Ќазаќстан Республикасы Білім жєне ѓылым министірлігі



бет34/70
Дата07.01.2022
өлшемі213,82 Kb.
#19729
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   70
Ой    қорытындысының    үш  түрі  болады:    дедукциялық,    индукциялық,  
және аналогиялық ой қорытындысы деп аталады. Индукция дегеніміз жалпыдан 
жекеге  қарай  жүретін  ой  қорытындысы.  Мәселен,  «ағаш  жанады,    кӛмір 
жанады,  қағаз  жанады»      деген  жеке  пікірден    «барлық  органикалық  заттар 
жанады»  жалпы ой қорытындысы жасалады.     
Дедукция    -    жекеден  жалпыға  қарай  жасалатын  ой  қорытындысы 
мәселен,  «Барлық  тірі  организмдер  оттегі  жоқ  жерде  тіршілік  ете  алмайды,  ал 
балық  тірі  организмнің  бірі,  олай  болса  балық  оттегі  жоқ  жерде  тіршілік  ете 
алмайды»    деген  жеке  ой  қорытындысына  келеміз.  Индукция  мен  дедукция 
ойымызда қатарласа жүріп  отырып, бірінсіз бірі болмайды.   
 Аналогия  дегеніміз  -    ұқсастық  бойынша  ой  қорытындыларын  жасау. 
Мәселен,  И.Ньютон  бүкіл  әлемдік  тартылыс  заңын  тапқанда,  ой 
қорытындысының осы түріне сүйенген. Ол  жер үстіндегі денелердің қозғалуы, 
әсіресе,  құлауы  мен  аспан  денелерінің  қозғалуы  арасындағы  ұқсастықты 
түсіндіруде  аналогияны  келтірді.  Аналогия  осындай  ғылыми  гипотезаның 
бастамасында елеулі роль атқарады. 
 Ой    қорытындылары  адамды    мәселені  теріс  шешуге  де  әкелуі 
мүмкін.Сондықтан  ол  практика  мен  табылған  шешімдерді  басқа  белгілі 
фактілермен  жан-жақты  салыстырулар  кӛмегімен  үнемі  тексеріп  отыруды 
қажет  етеді.  Егер,  студент  қыз  қиын  емтиханды  сәтті  тапсыруға  үстіне  киген 
жасыл  кӛйлегі  бірден-бір  себеп  болады  деген  ойқорытындыға  келіп,  осы 
«құтты»  кӛйлегіне  сеніп  келесі  емтиханға  да  дайындалмай  барса,  практика 
оның жасаған ой қорытындысының  қате екендігін  кӛрсетеді. Ӛйткені, кӛйлек 
пен  емтихандағы  жетістік  бір  –  бірімен  себептік  байланысы  жоқ,  тек  қыздың 
тәжірибесінде кездейсоқ  дәл келген  екі


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   70




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет