы  қызметтер  бойынша  қҧжаттармен  ақпараттарды  таратуға 

қҧқықты  екеніні  мойындау; 

4)   мемлекеттік  стандарттар  қорының  жҧмыстарын  реттеп  отыратын  органға 

ақпараттармен қҧжаттарды интеграциялау. 

Мемлекеттік 

стандарттар 

қорының 

қҧрамы 

мен 

қойылатын 

талаптар. Мемлекеттік  стандарттар  қоры  алдына  қойылған  мҽселелердің  орындалуын 

қамтамасыз  етуі  тиіс. Қҧжаттар қҧрамы мыналардың болуын қамтамасыз етуі  керек: 

1)  стандарттау,  метрология  жҽне  сертификаттау  аумағындағы  ҚР  нормативтік 

актілер,  мемлекеттік  реестрлер, ережелер мен ҧсынымдардың; 

2)  халықаралық  жҽне  мемлекетаралық  стандарттар,  (Мемлекеттік    стандарттар 

жобалары),  технико-экономикалық  ақпараттарды  жіктегіш,  стандарттау  жҿніндегі 

ережелер мен ҧсынымдар, ҿнім, қызмет кҿрсету  жҿніндегі  техникалық  шарттар; 

3)  стандарттау,  метрология  жҽне  сертификаттау  аумағындағы  халықаралық  келісім-

шарттар,  шетелдердің  стандарттау  жҿніндегі  ережелер мен  нормалар, ҧсынымдардың; 

4)  министерствалар,  мемлекеттік  комитеттер,  басқа  да  орталық  басқару  органдары 

мемлекеттік  стандарттар  қорына  стандарттау,  метрология  жҽне  сертификаттау  қҧжаттар 

мен  ақпараттарды  ҿздерінің  қҧзыреті  шегінде,  республика  бекіткен  тҽртіп  бойынша 

енгізуліге. 

Мемлекеттік  стандарттар  қорының  тҧтынушыларын  қажеттілігін  қамтамасыз  ету 

ҥшін  барлық  ақпараттар  ҧағаз,  электрон,  микротасушы  ретінде  болуы  тиіс.  Мемлекеттік 

стандарттар  қорының  қҧрамына  кіретін  ақпараттық  орталықтар  республикалық  қорлар 

ҿзінің  қызметін  сонымен  қатар  ақпараттар  мен  қҧжаттарды  кешендеу,  енгізу,  стандарттау, 

метрология  жҽне  сертификаттау  аумағындағы  белгілі  бір  мҽліметтер  базасын  республика 

бекіткен  тҽртіп бойынша ҿз қҧзыреті  шегінде  орындауы керек. 

Мемлекеттік  стандарттар  қорының  ҽрі  қарай  дамып, жетілуі стандарттау, метрология 

жҽне сертификаттау  аумағында ақпаратпен қамтамасыздандыруды  талап етеді. 

Ақпаратпен  қамтамасыз  ету  жҥйесі  автоматтандыру  процесстерін  ҿңдеу  жҽне  қорға 

енгізу,  тапсырыс берушіге  қызмет кҿрсетуге  бейімделуді  ескеруі  керек. 

Жҥйені қҧрудағы  негізгі  принциптер: 

-  қолданушылардың  қамтамасыз  ету;  кҽсіпорынмен  ҽртҥрлі  ҧйымдар  арасындағы 

қарым-қатынасты орнату; 

- ҧйымдық - ҽдістемелік  бірлік; 

- аумақтық  елдерді  ескере отырып қазіргі  телекоммуникация  қҧралдары; 

- жаңа ақпараттық ресурстарды  қосу  ҥшін  анықтылық; 

- кҿптеген тҧтынушылар  қолдана алатын интерфейс қҧру. 

Ақпараттық   жҥйе мынаны қамтамасыз етуі  тиіс: 

«Транспортная  наука  и инновации»,  посвященная  Посланию  Президента  РК  Н.А.  Назарбаева   

«Нҧрлы  жол  - путь  в будущее» 

 

Материалы  XXXIX Республиканской научно-практической конференции студентов 

367 

-  

ақпараттар  мен  қҧжаттарды  қҧжаттар,  телекстер,  магниттік  ленталар, 

микрофильмдер  арқыла оперативті тҥрде алу  жҽне тарату; 

-     ақпараттар  мен  стандарттарды  тасу  жҽне  ҧсынуда  жаңа  ақпараттық 

технологияларды қолдану; 

-   тапсырыс берушілерді  қазіргі  заманның барлық талап тілігіне  сай қызмет кҿрсету; 

-  барлық  отандық  жҽне  шетелдік  тҧтынушыларды  толық  қанағаттандыратын 

мҽліметтер  базасы мен банкімен қамтамасыз  ету; 

-  мемлекеттік  стандарттар  қорының  арнайы  журналдарын,  жарнамалық,  ақпараттық 

бюллетендерін стандарттар каталогын басып шығару; 

-     пайда  болған  сҧрақтарды  шетел  мҽліметтер  базасына  INTERNET  –  арқылы  кіріп, 

туындаған сҧрақтарды шешу; 

-    ТМД  қҧрамын  кіретін  елдердің  мҽліметтер  базасы  мен  банкісімен  ҿзара  тиімді 

қарым-қатынаста мҽліметтермен алмасуы; 

-   ҚР  ішінде  стандарттау,  метрология  жҽне  сертификаттау  аумағында  органдардың 

мҽліметтерімен  ҿзара алмасуын қамтамасыз ету.  

  

 

АЗЫҚ-ТҤЛІК  ӚНІМДЕРІНІҢ  САПАСЫН  СЫНАУ ЖӘНЕ БАҚЫЛАУ 

 ӚНІМНІҢ САПАСЫН  ЖАҚСАРТУДЫҢ  ИННОВАЦИЯЛЫҚ  ТЕТІКТЕРІ 

 

Әкімханова Ж. – студент (Алматы қ., ҚазҰУ) 

 

Ҿнім сапасын бақылау жҽне сапаны сараптауды жҥргізудің  негіздерін  меңгеру 

стратегиялық маңызы бар мҽселе болып табылады. Осы бағыттағы міндеттері  шешуге 

ҿнеркҽсіпте,  ауыл шаруашылығында  жҽне сауда саласында тҧтыну тауарларын ҿндіру  мен 

ҿткізу  аумағында қызмет атқаратын барлық мекемелер  тікелей  қатысуы қажет. 

Алға  қойған  мақсатты  орындаудың  тиімді  қҧралы  ретінде  тауардың  сапасын 

сараптау  болып  табылады.  Мҧндай  сараптаудың  мақсаты  –  тауардың  сапасын  талдау 

негізінде  олардың  тҧтынушылық  қҧндылығын,  яғни  ҽлеуметтік  тиімділігін,  пайдалылығын, 

қолдану  қолайлығын жҽне эстетикалық жетілгендігін  анықтау. 

Сараптау  нҽтижелерін    жобалаушылар  мен  конструкторлар  тҧтынушылар 

талаптары,  болашақ  бҧйымдардың  жҽне  олардың  диалогтарын  пайдалану  ережелері, 

бҽсекелестік  қабілетке  жету  жолдары  жҿнінде  қажетті  ақпарат  ала  отырып  жаңа  тауарлар 

шығару  ҥшін  қолданады. 

 Ет жҽне ет ҿнімдері, балық жҽне балық  ҿнімдері, сҥт жҽне сҥт ҿнімдерінің сапасы оның 

бастапқы  қҧрамына  жҽне  қҧрылымына  тікелей  байланысты.  Рецептура  бойынша  ҿнімнің 

бастапқы  шикізаты  технологиялық  ҿңдеу  жҽне  сақтау  жағдайын  қарастырады.  Ҿнім 

сапасының  ҽсері  қоршаған  факторларға  байланысты  бағаланады.  Шыққан  ҿнімнің  жоғары 

сапасын  маңызды  шарттар  жҽне  сараптамалар  арқылы  жҥргізіледі,  ҿнімге жан жақты анализ 

жасап жҽне технологиялық дисциплина қадағалану керек. 

«Азық  тҥлік  ҿнімдері  мен  шикізаттардың  сапасын  бақылау  жҽне  бағалау»  пҽн 

мамандығы  сапа  мҽселесін  оқытады.  Барлық  тағам  ҿнімдері  (ет,  сҥт,балық  жҽне  ҿнделетін 

ҿнімдер)  бірлік  биоматериалдардан  тҧрады,  уақыт  ҿте  келе  бҧл  ҿнімдер  бҧзыла  бастайды. 

Дайын  ҿнім  сапасының  тҿмендеуінен  қашу  мҥмкін  емес,  бірақ  дайын  ҿнім  мен шикі ҿнімнің 

процессін  баяулатуға  болады,  ол  ҥшін  дҧрыс  рецептура  жҽне  оның  сақталуы  тиіс  болуы 

керек.  Берілген  дисциплина  «Азық  тҥлік  ҿнімдері  мен  шикізаттардың  сапасын  бақылау жҽне 

бағалау»  осы мҽселелер сҧрақтарын қарастырады: 

- ҿңдеуге арналған шикі  заттың жарамдылығы; 

- техникалық сараптама (ҿндірісті  бақылау); 

- дайын ҿнімнің сараптамасы; 

- нормативтік – техникалық  қҧжат; 

«Транспортная  наука  и инновации»,  посвященная  Посланию  Президента  РК  Н.А.  Назарбаева   

«Нҧрлы  жол  - путь  в будущее» 

 

Материалы  XXXIX Республиканской научно-практической конференции студентов 

368 

Ҿндірісте  шығарылған  ҿнімнің жарамдылығын ветеринарлық экспертиза орнықтырады, 

ең  бастапқы  талаптары  ҿңдіріске  кҥмҽн  тудыратын  малдарды  тексеріп  алдын  алу  болып 

табылады. 

Ҿнімнің  химиялық  қҧрамы,  дайын  ҿнім  мен  жартылай  фабрикаттың  ферменттік ҿзгеруі 

тҥрлі  методтар  жҽне  техникалық  бақылаулар  арқылы  жҥргізіледі.  Бҧл  дисциплина 

сараптамалық  бағалау  кезеңіне  сай  ҽдістерін  меңгеріп  ҿнім  сапасын  бағалауға  мҥмкіндік 

береді,  бҧл ҽртҥрлі  ҿндірістік  шешімдерді  қабылдауда  ҿте маңызды рҿл атқарады. 

 «Азық  тҥлік  ҿнімдері  мен  шикізаттардың  сапасын  бақылау  жҽне  бағалау»  пҽн 

мамандығы келесі  мҽселелерді  қарастырады: 

-

 

ҿнімнің  ветеринарлы – санитарлық  шикізатың  бақылау; 

-

 

техникалық  - ҿндірістік  бақылау  жҽне шикізатты  бағалау  ҿнімі; 

  -     нормативтік – техникалық қҧжаттарды қарастыру. 

Ветеринарлы – санитарлық  бақылау  келесі  мҽселерді  қарастырады:   

- малды сою жҽне мҥшелеу  барысында ветеринарлы - санитария жҥруін қадағалау; 

- қҧсты сою барысында ветеринарлы - санитария жҥруі тиіс; 

Бҧл  бҿлімде  жалпы  ветеринарлы  –  санитарлық  бақылау  сҧрақтары  қарастырылады, 

малдың  сойылуы  жҽне  мҥшелеу  орындары  сонымен  қатар  малдың  тірі  кезіндегі  жағдайы 

оның  ҿндіріске  дейінгі  орны  қарастырылады.  Малдың  тірі  кезінде  ветеринарлық  бақылау 

жеткіліксіз  болып  табылады,  сондықтан  соңғы  қортындыны  теріні  зерттеу,  сою  жҽне 

мҥшелеу  кезінде  экспертиза  нҽтижесін  береді.  Бҧл  бҿлімде  санитарлы  бақылау  сҧрақтарын 

қарастырамыз,  себебі  микроогрганизмдар  ҥшін  тағам  ҿнімдері  қолайлы  аралық  болып 

табылады,  сондықтан  санитарлық  жҽне  санитарлы  –  гигиеналық  ҿнеркҽсіптерде  жағдай 

қарастырылуы қажет. 

Ҿндірістік  – техникалық бақылау.   

Бҧл  бҿлімде  шикізаттардың  сапасын  бағалау  жҽне  ҿндірістегі  ҿндірістік  –  техникалық 

бақылау  қарастырылады: 

-

 

малды  сою  жҽне  мҥшелеу  барысында  цехты  бақылау  жҽне  бағалау:  ҿндірістің 

технологиялық  процесіне бақылау; 

-

 

ет майын шығаратын цехты бақылау; 

-

 

шҧжық  ҿндірісін  бақылау  жҽне  бағалау:  шикізатқа,  материалдарға,  дайын  ҿнімнің 

сапасына қойылатын талаптар; 

-

 

консерві  ҿндірісін  бақылау  жҽне  бағалау:  шикізатқа,  материалдарға,  дайын 

ҿнімнің  сапасына қойылатын талаптар; 

-

 

қҧс ҿңдеу ҿндірісін  бақылау:  ҿндірістің  технологиялық процесіне бақылау; 

-

 

сҥт  ҿңдеу  ҿндірісін  бақылау:  НТК  талаптары,  шикізат  сапасына  қойылатын 

талаптар.  Ҿндірістің  технологиялық  процесіне  бақылау.  Дайын  ҿнімнің  сапасын 

бақылау; 

-

 

сҥт  қышқылды  ҿнімдер  ҿндірісін  бақылау:  НТК  талаптары,  шикізат  сапасына 

қойылатын  талаптар. Ҿндірістің технологиялық процесіне бақылау. Дайын ҿнімнің 

сапасын бақылау; 

-

 

май  ҿндірісін  бақылау:  НТК  талаптары,  шикізат  сапасына  қойылатын  талаптар. 

Ҿндірістің  технологиялық  процесіне бақылау.  Дайын ҿнімнің сапасын бақылау; 

Бҧл  бҿлімде  шикізат  ҿнім  мен  оның  ҿңделгеннен  кейінгі дайын ҿнімнің технологиялық 

процессін жҽне сапа методын қарастырамыз, ҿнімге  бал мен баға қойылады. 

Нормативтік  қҧжаттарды қарастыру. 

Нормативтік  қҧжаттарды  қарастырмай  ҿндірісте  сапалы  ҿнім  шығару  мҥмкін  емес. 

Сондықтан  бҧл  бҿлімде  біз  нормативтік  қҧжаттармен  танысамыз  (МЕСТ, ҚРСТ, техникалық 

шарттар  жҽне т.с.с), сапа методын анықтау.   

Ӛнімнің  сапасын жақсартудың инновациялық  тетіктері  

Бҥгінгі  кҥні  ішкі  жҽне  сыртқы  нарыққа  сҧранысы  жоғары  жҽне  бҽсекеге  қабілетті 

ҿнім  шығару  ҥшін  ҿндіріске  ғылыми  техникалық  жетістіктерді  енгізу  саясатын  да  негізгі 

«Транспортная  наука  и инновации»,  посвященная  Посланию  Президента  РК  Н.А.  Назарбаева   

«Нҧрлы  жол  - путь  в будущее» 

 

Материалы  XXXIX Республиканской научно-практической конференции студентов 

369 

назарда  болған  жҿн  .Ҿнімнің сапасын арттырудың басты бағыты ҿндіріске алдыңғы қатар 

экономикалық  жҽне  технологиялық  деңгейін  жоғарылату  арқылы  ҿнімнің  сапасын 

арттыруға  жҽне  инвестиция  тартуға  мҥмкіндік  беретін  бҧл  бағыт  бҽсекеге  қабілеттіктің 

маңызды бҿлігіне  айналған. 

Ҽрбір  кҽсіпорын  алдағы  уақытты  бҽсекелі  ортаның  кҥрделенуіне  байланысты 

тҧтынушы  сҧранысының  кез  келген  ҿзгерісіне  икемделуі  тиіс.  Бҧл  жағдай  жаңа  ҿнімдер 

жаңа қызмет тҥрлерін ҿндіру  арқылы жҥзеге асуы тиіс . 

Ҿндіріске  инновациялық  ғылыми  техникалық  жетістіктерді  енгізу  алдыңғы 

қатарлы    озық  технологияларды  пайдалану тек ҿнімнің сапалық қасиеттерінің жақсаруына 

ғана  емес  сонымен  қатар  оның  баға  бҽсеке  жағдайындағы  ҿтімділігін  арттыруға  да серпін 

береді. 

Ғылыми  техникалық  ҽлеует  кез  келген  мемлекеттің  ҧлттық  байлығының  негізгі 

саласы.    Барлық  дамыған  елдер  тҽжірибесі  кҿрсеткендей  экономикалық  даму  кҿркейтудің 

негізгі  жолы ғылыми техникалық жҽне инновациялық салада кҿшбасшы  болу. 

Инновациялар  мен  жаңалықтар  экономиканың  қҧлдырауына  тҿтеп  беріп  ғылыми 

техникалық  прогрестің  белсенді  тҥрде  дамуына  жағдай  жасап  ҧлттық  экономиканың 

тиімділігі  мен  бҽсекеге  қабілеттілігін  жоғарылатады.Сондықтан  бҥкіл  дҥние  жҥзіндегі 

кҽсіпкерлер  инновацияларды  тиімді  басқару  мен  ҧйымдастыруға  кҿңіл  бҿледі.  Ал 

мемлекет  тарапынан  ғылми-техникалық  жҽне  инновациялық  даму  саласына  қолдау 

жасалып,  тиімді  саясат  жҥргізіліп  отырады.    Мемлекеттің  ғылыми  техникалық  жҽне 

инновациялық  саясаты  ғылыми-техникалық  жетістіктерді    адам  игілігі  ҥшін  пайдаланып 

адамзаттың ҿмір сҥру  жағдайларын сапалы тҥрде  жақсартуға бағытталған. Сондықтан да 

шетел  тохнологиясы  мен  техникасын  игерумен  қатар  ҿзіміздің  ҧлттық    ғылыми 

техникалық  ҽлеуетіміздің  дамуына  жағдай  жасап  отандық  ғалымдардың  ғылыми 

жетістектерін  ҿндіріске  енгізіп   оларды бағалай білуіміз  керек.   

Инновациялық    жетістіктерді  ҿндіріске  енгізу  қазіргі  кең  талғамды  нарыққа  сапалы 

ҽрі  тҧтынушының  сҧраныстарын  зерттей  отырып  кең  сҧрапталымда  ҽр  тҥрлі  ҿнімдер 

шығаруға  мҥмкіндік  береді. 

Жалпы,  инновациялық  ҥрдістерді  жҥргізу  бағытына  қарай  тауарлық  жҽне 

ҿндірістік  деп  ажыратуға  болады.  Тауарлық  инновациялар  ҿнімнің  сапалық  қасиеттері 

жаңартуға,  ал  ҿндірістік  инновациялар  жаңа  ҿнім  тҥрлерін  шығаруға  бағытталған 

жҧмыстарды қамтиды. 

Қазіргі  кезде  кҽсіпорындардағы  инновациялық  жҧмыстар  ҿндірілетін  ҿнімдердің 

сапалық  қасиеттерін  арттырумен қатар ҽлемдік нарыққа ҥлкен сҧранысқа ие бола бастаған  

ҿнімнің  жаңа  тҥрлерін  шығаруға  да  ықпалын  тигізуі  керек.  Экономикалық  ҽдебиеттерде 

ҿндірістік    ҥдерістерді  ҽртараптандыру  жҽне  ҿнімді  ҽртараптандыру  деген  атаумен  белгілі 

бҧл  бағыттар  жаңа  ҿнімдер  шығару  арқылы  кҽсіпорынның  нарықтағы  бҽсекеге 

қабілеттілігін  нығайтуға  жҽне  ҿндіріліп  жатқан  ҿнімдер  сапасын  жаңа  қасиеттерін 

арттыру арқылы тҧтынушылар  сҧранысын  арттыруға сҥйенеді. 

Бҧл бағыттардың ҿзіндік  қҧндылықтары да бар: 

- ҿнімнің бағасын жоғарылату; 

- нарықта жаңа тҧтынушыларды табу; 

- сауда белгісін  нығайту ; 

- бҽсекелестерден ерекшелену  мҥмкіндіктері  жатады. 

Аталған  ерекшеліктердің  ҿндіріске  тиімділігін  арттыру  ҥшін  нарықтық  талаптарға 

сай, қажетті  кҿлемде  ҿнімдерді  шығаруды  қамтамасыз  еткен жҿн. 

Отандық  ҿндірістілік  ғылыми  техникалық  жҽне  инновациялық  жетістіктерді  енгізу 

ҿнімдерінің  бҽсекеге  қабілеттілігін  қамтамасыз  етуге  бағытталған  кҽсіпорындарының  ғана 

емес,  осы  талпыныстарды  қолдап  отыратын  мемлекеттік  саясаттың  да  бҿлінбес  бір  бҿлігі 

болуы тиіс.  

жүктеу/скачать 5,71 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: