Қазақстан республикасы білім жәНЕ

40
41
XXI 
ғасыр
білімділер
ғасыры
болмақ
. 
Білімділерді
ойлап
тер
-
бетер
, 
баптап
өсірер
тəрбие
керек
. 
Ұрпақ
тəрбиесі
– 
ел
алдындағы
маңызы
зор
міндет
.
Еліміздің
, 
қоғамның
экономикалық
, 
саяси
, 
мəдени
дамуына
үлес
қосатын
, 
əлемдік
инновацияға
көтерілетін
білімді
де
мəдениетті
, 
парасатты
, 
денсаулығы
мықты
азамат
тəрбиелеп
шығару
– 
мектептің
, 
ұстаздар
қауымының
бүгінгі
таңдағы
баға
жетпес
міндеті
.
Адам
ұрпағымен
мың
жасайды
дегендей
, 
ұрпақ
тəрбиесі
қай
кезде
де
халықтық
мəселе
болған
. 
Тарихтан
білетініміз
: 
дарындылар
, 
қабілеттілер
аса
жоғары
бағаланған
, 
сондықтан
қазіргі
мектеп
мұғалімдері
алдында
тұрған
аса
маңызды
міндет
– 
талабы
таудай
жеке
тұлғаны
өсіріп
шығару
. 
Ал
еш
нəрсеге
бейімділігі
жоқ
қабілеті
жоқ
адамның
болмайтыны
педагогикада
дəлелденген
.
Оқушы
талантын
тауып
, 
дарынын
дамытар
жұмысты
бастауыш
сыныптан
бастап
жүргізу
керектігі
айдай
анық
.
Жеке
тұлға
қалыптастыруда
əр
оқушының
қабілетін
танып
, 
біліп
, 
дамытып
, 
шыңдап
, 
жол
сілтеп
адам
дəрежесін
көтеру
керек
жəне
жаңашыл
жұмысқа
бет
бұру
керек
, 
ол
үшін
ұлттық
мəдениетті
көтеру
, 
ұлттық
педагогиканы
, 
халық
мұрасын
пайдалану
арқылы
намысты
, 
имандылық
пен
ізгілікті
, 
жат
іс
-
əрекеттерге
сын
көзбен
қарап
, 
өз
бағасын
бере
білетін
, 
рухани
байлықты
қастерлейтін
, 
өз
ошағын
, 
Отанын
қорғай
білетін
азамат
тəрбиелеу
. 
Сол
үшін
ұлттық
мектебімізде
жаңа
білім
беруде
жаңаша
əдіс
-
тəсілмен
жүргізуіміз
керек
. 
Бірақ
мектептің
түрін
өзгерткеннен
(
гимназия
, 
лицей
, 
т
.
б
.) 
ойлаған
мақсатқа
жете
алмаймыз
.
Ондағы
оқыту
мазмұны
, 
білім
беру
технологиясы
баланың
талантына
, 
дарынына
, 
талап
-
тілегіне
қарай
ұлттық
тəрбие
, 
салт
-
дəстүр
, 
бабалар
тарихын
негізге
ала
отырып
, 
жеке
тұлға
қалыптастыруға
бағытталу
керек
.
Қазіргі
таңда
педагогика
теориясына
елеулі
өзгерістер
еніп
, 
білім
беру
мазмұны
жақсарып
, 
жаңа
көзқарастар
пайда
болып
, 
білім
беру
құрылымында
қазіргі
заманғы
педагогикалық
технологиялар
өмірге
келуде
.
Оқытудың
қазіргі
заманғы
педагогикалық
технологияларды
алдымен
жете
меңгерген
, 
одан
соң
оны
оқу
мазмұнына
балалардың
жас
жəне
психологиялық
ерекшеліктеріне
қарай
пайдаланудың
маңызы
зор
. 
Педагогикалық
технология
ұғымы
іс
-
тəжірибемізде
жиірек
қолданылып
, 
практикаға
енуде
.
Ал
«
технология
» 
түсіндірмесін
сөздікте
қандай
да
болсын
істегі
, 
шеберліктегі
, 
өнердегі
амадардың
жиынтығы
, 
ал
педагогикалык
технология
– 
педагогикалық
мақсатқа
қол
жеткізу
жолындағы
қолданылатын
барлық
қисынды
ілім
амалдары
мен
əдіснамалық
құралдарының
жүйелі
жиынтығы
жəне
жұмыс
істеу
реті
– 
деп
В
. 
Кларин
айтып
өткендей
, 
педагогикалық
технология
тəжірибеде
жүзеге
асатын
педагогикалық
жүйенің
жобасы
.
Ал
педагогикалық
жүйе
дара
тұлғаны
қалыптастыруға
бағытталған
, 
белгілі
бір
мақсатқа
жету
жолындағы
арнайы
педагогикалық
ықпалды
ұйымдастыруға
қажеттті
өзара
байланысқан
əдістер
құралдарының
жиынтығы
.
Олай
болса
, 
дəл
қазір
бізге
осы
педагогикалық
технологияны
дамыту
приктикада
пайдалану
.
Педагогикалық
технологияның
негізі
– 
саралап
оқыту
. 
Бұл
бойынша
оқушы
білімді
меңгеру
деңгейін
төртке
бөлуге
болады
. 
Бірінші
төменгі
деңгей
– 
міндетті
деңгей
, 
қалғаны
оқушы
қабілетіне
қарай
игеріледі
.
Сонда
міндетті
деңгейді
мемлекеттік
өлшем
ретінде
алсақ
, 
білім
берудің
шығармашылық
сипаты
қалыптасады
. 
Былайша
айтқанда
, 
педагогикалық
технология
– 
оқушының
шығармашылықпен
терең
ойластырылған
көптеген
факторлардың
үйлесімділігі
, 
оқыту
мен
тəрбиелік
тиімділігін
қамтамасыз
ететін
жанды
құрамдас
бөлігі
. 
Мектептің
ескі
құрылысы
мен
білімнің
жаңа
мазмұны
арасындағы
қарама
-
қайшылықты
жою
үшін
жүйелі
түрде
саралап
, 
білім
берудің
түпкі
мақсаты
өмірдің
сан
тараулы
дамуын
меңгеретін
адамға
табиғи
мүмкіндігі
негізінде
дамыта
тəрбиелеу
.
Кез
келген
елдің
экономикалық
қуаты
, 
халқының
өмір
сүру
деңгейінің
жоғарылығы
, 
дүниежүзілік
қауымдастықтағы
орны
мен
салмағы
сол
елдің
технологиялық
даму
деңгейімен
анықталмақ
.
Жалпы
қоғам
дамуы
мен
қазіргі
заманғы
педагогикалық
технологияны
енгізу
сапалығы
осы
елдегі
білім
беру
ісінің
жолға
қойылғандығы
мен
осы
саланы
ақпараттандыру
деңгейіне
келіп
тіреледі
.
Экономикалық
жағынан
дамыған
елдердің
тəжірибесі
экономи
-
ка
, 
ғылым
мен
мəдениеттің
қарқынды
дамуының
негізгі
кілті
екендігін
көрсетіп
отыр
, 
ендеше
қазіргі
заманның
ақпараттық
технологиясын
меңгеру
міндетіміз
.

42
43
Оқыту
технологиясы
– 
бұл
оқытудың
тиіміділігін
арттыру
мақсаты
мен
білім
беру
үдерісін
зерттеу
негізінде
оқу
үдерісін
жүзеге
асыру
жəне
бағалау
, 
бағдарламалаудың
жүйелі
тəсілі
. 
Оқыту
технологиясы
педагогикалық
əдістерге
негізделген
.
1960 
жылдарда
 
шетел
 
зерттеушілері
«
педагогикалық
технология
» 
терминін
енгізді
. «
Педагогикалық
технология
» 
дегені
-
міз
– 
тəжірибеде
жүзеге
асырылатын
белгілі
бір
педагогикалық
жүйенің
жобасы
, 
ал
педагогикалық
жағдайларға
сай
қолданылатын
əдіс
-
тəсілдер
оның
құрамды
бөлігі
ғана
.
Педагогикалық
технология
–
оқыту
үдерісін
жобалау
, 
ұйымдастыру
формасымен
анықталады
.
Педагогикалық
технологияның
өзіндік
ерекшеліктері
–
қойылған
мақсатқа
жету
мүмкіндігіне
кепілдік
беретін
оқыту
үдерісін
құрастыру
жəне
оны
жүзеге
асыру
. 
Оқытылатын
пəн
мазмұны
, 
мұғалім
мен
оқушының
өзара
байланыс
іс
-
əрекеті
, 
оқушының
ішкі
даму
үдерісі
негізінде
анықталған
нақты
мақсат
қана
педагогикалық
технология
құрылымын
түсіну
кілті
бола
алады
.
Қазақстанның
тəуелсіз
мемлекет
ретінде
қалыптасуы
барысында
орта
білім
берудің
жүйелі
реформалануы
қоғамдық
тұрғыдан
үлкен
маңызға
ие
. 
Білім
беруді
реформалауды
жүзеге
асырудың
жəне
бір
маңызды
сипаты
қазіргі
уақыттағы
оқыту
үдерісін
технологияландырудың
қажеттілігінен
туып
отыр
. 
XX 
ғасырдың
80-
жылдары
Ресейде
жаңашыл
– 
мұғалімдер
топ
-
тары
қалыптасады
, 
олардың
əрқайсысы
баланы
оқыту
, 
тəрбиелеу
жəне
дамытуда
өзіндік
жаңалықтары
болады
, 
олар
ең
жоғарғы
нəтижелер
береді
. 
Сонымен
бірге
олардың
жалпы
ортақ
белгілері
болады
. 
Мектеп
оқушысының
оқу
жұмысы
тəсілдерін
жеңілдету
жəне
жандандыру
, 
танымдық
іс
-
əрекеті
(
сүйеніш
кескіндер
, 
сигналдар
) 
үлкен
блоктар
арқылы
материалдарды
оқу
жəне
т
.
б
. 
аса
айрықша
көрсететін
жаңашыл
педагогтардың
мұғалімдер
позициясының
бағытын
авторитарлықтан
демократиялыққа
, 
ізгілік
бағытқа
ауыстыруға
деген
ұмтылушылықты
айтуға
болады
, 
бұл
жаңа
педагогикалық
ынтымақтастық
деген
бағытқа
орын
берді
.
Барлық
осы
технологиялардың
көрнекті
өкілдері
ішінен
Ш
. 
А
. 
Амонашвилиді
– 
бастауыш
сынып
оқушыларын
эксперимен
-
талды
жаңашалап
оқытуды
атау
керек
. 
Ш
. 
А
. 
Амонашвили
өзінің
эксперименталдық
мектебінде
ынтымақтастық
педагогикасының
жеке
тұлғалық
бабын
табу
бағыты
, 
тіл
мен
математиканы
оқытудың
бір
реттік
əдістемесі
оның
педагогикалық
іс
-
əрекетінің
өзіндік
қорытындысы
, 
оның
негізгі
идеясы
«
О
начальной
ступений
образования
, 
построенного
на
принципах
гуманно
-
лияностной
педагогики
» 
деген
еңбегінде
баяндалған
.
Академик
М
. 
П
. 
Иванов
– 
коммунарлық
тəрбие
əдістемесінің
ұжымдық
істің
əдістемесінің
авторы
қазіргі
жағдайда
А
. 
С
. 
Макаренконың
идеясын
дамыта
түскен
жаңашыл
педагог
. 
Жаңашыл
педагогтың
тəжірибесіндегі
басты
əдістемелік
ерекшелігі
ұжымдық
еңбек
ісіндегі
тұлғаның
субъективтік
позициясы
.
Кеңес
одағының
Халық
мұғалімі
В
. 
Ф
. 
Шаталов
дəстүрлі
класс
-
сабақ
тəсілімен
оқытудың
əлі
де
болса
ашылмай
жатқан
орасан
зор
қорын
көрсетіп
, 
оқытудың
интенсивтендірудің
технологиясын
жасап
, 
практикаға
енгізеді
.
В
. 
Ф
. 
Шаталовтың
əдістемелік
жүйесі
əрбір
оқушыны
оқу
іс
-
əрекетіндегі
белсенділікке
қатыстыруға
, 
дербес
ерікті
танымдықты
тəрбиелеуге
, 
əрбір
жеке
оқушыда
өзінің
адамгершілік
сезімін
, 
өзінің
күші
мен
қабілетіне
сенімділігін
нығайта
түсуге
мүмкіндік
береді
.
Жаңашыл
-
педагог
И
. 
П
. 
Волков
шығармашылықты
дамытатын
оқытудың
технологиясын
жасап
жүзеге
асырды
. 
Осыған
сай
тұлғаның
қабілеттілігі
баланың
оқудан
тыс
іс
-
əрекетінің
еркін
болуы
негізінде
бірізді
қалыптасады
.
Шығыс
Қазақстан
облысы
, 
Өскемен
қаласының
қазақ
тілі
пəнінің
мұғалімі
Қ
. 
О
. 
Бітібаева
практика
жүзінде
ынтымақтастық
педагогиканы
жүзеге
асырады
. 
Ынтымақтастық
педагогикасын
адамгершілік
педагогикасы
ретінде
қарастырады
. 
Қазіргі
білім
беру
технологиялары
санатындағы
дамытатын
жетілдіретін
оқу
технологияларын
көрсеткен
жөн
(
Д
. 
Б
. 
Эльконин
, 
В
. 
В
. 
Давыдов
, 
Л
. 
В
. 
Занков
, 
Г
. 
С
. 
Альтшуллер
жəне
т
.
б
.).
Республика
мектептерінде
1989 
жылдан
бастап
атаулы
мектептерді
ашу
кезеңі
басталады
. 
Олардың
ішінде
,
СССР
халық
мұғалімі
, 
қазақ
тілі
мен
əдебиет
мұғалімі
Айтқалиев
Құсайын
Айтқалиұлының
мектебі
; 
Бучина
Валентина
Людвиговичтің
өнер
мектебі
, 
биология
пəнінің
мұғалімі
Очкур
Елена
Афанасьеваның
мектебі
, 
бастауыш
кластарының
мұғалімі
Мор
Галина
Яковлеваның
мектебі
; 
Қазақ
ССР
еңбек
сіңірген
мұғалімі
, 
орыс
тілі
мен
əдебиет
пəндерінің
мұғалімі
Фокин
Юрий
Павловичтің
мектебі
. 
Республикалық
деңгейдегі
атаулы
мектептердің
мақсаты
тұлғаның

44
45
өзін
-
өзі
көрсетуге
, 
оқытудың
бірегейлі
жəне
тиімді
«
технологиясын
» 
іздеуге
қолдау
жасау
болады
.
Морин
Монтессордың
(1870-1952) 
мектебі
ақыл
-
ойды
саусақтардың
өте
нəзік
қозғалыстары
, 
қолдардың
ұсақ
мəнерлі
ырғақтарымен
интенсивті
сенсорлық
сезімдер
арқылы
дамытуға
негізделген
. 1993 
жылдан
бастап
Алматыда
жекеменшік
«
Элко
» 
корпорациясының
ерікті
озат
мектебі
жұмыс
істейді
. 
Бұл
мектептің
оқыту
негізінде
мемлекеттік
бағдарлама
жатыр
. 
Бірінші
кластан
бастап
қазақ
, 
неміс
, 
ағылшын
тілдері
, 
эстетика
, 
сөйлеу
мəдениеті
, 
ерікті
қозғалыс
пəндерінен
сабақ
жүреді
. 
Қосымша
мынадай
пəндер
макеттендіру
, 
модельдеу
, 
хор
, 
бал
билері
, 
гүл
өсіру
, 
сахна
өнері
көбірек
өткізіледі
.
Мектепте
баға
қойылмайды
, 
оқу
мен
тəрбиелеу
деңгейі
жеке
бағаланады
.
С
. 
Ферне
(1896-1996) 
мектебінің
əдістемелік
тəсілдері
біздің
республикамызда
, 
əсіресе
бастауыш
кластарда
көптеген
мектептерде
қолданылады
. 
С
. 
Ферненің
əдістемесі
баланың
өзінің
жеке
тəжірибесіне
негізделген
. 
Ұстаздың
қызметі
баланың
өзіне
тəн
қабілетті
оның
өзі
, 
өз
бойынан
тауып
оны
дамытуға
көмектесу
. 
Бұл
тұжырымдаманың
практика
жүзінде
жүзеге
асуына
«
ерікті
тестер
» 
мен
«
мектеп
типографиясы
» 
қызмет
етеді
.
Инновациялық
мектептер
дəстүрлі
жəне
сонымен
қатар
жаңа
міндеттерді
қазіргі
деңгейге
сай
шеше
алатындығын
дəлелдейді
, 
оқушы
тұлғасының
мəдени
, 
адамгершілік
дамуының
негізі
болатындығын
көрсетті
.

жүктеу/скачать 1,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: